Perspektywiczne studia to... brak studiów

20 tysięcy chętnych na pedagogikę, po której pracy nie ma, dwa razy mniej na perspektywiczną logistykę. Młodzi ludzie szturmują nawet kierunki turystyczne, po których co trzeci nie znajduje zatrudnienia. Czy sami skazują się na bezrobocie?

W czerwcu zatrudnienie w polskich firmach spadło - jak podał Główny Urząd Statystyczny - o 0,8 procent. Czyli pracuje o 44 tys. osób mniej, niż rok wcześniej. To już dziesiąty miesiąc z rzędu, kiedy zatrudnienie maleje. We wrześniu do grona bezrobotnych dołączyć ma 7 tysięcy nauczycieli, którzy będą musieli odejść z pracy ze względu na niż demograficzny. Minister edukacji Krystyna Szumilas poradziła im niedawno w wywiadzie dla Gazety Wyborczej, żeby się przekwalifikowali. Na przykład na asystentów społecznych albo opiekunów w żłobkach. Tam pracy jest rzekomo więcej.

Takiego szczęścia, jak wyrzucani z pracy nauczyciele ich uczniowie mieć już jednak nie będą. Dla nich z ofertami potencjalnego zatrudnienia jest fatalnie. Dość powiedzieć, że według danych GUS bezrobocie wśród młodych Polaków sięga już 28 procent. I wiele wskazuje na to, że prędko się to nie zmieni.

Kuźnie bezrobotnych

Skąd taki wniosek? Z ostatnich danych, publikowanych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego wynika, że uczniowie kończący szkoły średnie nie mają świadomości o sytuacji na rynku pracy. Wśród najchętniej wybieranych kierunków studiów nadal na wysokich pozycjach znaleźć można takie, o których wiadomo od dawna, że są kuźnią bezrobotnych.

Na zarządzanie, pedagogikę czy administrację chętnych wciąż nie brakuje. Tymczasem to te właśnie kierunki - jak dobitnie pokazuje raport _ Młodość czy doświadczenie? Kapitał ludzki w Polsce opracowany przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości i Uniwersytet Jagielloński - _gwarantują kłopoty ze znalezieniem zatrudnienia. Polska młodzież chce studiować nawet turystykę, choć nie pracuje już częściej niż co czwarty absolwent tego kierunku.

- _ Niektórzy młodzi ludzie wybierając określone studia nie wiążą ich z szansą na zdobycie konkretnych umiejętności. Wciąż biorą za to pod uwagę łatwość uzyskania dyplomu. Nie bez znaczenia jest moda i zabiegi marketingowe uczelni, które zachęcają do studiowania na przykład rozdając darmowe tablety. Problem stanowi też brak rzetelnych i porównywalnych danych o losach zawodowych absolwentów poszczególnych uczelni i studiów _ - wyjaśnia Bartłomiej Banaszak, rzecznik praw absolwenta z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

- _ Największy problem ze znalezieniem pracy mają i nadal będą mieli absolwenci kierunków humanistycznych. Ich wiedza bardzo często jest zbyt mało konkretna _ - dodaje Grażyna Spytek-Bandurska, ekspertka Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan. - _ Tymczasem pracodawcy potrzebują przede wszystkim specjalistów w konkretnych dziedzinach. Osób, które w krótkim czasie będą gotowe samodzielnie wykonywać powierzone obowiązki _.

Profesor Tadeusz Luty, były rektor Politechniki Wrocławskiej nie zgadza się jednak z opinią, że studia powinny od razu przygotowywać do podjęcia pracy: - _ Zdobyta na studiach wiedza powinna wystarczyć na co najmniej czterdzieści lat życia zawodowego, dlatego nie może być przesadnie wyspecjalizowana. _ - przestrzega Luty. - _ Bolączką polskich uczelni jest sposób finansowania, uzależniony od liczby studentów, oraz fakt że są oni od pierwszego dnia studiów przypisywani do konkretnego kierunku. Na uniwersytecie Stanford na przykład, rozpoczynający edukację student przez pierwsze dwa lata studiów nie deklaruje konkretnej specjalizacji. Zdobywa najpierw pewną ilość wiedzy podstawowej z danej dziedziny, aby zorientować się jakie ma predyspozycje. _

Te kierunki mają przyszłośćW Polsce możliwość takiego studiowania formalnie istnieje od 2005 roku, jednak niewiele uczelni z niej korzysta. Skoro więc trzeba zdecydować się od razu, co opłaca się studiować? Najlepiej wybiorą ci, którzy pójdą na informatykę. To dziś najpopularniejszy kierunek studiów, a zarazem zapewniający duże szanse na znalezienie pracy. W tym roku chciało ją studiować ponad 30 tysięcy osób. Wśród absolwentów tego kierunku bezrobocie w skali ostatnich dziesięciu lat wyniosło zaledwie 6,6 proc.

Dziś najmniejsze bezrobocie notuje się wśród absolwentów studiów medycznych i inżynieryjno-technicznych, a także związanych z produkcją i przetwórstwem.

Eksperci uważają, że nie tylko te grupy nie muszą obawiać się o swoją przyszłość, co potwierdza _ Barometr Perspektyw Zatrudnienia _, publikowany od pięciu lat co kwartał przez agencję zatrudnienia Manpower.

-_ Od początku prowadzenia badania w Polsce, obserwujemy pozytywną sytuację w sektorze Transport, Logistyka i Komunikacja _ – zaznacza Małgorzata Sacewicz-Górska z Manpower. Ekspertka dodaje, że dynamicznie rozwija się też sektor związany z usługami dla biznesu: _ - Przyszłość mają więc kierunki takie, jak transport i logistyka, finanse, rachunkowość, a także niezmiennie informatyka. _

Tymczasem, choć to właśnie w branży transportu i logistyki zapotrzebowanie na pracowników ma się zwiększać, związane z nią kierunki studiów nie są wcale wybierane chętnie. Transport chciało w ubiegłym roku studiować jedynie niecałe 13 tysięcy osób, a logistykę – niecałe 11 tysięcy. Dwa razy mniej, niż pedagogikę, po której pracy nie ma.

Studia zamawiane receptą na bezrobocie?Sytuację absolwentów studiów na rynku pracy poprawić miał realizowany od 2008 roku program kierunków zamawianych. Polega na dofinansowaniu tych, które według Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego są niezbędne gospodarce. Jak wyglądało tworzenie kierunków zamawianych? Ministerstwo razem z Narodowym Centrum Badań i Rozwoju zapytało polskich przedsiębiorców, jakiego rodzaju specjaliści są na rynku najbardziej potrzebni. Z tą wiedzą na wybranych uczelniach zaczęło dostosowywać programy poszczególnych kierunków do wymagań pracodawców. Doszło zatem więcej zajęć praktycznych i profilowych, odjęte zostały te bardziej ogólne. Dziś uczelnie opuszczają dopiero pierwsi absolwenci takich specjalnie przygotowanych studiów, dlatego dane o ich zatrudnieniu są niezmiernie skąpe. Jednak z ogólnych informacji o bezrobociu wśród absolwentów wynika, że nie wszystkie deklarowane przez przedsiębiorców branże są w stanie przyjąć tylu specjalistów.

Resort nauki określił też grupę kierunków studiów, które uznaje za strategiczne. To kursy, które mają gwarantować absolwentom dobrą pozycję rynkową.Okazuje się jednak, że nie wszystkie są trafnie dobrane. O ile nie ma wątpliwości w przypadku informatyki czy budownictwa, o tyle już chemia, ochrona czy inżynieria środowiska wypadają fatalnie.

- _ Wszystkie instrumenty, dzięki którym ministerstwo dopasowuje ofertę studiów do potrzeb rynku pracy, jest korzystne. Powinno jednak uważniej przyglądać się wymaganiom pracodawców _- twierdzi Grażyna Spytek-Bandurska, ekspertka Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan.

Zamawiane kierunki będzie łatwiej wyznaczyć, kiedy uruchomiony zostanie Centralny Moduł Monitorowania Losów Zawodowych Absolwentów, który ma wprowadzić nowelizacja ustawy o szkolnictwie wyższym. Będzie on zbierał informacje o karierze zawodowej wszystkich kończących studia, czerpiąc dane z ZUS. - _ Dzięki niemu będzie można uzyskać informacje porównywalne, obiektywne i rzetelne _- tłumaczy rzecznik praw absolwenta. Dodaje, że wprowadzenie modułu ułatwi także wybór studiów wszystkim kandydatom.

Za mało pracowników fizycznychMinisterstwo chwali się co prawda, że odsetek bezrobotnych po zamawianych kierunkach jest o 6 punktów procentowych niższy, niż w przypadku innych studiów. Eksperci sugerują jednak, że najlepszym rozwiązaniem pod kątem szans na rynku pracy może okazać się rezygnacja ze studiowania w ogóle. Potwierdza to raport _ Niedobór talentów 2013, _przygotowany przez Manpower.

- _ Na rynku pracy poszukiwani są przede wszystkim pracownicy fizyczni, kucharze, kierowcy, czy też technicy _- wylicza Małgorzata Sacewicz-Górska. Według ekspertki, niezmiennie przyszłość mają handlowcy. - _ To zawód, który rozkręca biznes firmy i generuje sprzedaż _.

Do kształcenia wykwalifikowanych pracowników zawodowych mało kto się jednak garnie. - _ Prowadzenie takiej szkoły wymaga dużych nakładów finansowych. W końcu trzeba wyposażyć sale i kupić specjalistyczny sprzęt. Dlatego łatwiej jest prowadzić szkoły o profilu humanistycznym _- tłumaczy Grażyna Spytek-Bandurska.

- _ Problemem jest to, że zdecydowana większość absolwentów studiów I stopnia kontynuuje studia na II stopniu oraz to, że oferta kształcenia niedopasowana do talentów kandydatów i do oczekiwań rynku pracy. W zdecydowanej większości studenci studiują na kierunkach ogólnoakademickich opartych na przekazywaniu wiedzy teoretycznej - tłumaczy Bartłomiej Banaszak . - Sytuacja na szczęście powoli się zmienia i coraz więcej uczelni decyduje się na prowadzenie studiów o profilu praktycznym. _

Zdaniem rzecznika praw absolwenta opinie, że mamy zbyt wielu studentów można włożyć między bajki. Dziś studiuje niecałe 37 procent młodych ludzi, średnia europejska wynosi 40 proc., a założenia rządu mówią docelowo o 45 procentach w naszym kraju.

- _ Wszystkie instrumenty, dzięki którym ministerstwo dopasowuje ofertę studiów do potrzeb rynku pracy, jest korzystne. Powinno jednak uważniej przyglądać się wymaganiom pracodawców _- twierdzi Grażyna Spytek-Bandurska, ekspertka Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan.

Zamawiane kierunki będzie łatwiej wyznaczyć, kiedy uruchomiony zostanie Centralny Moduł Monitorowania Losów Zawodowych Absolwentów, który ma wprowadzić nowelizacja ustawy o szkolnictwie wyższym. Będzie on zbierał informacje o karierze zawodowej wszystkich kończących studia, czerpiąc dane z ZUS. - _ Dzięki niemu będzie można uzyskać informacje porównywalne, obiektywne i rzetelne _- tłumaczy rzecznik praw absolwenta. Dodaje, że wprowadzenie modułu ułatwi także wybór studiów wszystkim kandydatom.

Ministerstwo chwali się co prawda, że odsetek bezrobotnych po zamawianych kierunkach jest o 6 punktów procentowych niższy, niż w przypadku innych studiów. Eksperci sugerują jednak, że najlepszym rozwiązaniem pod kątem szans na rynku pracy może okazać się rezygnacja ze studiowania w ogóle. Potwierdza to raport _ Niedobór talentów 2013, _przygotowany przez Manpower.