Pozbyliśmy się długów po PRL-u. Zaciągnęliśmy nowe

Na zdjęciu Edward Gierek
- personifikacja polskiego życia na kredyt

W chwili upadku PRL byliśmy zadłużeni na 42 mld dolarów. Po 20 latach ten dług spłaciliśmy, jednak per saldo zadłużenie publiczne wzrosło - do niemal 200 mld dolarów.

Przez 20 lat III RP zapłaciła ogółem za obsługę długu ponad 95 mld dolarów. Z tego _ gierkowskie _ długi kosztowały niemal 22 miliardów.

Źródło: obliczenia Money.pl na podstawie danych NBP, GUS i Ministerstwa Finansów

Ponad 40 miliardów zadłużenia, które narastało od czasów Edwarda Gierka, w 1989 roku stanowiło ponad połowę PKB, czyli całorocznej produkcji Polski. Za cały nasz eksport z tego roku bylibyśmy w stanie spłacić zaledwie jedną trzecią długu zagranicznego.

Średnio każdy Polak wchodził w niepodległość z długiem w wysokości 1,1 tys. *dolarów. W 1989 roku można było za to kupić _ malucha _, czyli ówczesny przedmiot marzeń wielu rodzin. Dług wart był też, przykładowo, *110 par dżinsów w Peweksie. W przeliczeniu na średnią płacę z 1989 roku, na spłatę _ swojego _ zadłużenia każdy pracować by musiał 4,5 roku.

Źródło: obliczenia Money.pl na podstawie danych NBP, GUS i Ministerstwa Finansów

Pierwszy rok rządów Tadeusza Mazowieckiego, zanim weszły w życie reformy ministra finansów Leszka Balcerowicza, jeszcze bardziej pogorszył sytuację finansów publicznych. Poziom zadłużenia zagranicznego wzrósł do niemal 50 miliardów dolarów, co stanowiło prawie 80 proc. PKB, a do spłaty długu zagranicznego trzeba by poświęcić całą wartość zagranicznej sprzedaży z pięciu lat.

Wraz z transformacją i idącym za nią wzrostem gospodarczym, nasze długi były dla finansów państwa coraz łatwiejsze do udźwignięcia. Najlepiej widać do po stosunku zadłużenia do wartości Produktu Krajowego Brutto.

Źródło: obliczenia Money.pl na podstawie danych NBP, GUS i Ministerstwa Finansów

Od tego czasu udział zadłużenia zagranicznego w gospodarce systematycznie spadał. W roku 1995 stanowił on już 30 procent PKB, a w 2009 spadł do 10 procent.

Faktyczne zmniejszenie zadłużenia przypada na rok 1994 - jego wartość spadła wtedy z 80 do 65 miliardów dolarów. W latach 1993-1997 nasz dług zagraniczny zmniejszył się aż o jedną czwartą.

Zmiana władzy po roku 1989 i wprowadzane przez nowe rządy reformy pomogła też w odzyskaniu zaufania zagranicznych wierzycieli i wprowadzeniu projektów jego redukcji i restrukturyzacji.

( http://static1.money.pl/i/h/164/44196.gif Spłaty zadłużenia wobec Klubu Paryskiego )

Dzięki temu w roku 1991 podpisano porozumienia z Klubem Paryskim, zrzeszającym rządy państw rozwiniętych (głównie dzisiejszej Unii Europejskiej i USA).

Gierkowskiego długu zaciągniętego od innych państw w latach siedemdziesiątych, czyli wierzytelności Klubu Paryskiego ostatecznie pozbyliśmy się dopiero w pierwszym kwartale tego roku.

| SPŁATA ZADŁUŻENIA ZAGRANICZNEGO Z LAT 70: |
| --- |
| Między 1982 a 1989 Polska zawarła z Klubem Paryskim porozumienia dotyczące odroczenia spłat kredytów. W lutym 1990 roku zawarto kolejną umowę. Spłatę kwoty 10 mld dolarów odroczono na lata 1997-2004 (8 lat spłat po 6-letniej karencji). Tymczasem dług rósł dalej. W końcu 1990 roku wynosił już 49,7 mld dolarów. Dopiero w wyniku dalszych negocjacji z Klubem Paryskim uzgodnieniami objęto całość długu wobec wierzycieli publicznych na sumę 29,9 mld dolarów. Porozumienie z kwietnia 1991 roku umożliwiło częściową redukcję zobowiązań (50 procent) w dwóch etapach (lata 1991-1993 oraz 1994 rok i lata następne). W następnych latach negocjowaliśmy przyspieszenie spłat - ostatecznie ostatnią ratę wobec Klubu Paryskiego zapłaciliśmy w marcu 2009 roku. Do spłacenia pozostaje jeszcze zadłużenie z lat 70. wobec Klubu Londyńskiego - grupy banków komercyjnych, w formie obligacji Brady'ego
(obecny stan zadłużenia wynosi 340,5 mln dolarów). Termin tej spłaty przypada na rok 2024. |

Spłacaliśmy stare długi zewnętrzne, jednak budżet III RP mimo to zadłużał się w coraz większym stopniu.

Źródło: obliczenia Money.pl na podstawie danych NBP, GUS i Ministerstwa Finansów

Obecnie nasz dług publiczny to niemal 600 miliardów złotych. Na każdego Polaka przypada więc niemal 16 tysięcy złotych zadłużenia. Samochodu, jak w początkach transformacji, raczej się za to nie kupi. Dziesięć razy krócej musiałby też spłacać swoją część Polak otrzymujący średnią pensję i przeznaczający ją w całości na dług: dziś, zamiast 5,5 roku, jak 20 lat temu, dziś zabrałoby mu to ponad 5 miesięcy.

Zawdzięczamy to szybkiemu rozwojowi gospodarki w ciągu ostatnich 20 lat. Dzięki szybkiemu wzrostowi PKB relatywne obciążenie długiem znacząco się zmniejszyło.

Źródło: obliczenia Money.pl na podstawie danych NBP, GUS i Ministerstwa Finansów

Dwadzieścia lat temu zadłużenie równe było wartości gospodarki z całego roku.Obecnie całość długu publicznego zbliża się do 50 procent PKB.