Jak obliczyć kapitał początkowy w ZUS?

Kapitał początkowy powinniśmy obliczyć, jeśli urodziliśmy się po 31 grudnia 1948 roku a nasz staż pracy przed 1999 rokiem przekracza okres pół roku. Emerytura będzie się wtedy składać ze zwaloryzowanego kapitału początkowego i zwaloryzowanych składek wpłacanych na indywidualne konto emerytalne w ZUS po 1998 roku oraz ewentualnych składek do OFE.

Żeby obliczyć kapitał początkowy, musimy najpierw zgromadzić dokumenty poświadczające nasz staż pracy i zarobki przed 1999 rokiem. Następnie dostarczamy je do oddziału ZUS właściwego dla naszego miejsca zamieszkania. Wyliczenie musi zostać wykonane, zanim zaczniemy pobierać emeryturę.

Wysokość kapitału początkowego zależy od:

• długości udokumentowanych okresów składkowych i nieskładkowych przed 1 stycznia 1999 roku,
  • lat, które wybraliśmy do wyliczenia kapitału (mają wpływ na podstawę wymiaru emerytury),
  • części socjalnej emerytury.

Część socjalną wylicza się mnożąc 24 procent kwoty bazowej, czyli 293,01 zł przez współczynnik, proporcjonalny do wieku i stażu ubezpieczeniowego, jaki mieliśmy w dniu 31 grudnia 1998 roku. Z kolei kwota bazowa równa się przeciętnemu miesięcznemu wynagrodzeniu z II kwartału 1998 roku, czyli 1220,89 zł.

Na część socjalną wpływu nie mamy. Wybór i udokumentowanie lat zależy już jednak od nas.

Przede wszystkim musimy się zastanowić nad wyborem lat, z których obliczany będzie kapitał początkowy. W grę wchodzą następujące opcje:

• 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych z okresu między 1 stycznia 1980 roku a 31 grudnia 1998 roku;
  • 20 dowolnych lat kalendarzowych z całego okresu ubezpieczeniowego przed 1999 rokiem.
  • faktyczny okres podlegania ubezpieczeniu.

To ostatnie rozwiązanie będzie nas dotyczyć, gdy do 31 grudnia 1998 roku nie ukończyliśmy 30 lat i nie byliśmy do tego czasu ubezpieczeni przez okres 10 kolejnych lat. Ponadto będziemy jej podlegać, gdy nie jesteśmy w stanie udokumentować kolejnych 10 lat ubezpieczenia z powodu korzystania z urlopu wychowawczego, pełnienia służby wojskowej, nauki w szkole wyższej oraz pobytu za granicą.

Przy wyborze kierujmy się stosunkiem naszej pensji do średniej płacy w gospodarce narodowej w danym roku. Powinniśmy wybierać lata, w których był on dla nas najbardziej korzystny, czyli zarabialiśmy stosunkowo najwięcej.

Dla każdego wybranego roku ZUS wyliczy w oparciu o nasze dochody podstawę wymiaru składki ubezpieczeniowej. Następnie pomnoży ją przez odpowiedni współczynnik, w zależności od tego, czy są to lata składkowe czy nieskładkowe (m.in. czas studiów, urlopu wychowawczego). W przypadku tych pierwszych oblicza się 1,3 proc. podstawy wymiaru emerytury za każdy rok. Dla okresów nieskładkowych jest to zaledwie 0,7 proc.

ZUS wymaga od przede wszystkim następujących dokumentów:

• wniosku o ustalenie kapitału początkowego (druk ZUS Kp-1),
  • kwestionariusza dotyczącego okresów składkowych i nieskładkowych (druk ZUS Rp-6),
  • świadectw pracy lub zaświadczeń potwierdzających zatrudnienie (umowy o pracę i wszelkie pisma, jakie otrzymaliśmy od pracodawcy w okresie zatrudnienia)
  • zaświadczeń potwierdzających okresy zatrudnienia i pobierane wynagrodzenia do końca 1998 roku lub legitymacji ubezpieczeniowej zawierającej wpisy o zatrudnieniu i wynagrodzeniu,
  • dyplomu ukończenia szkoły wyższej (jeśli był wydany),
  • książeczki wojskowej (jeśli była wydana).

Dostarczamy je w postaci oryginałów lub poświadczonych notarialnie kserokopii i odpisów. Po dokonaniu obliczenia zakład zwróci nam wszystkie dokumenty, prócz zaświadczeń potwierdzających okresy zatrudnienia i pobierane wynagrodzenia.

Dokumenty dotyczące zatrudnienia znajdują się u naszego obecnego pracodawcy oraz ewentualnie w poprzednich miejscach pracy. Komplikacje mogą jednak wystąpić, jeśli poprzedni zakład pracy przestał już istnieć. W takim wypadku dokumentów powinniśmy szukać u jego następców prawnych lub organów założycielskich. Jeśli likwidowana była spółka prawa cywilnego lub handlowego, powinien zabezpieczyć je likwidator lub syndyk masy upadłościowej. W przypadku zlikwidowanych spółdzielni mogą się one znajdować w związku rewizyjnym lub Krajowej Radzie Spółdzielczej.

O dokumenty ze zlikwidowanych zakładów pracy możemy tez zapytać w Centralnym Ośrodku Informacji Archiwalnej przy Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych oraz w Stowarzyszeniu Archiwistów Polskich, do którego trafiają również archiwa z zakładów likwidowanych od 1994 roku.

Jeżeli brakuje dokumentów, możemy udowodnić okres zatrudnienia za pomocą zeznania dwóch świadków, w przypadku gdy chodzi o:

• zatrudnienie przed 15 listopada 1991 r.,
  • zatrudnienie po 15 listopada 1997 roku, jeśli dokumenty zostały zniszczone przez powódź w lipcu 1997 r.,
  • zatrudnienie młodocianych przed 1975 r.

Wykonanie konkretnych obliczeń jest rolą Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Jeżeli nie mamy do nich zaufania, możemy je łatwo sprawdzić. Wystarczy skorzystać z powszechnie dostępnego kalkulatora internetowego. Jeśli wyjdą nam inne wyniki, możemy złożyć odwołanie do wydziału pracy i ubezpieczeń społecznych sądu okręgowego w terminie miesiąca od otrzymania decyzji z ZUS.

Do momentu, kiedy nie zaczniemy pobierać emerytury, kapitał początkowy możemy waloryzować, czyli obliczać na nowo. Przyda się to zwłaszcza w momencie, gdy odnaleźliśmy nowe dokumenty, potwierdzające okres naszego zatrudnienia lub wysokość pobieranego wynagrodzenia.