Zadłużony spadek może przysporzyć wielu problemów. Spadkobierca może go odrzucić albo zdecydować o przyjęciu wprost z obowiązkiem pokrycia długów z własnej kieszeni. Jeśli jednak nie złoży odpowiedniego oświadczenia w terminie, automatycznie odziedziczy spadek z dobrodziejstwem inwentarza. W tym wypadku, odpowiedzialność za zobowiązania osoby zmarłej ograniczy się do wartości otrzymanych aktywów.
W październiku 2015 roku zmieniły się przepisy dotyczące zasad dziedziczenia długów spadkowych. Nowelizacja poprawia sytuację spadkobierców, którzy nie złożyli w terminie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Po zmianie, wszyscy automatycznie dziedziczą z dobrodziejstwem inwentarza, jeśli nie dopełnili formalności.
Długi spadkowe a dobrodziejstwo inwentarza
Co to oznacza w praktyce? Spadkobierca w dalszym ciągu odpowiada za ewentualne długi spadkowe, ale tylko w granicach wartości otrzymanego majątku. Jeśli dziedziczy samochód warty 50 tys. zł, a także zobowiązania finansowe w wysokości 100 tys. zł, wierzyciel może zażądać od niego spłaty długu w kwocie nie wyższej niż właśnie 50 tys. zł. Zgodnie z tą zasadą, gdy w skład spadku nie wchodzą żadne aktywa, ale same zaległe kredyty, spadkobierca nie musi ich w ogóle pokrywać.
Wbrew pozorom, osoby dziedziczące w spadku długi odpowiadają za nie nie tylko dobrem odziedziczonym, ale także całym swoim majątkiem. Jeśli nie spłacą zobowiązania na czas, wierzyciel rozpocznie windykację komorniczą, w ramach której będzie mógł zająć także np. konto bankowe albo prywatny samochód. Co do zasady, przejęta kwota wciąż nie może przewyższać wartości otrzymanych aktywów.
Dobrodziejstwo inwentarza nie rozwiązuje wszystkich problemów. Warto zwrócić uwagę na fakt, że zasada ograniczenia odpowiedzialności nie ma zastosowania w każdym przypadku. Nie wliczają się choćby wierzytelności zabezpieczone materialnie. Nieruchomość obciążona hipoteką jest wyłączona z masy spadku, która mogłaby zostać ograniczona z racji przejęcia spadku w ten sposób. Sytuacja ta wynika bezpośrednio z przepisów o księgach wieczystych i hipotece.
Wykaz inwentarza. O czym należy pamiętać?
Przyjęcie spadku w taki sposób jest równoznaczne z koniecznością oszacowania wartości przedmiotów i praw wchodzących w skład masy spadkowej. Przed zmianą przepisów, spadkobierca był zobowiązany do sporządzenia spisu inwentarza wyłącznie w ramach usług komornika. Nowelizacja wprowadziła zmiany, dzięki którym istnieje możliwość przygotowania i złożenia tzw. pozasądowego wykazu inwentarza. Można to zrobić w sądzie lub przed notariuszem.
Do osób, które są do tego uprawnione należą: spadkobiercy, zapisobiercy windykacyjni i wykonawcy testamentu. Złożenie dokumentu przed odpowiednim organem może jednak nastąpić dopiero po nabyciu spadku (ew. zapisu windykacyjnego)
. Czynność może podjąć nie tylko jedna osoba, ale np. kilku spadkobierców wspólnie. W wykazie powinny znaleźć się przedmioty należące do spadku, przedmioty zapisów windykacyjnych i długi spadkowe. Przy każdej rzeczy należy podać wartość według stanu i cen z chwili otwarcia spadku.
Wierzyciel może zakwestionować przygotowany wykaz i w zamian zażądać sporządzenia spisu przez komornika. Sytuacja ta może dotyczyć nie tylko kompletności dokumentu, ale także wskazanych poszczególnych aktywów spadku. Elementy te rzutują na określenie granic odpowiedzialności dłużnika. Nie mogą być fałszowane ani zatajane. Składający wykaz musi też pamiętać o uzupełnieniu go o każdą zmianę. Ograniczenie odpowiedzialności wobec długów przestaje obowiązywać, jeśli spadkobierca z premedytacją ukrył ich istnienie przed osobą sporządzającą inwentarz.
O tym jak odrzucić spadek piszemy tutaj.