Rybiński: Rostowski jest jak dr Jekyll i mr Hyde

Prof. Krzysztof Rybiński, Szkoła Główna Handlowa, * *były wiceprezes NBP*:* Tak, wzrost gospodarczy w tym roku będzie w przedziale między 2 a 3 procent, więc myślę, że to jest prawdopodobna prognoza. Ewentualnie może być tak, że po dobrych dwóch pierwszych kwartałach roku, dwa kolejne będą gorsze. Ale tak, prognoza jest prawdopodobna.

To zależy od przyjętych celów. W ustawie budżetowej chodziło o to, żeby zrobić sobie odpowiednią rezerwę, żeby potem można było mówić np. że wyszło lepiej. Natomiast zupełnie o co innego chodziło w przypadku konwergencji. Bo Komisji Europejskiej trzeba przedstawić się w taki sposób, żeby pokazać, że w ciągu trzech lat jesteśmy w stanie zmniejszyć deficyt. A żeby do tego doszło, trzeba założyć w miarę wysoki wzrost gospodarczy. No i stąd istotne różnice.

Polski rząd i minister finansów zachowują się trochę jak dr Jekyll i mr Hyde. To znaczy dr Jekyll jest za granicą, gdzie pokazuje właśnie dobry wzrost gospodarczy i optymizm, a w kraju, ponieważ ma inne cele do zrealizowania, pokazuje dużo bardziej pesymistyczne założenia.

Ale to nie jest nic nowego, to wpisuje się w taką metodę działania rządu, który pokazuje różne prognozy w zależności od tego, czy są one na kraj, czy za granicę. Dotyczy to w szczególności ministra finansów.

Ja od dłuższego czasu obserwowałem zjawisko, gdzie osoby, które były trzeźwo chodzącymi po ziemi ekonomistami, kiedy przyjmowały stanowiska rządowe, zmieniały się. Tam po prostu wkracza polityka, to są już związane ręce, których niezależny ekonomista np. uczelniany, nie tolerowałby. To bardzo brutalne prawa polityki. I to nie jest tylko kwestia ostatnich lat.

Chociaż w przypadku ministra Rostowskiego jest to rzeczywiście daleko posunięte. Ja pamiętam wiele tekstów reformatorskich jeszcze profesora Jacka Rostowskiego. A teraz z jego strony nie widać prawie żadnych reform strukturalnych. Tu więc widzę silną zmianę, ale nie jest to przypadek odosobniony.

To jest nasza specjalność, a nie ma żadnego powodu, żeby co innego mówić odbiorcom zagranicznym, a co innego krajowym. Ale widać, z jakichś powodów taką strategię realizujemy. Zresztą póki co ona jest skuteczna, bo wysyłanie takich optymistycznych komunikatów pozwala budować pozytywny wizerunek Polski za granicą.

O planie konsolidacji finansów czytaj w Money.pl
Natomiast ma to oczywiście krótkie nogi, bo ostatecznie liczą się fakty i to co będzie rzeczywiście w Polsce za dwa, trzy kwartały. A także, czy będą jakieś reformy które ograniczą deficyt.

Z pewnością jest tak, że warto patrzeć na prognozę średnią. Bo średnie prognozy w długim okresie zwykle wypadają lepiej, niż pojedyncze prognozy danych analityków. Inna rzecz to spora doza szczęścia. Bo dana firma w jednym roku może mieć farta i dobrze prognozować, założyć coś trafniej, a po roku może mieć pecha i nie trafić. Ja osobiście zawsze z uwagą słucham tego, co mówi prof. Gomułka, bo jego obserwacje i uwagi są bardzo celne.

To w dużej mierze jest szczęście, bo prognozowanie polega na tym, że się przewiduje pewne trendy na podstawie mniej czy bardziej skomplikowanych modeli. Dotyczy to międzynarodowych instytucji, ale i banków, czy prywatnych instytucji, które prognozują.

Zwrócę uwagę, że MFW w minionych nawet nie latach, ale dekadach,fatalnie się myliłw swoich ocenach. Daje też mylne rekomendacje.

Rzeczywiście tak może być, zdarza się. Z mojej obserwacji wynika, że banki często starają się pokazać jakieś wyraziste prognozy dla danego kraju, a wcześniej przyjmują odpowiednią pozycję, czyli skupują albo sprzedają walutę danego kraju. I takie praktyki, zarówno w przypadku gospodarek krajowych jak i np. spółek istniały i istnieją.

Filar: Jeżeli będziemy płakać, to z reform nic nie wyjdzie
Na szczęście są piętnowane. A teraz jest to jeszcze bardziej kontrolowane. Natomiast nie znam badań które porównywałyby trafność prognoz instytucji prywatnych i instytucji rządowych.

Z drugiej strony banki są bardziej elastyczne i, jak coś się dzieje, mogą skuteczniej zmieniać swoje prognozy. Natomiast instytucje państwowe prognozują w dłuższym cyklu. Dlatego przez pewien czas, na krótką metę, mogą być mniej precyzyjne. Jednak w dłuższej perspektywie np. banki centralne powinny lepiej prognozować, bo mają dostęp do większej ilości informacji. Historyczne badania to potwierdzają, ale nie wiem jak to jest w ostatnich latach.

Akurat tego tak bym nie ujął. Ale znam takie przykłady, że np. bank z Londynu opracował bardzo negatywną prognozę o Polsce i z tego tytułu stracił możliwość doradzania polskiemu rządowi przy prywatyzacji.

O sobie mogę powiedzieć, że np. jak byłem jeszcze ekonomistą jednego z banków, pisaliśmy analizy, które pokazywały rząd w niekorzystnym świetle, ale mówiły prawdę odnośnie pewnych reform. Pamiętam jak wicepremier polskiego rządu dwukrotnie interweniował u prezesa z żądaniem, żebym został zwolniony. To się oczywiście nie udało, ale tego typu naciski miały miejsce więcej niż raz. I nie dotyczyły tylko mnie.

To pokazuje, że prognozowanie nie jest działalnością czysto teoretyczną i abstrakcyjną. Tylko wiąże się z konkretnymi interesami. I jeżeli te interesy, czy to rządu, czy prywatnych inwestorów, są narażone na szwank, to czasami mogą się pojawiać naciski. I to jest chleb powszedni. Nie tylko w Polsce.