Rosati: Rosja pohukuje, ale kondominium nie jesteśmy

Prof. Dariusz Rosati, były minister spraw zagranicznych: Relacje polsko-rosyjskie cechuje obarczenie całym szeregiem spornych spraw, które nie pojawiły się wczoraj, ale ciągną się od 20 lat. Czasami było lepiej, a czasami gorzej. Generalnie mieliśmy do czynienia z napięciami i chłodnymi stosunkami.

Ostatni rok przyniósł pewną zmianę na korzyść, na razie w stylu i nastawieniu, zwłaszcza strony rosyjskiej. Rosja uznała, że nie można rozmawiać ponad naszymi głowami. Do tej zmiany przyczyniła się m.in. rola Polski w Rewolucji Pomarańczowej na Ukrainie i w polityce Unii Europejskiej wobec Rosji. Dlatego mamy do czynienia z otwarciem, ale nie ma jeszcze mowy o przełomie, bo żaden ze spornych problemów nie został rozwiązany.

Korzyść polega na tym, że rozmawiamy, siedliśmy do stołu. Jest możliwość przekazania swojego stanowiska i gotowość wysłuchania przez drugą stronę. Do tego dochodzą różne gesty, wzajemne wizyty.

Ja się temu nie dziwię, bo każdy próbuje wywierać presję i taka jest rola dyplomacji by dawać do zrozumienia, że takie jest np. nasze stanowisko i na tym nam zależy. Może się to wiązać z określonymi kosztami lub korzyściami, w zależności od tego jak się Polska zachowa. To jest praktyka dyplomacji.

Oczywiście Rosja z reguły sięga przy takich okazjach do różnych instrumentów, których nie stosują kraje demokratyczne. Ja się tym jednak nie przejmuje, bo jestem przyzwyczajony do tego, że Rosja czasem pohukuje i pomrukuje. Tak było zawsze - w przypadku naszego wejścia do NATO, czy w sprawie ulokowania tarczy antyrakietowej w Polsce. Znamy Rosjan na tyle, że wiemy iż zawsze stosują taką politykę.

Wracając do sprawy Zakajewa, z formalnego punktu widzenia jeżeli jest międzynarodowy nakaz aresztowania, to Polska powinna była go rozważyć. Zatrzymać poszukiwaną osobę i sprawdzić czy nakaz oraz wniosek o ekstradycję jest uzasadniony. Taka jest procedura. Należy przy tym pamiętać, że Rosjanie próbowali już ekstradycji Zakajewa od Duńczyków i Brytyjczyków, a sądy tych krajów odrzuciły wniosek.

U nas premier się nieco pospieszył, bo przed oceną dokumentów przez prokuraturę powiedział, że Rosjanie nie mają na co liczyć. [ ( http://static1.money.pl/i/h/24/t75544.jpg ) ] (http://www.money.pl/gospodarka/wiadomosci/artykul/umowa;gazowa;to;wielkie;ustepstwo;na;rzecz;rosji,110,0,672110.html) Umowa gazowa to wielkie ustępstwo na rzecz Rosji?

Na ogół tak jest z opozycją, że przesadza, ale rząd też nie jest bez winy. Zabrakło konsekwencji. Wydano wizę wiedząc, że Zakajew jest ścigany. Można było tego bałaganu uniknąć, gdybyśmy poprosili o wyjaśnienia jeszcze przed jej wydaniem w Wielkiej Brytanii. Po to, by nie doprowadzać do sytuacji, że wydajemy wizę a potem aresztujemy, bo to nie jest zgrabne postępowanie.

Natomiast odnosząc się do słów prezesa Jarosława Kaczyńskiego, który nazwał Polskę rosyjsko-niemieckim kondominium, uważam że to jest skandaliczna wypowiedź. Ona obraża Polskę. To jest obraźliwe dla nas wszystkich. Ci, którzy od 20 lat tworzyli politykę, prowadzili działalność na rzecz umacniania Polski mają prawo czuć się głęboko urażeni.

Ja mam wrażenie, że prezes Kaczyński odleciał. To się nie mieści nawet w ramach jego bardzo agresywnej i napastliwej retoryki.

Ktoś przespał sprawę i nie zorientował się, że będzie to niosło międzynarodowe konsekwencje. W tej chwili Polska jest w takim położeniu, że musi albo odmówić Rosji, albo spełnić jej oczekiwania. A nie powinno dochodzić do takich sytuacji.

Polskie władze popełniły błąd, ponieważ wynegocjowały umowę, która jest sprzeczna z prawem europejskim. To elementarne niedopatrzenie, bo mamy dyrektywy regulujące kwestie konkurencji, czy zakaz uzgadniania cen przez jeden podmiot jeśli chodzi o cenę dostawy i dystrybucji.

Wiadomo, że Gazprom prowadzi politykę absolutnie niezgodną ze standardami i zasadami konkurencji jakie mamy w Unii. Nie wiem dlaczego polskie ministerstwo gospodarki dało się w to wciągnąć. Trzeba było twardo negocjować i wskazywać, że prawo europejskie zabrania tego typu zobowiązań. Być może byłyby kłopoty, żeby podpisać cokolwiek, ale w takiej sytuacji musimy równolegle wymagać od Brukseli, żeby zabezpieczyła dostawy gazu do Polski w sytuacji gdyby negocjacje z Rosją skończyły się fiaskiem.

Nie wyobrażam sobie, żeby Gazprom traktował w ten sposób importerów niemieckich. Przecież ta firma dostarcza gaz do Niemiec i Włoch na podstawie długoletnich kontraktów. Można więc zawrzeć kontrakt, który jest zgodny z prawem unijnym.

Teraz nie mamy wyjścia i musimy dostosować umowę do prawa europejskiego, a jeśli Gazprom nie będzie się chciał na to zgodzić to trudno. Myślę, że umiejętne negocjacje pozwolą rozwiązać te sytuację, choć nie jest ona w tej chwili łatwa. [ ( http://static1.money.pl/i/h/139/t39819.jpg ) ] (http://www.money.pl/archiwum/mikrofon/artykul/wozniak;w;sprawie;gazu;postawmy;rosjan;pod;sciana,67,0,672579.html) Woźniak: W sprawie gazu postawmy Rosjan pod ścianą

Myślę, że nie. Stan stosunków polsko-rosyjskich jest taki, że można osiągnąć jakieś porozumienie, ale trzeba być też przygotowanym na porażkę.

Oczywiście, to jest typowa taktyka, żeby zaczynać negocjacje w listopadzie lub grudniu, kiedy robi się zimno. Nie możemy jednak mimo wszystko złamać prawa europejskiego. A premier Pawlak powinien posypać głowę popiołem, bo jest to niestety niedopatrzenie jego resortu.

Steinhoff: Umowa gazowa zgodnie z regułami UE Co jest obecnie najtrudniejszą sprawą w relacjach polsko-rosyjskich?

Nie są to kwestie historyczne, takie jak Katyń, bolesne dla Polaków, ale pewnym momencie Rosjan nic nie będzie kosztowało, żeby pójść nam na rękę.

Prawdziwie konfliktowym problemem jest za to sprawa konkurencji między gazem rosyjskim, a pochodzącym z innych źródeł. Tu są fundamentalne różnice, których się nie da usunąć nawet przy dobrej woli obu stron.

Podobnie wygląda kwestia przyszłości Ukrainy i Gruzji. Jeśli kiedykolwiek na Ukrainie pojawi się znowu tendencja do integracji Europą, to oczywiście będziemy znowu w konfrontacji z Rosją, która traktuje kraje postsowieckie jako swoją strefę wpływów. To samo dotyczy Gruzji, choć ciężar gatunkowy jest w tym przypadku mniejszy. Nie widzę możliwości kompromisu, chyba, żeby nastąpiła jakaś zasadnicza zmiana polityki na Kremlu, na co się nie zanosi.

Wreszcie trzecim takim punktem stosunkach Rosją, gdzie nie widać szansy na kompromis jest rozmieszczenie tarczy antyrakietowej i ulokowanie instalacji wojskowych NATO i amerykańskich na terytorium Polski.