Przewodniczący PKW (1990-93), Sędzia Trybunału Konstytucyjnego (1989-97, prezes od 1993), Rzecznik Praw Obywatelskich (2000-2006), profesor zwyczajny i Kierownik Katedry Prawa Karnego Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Jest wnukiem Fryderyka Zolla. W 1959 ukończył VI Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Reytana w Warszawie. W roku 1964 ukończył prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W roku 1968 uzyskał stopień doktora prawa. W 1988 roku został profesorem nadzwyczajnym, w 1991 roku - zwyczajnym.
W rozmowach Okrągłego Stołu w 1989 roku uczestniczył jako ekspert prawny "Solidarności". Zastępca przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej w wyborach "czerwcowych" w 1989 r., delegowany przez związek.
Przewodniczący PKW w wyborach Prezydenta RP w 1990 r., następnie w latach 1991-1993 przewodniczący PKW jako stałego organu wyborczego.
Sędzia Trybunału Konstytucyjnego w latach 1989-1997; wybrany przez Sejm w dniu 19 listopada 1993 r. na prezesa Trybunału zrzekł się członkostwa w Państwowej Komisji Wyborczej. Funkcję prezesa TK piastował do końca swej ośmioletniej kadencji sędziego TK. Od 1998 do czerwca 2000 był przewodniczącym Rady Legislacyjnej przy Prezesie Rady Ministrów RP.
Od 30 czerwca 2000 roku do 15 lutego 2006 roku pełnił funkcję Rzecznika Praw Obywatelskich IV kadencji.
Autor ponad 150 prac z zakresu prawa karnego, prawa konstytucyjnego i filozofii prawa, jest współautorem polskiego kodeksu karnego z 1997 roku. Członek Komitet Etyki w Nauce PAN oraz Wydziału Historyczno-Filozoficznego PAU.
Wchodzi w skład Akademii Nauki i Sztuki w Salzburgu. Członek Polskiego PEN-Clubu. Doktor honoris causa Uniwersytetu w Moguncji. W marcu 2007 r. zasłynął jako obrońca niezależności Trybunału Konstytucyjnego wobec krytyki jego orzeczeń wygłaszanej przez braci Kaczyńskich.