Rekrutacja do przedszkoli będzie łatwiejsza, ale samorządy przez to splajtują

Rząd chwali się prorodzinną polityką, w tym tworzeniem nowych miejsc w przedszkolach. Na dogonienie najbardziej zaawansowanych państw w opiece nad dziećmi do piątego roku życia dał sobie czas do 2022 roku i zaplanował wydać na to ponad 16,2 mld zł. Problem w tym, że te pieniądze nie wystarczą na stworzenie nowych miejsc w przedszkolach i na ich utrzymanie. Tylko w przyszłym roku samorządy będą musiały wyłożyć dodatkowo około 224 mln zł, a w kolejnym już ponad 900 mln zł. - _ Sytuacja finansowa oświaty jest zła, a za dwa, trzy lata system może się załamać _ - alarmują samorządowcy. _ _

Wczoraj rząd przyjął przepisy precyzujące zasady rekrutacji do publicznych przedszkoli i innych publicznych form wychowania przedszkolnego (np. punktów przedszkolnych). Generalnie w pierwszym etapie naboru, brane będzie pod uwagę to, czy dziecko mieszka na obszarze gminy, gdzie znajduje się przedszkole. W przypadku większej liczby kandydatów niż wolnych miejsc, przeprowadzane będą kolejne etapy postępowania rekrutacyjnego, w których istotne będą między innymi kwestie dochodu rodziców. Wniosek o przyjęcie do przedszkola będzie można złożyć maksymalnie do trzech placówek chyba, że dany samorząd ustali większą ich liczbę.

Proponowana nowelizacja jest związana z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego. Orzekł on w styczniu, że przepisy o naborze do publicznych przedszkoli i szkół są niekonstytucyjne. Sędziowie uznali, że rozwiązanie, zgodnie z którym ustawa nie gwarantuje każdemu dziecku miejsca w przedszkolu lub szkole publicznej, pozostawiając ministrowi dowolność tworzenia zasad przyjmowania dzieci do szkół obwodowych, narusza konstytucyjne prawo do nauki. Kłopot w tym, że jeżeli chodzi o dostępność do przedszkoli, to w Europie wciąż pozostajemy na szarym końcu i przy planowanych nakładach finansowych państwa nieprędko to się zmieni, a nawet grozi niewypłacalnością samorządów.

Wprawdzie liczba dzieci w wieku trzech lat objętych opieką przedszkolną wzrosła po 2005 roku niemal skokowo - z niespełna 30 proc. do 50 proc. - to jednak w porównaniu z innymi krajami w Unii Europejskiej pozostajemy na szarym końcu. Nie mówiąc już o realizacji tak zwanej strategii barcelońskiej przyjętej przez Komisję Europejską na początku wieku, która zakładała, że już w 2010 roku dla 90 proc. dzieci w krajach Unii, przed pójściem do szkoły znajdzie się miejsce w przedszkolach.

Źródło: Money.pl na podstawie danych Eurostat

Zgodnie z rządowym planem, który ma być stopniowo wdrażanych w najbliższych latach, wszystkie maluchy w wieku 3-5 lat będą miały gwarantowane miejsca w przedszkolach od września 2017 roku. W porównaniu z obecnym stanem, oznacza to wzrost o blisko 200 tys. miejsc. Oznacza to konieczność budowy co najmniej tysiąca nowych placówek. Jak przewiduje rząd, najwięcej dzieci w przedszkolach będzie za pięć lat - blisko 1,3 mln.

_ - Sytuacja finansowa oświaty jest zła, a za 2 -3 lata system może się załamać - _ alarmuje Bogdan Bieniek, przedstawiciel Związku Miast Polskich. Jak argumentuje, _ w ostatnich latach różnica pomiędzy subwencją, a wydatkami bieżącymi na oświatę systematycznie rośnie _. Jego zdaniem deficyt przez ostatnie blisko 10 lat podwoił się.

Według szacunków ZMP, podczas gdy w 2004 roku samorządy musiały dołożyć na edukację, w tym na przedszkola, 5 mld zł, to w 2012 roku, rozziew między realnymi kosztami utrzymania placówek, a subwencją oświatową przekroczył 10 mld zł._ _

Zdaniem samorządowców fakt, że są dodatkowe środki w budżecie MEN należy ocenić bardzo pozytywnie, jednak pomysł, aby ograniczyć dla wszystkich rodziców odpłatność do 1 zł za godzinę opieki nad dzieckiem był błędem.

Przedszkola są finansowane w 89 proc. przez samorządy, w tym z budżetowych subwencji, a w 11 proc. przez rodziców. Nawet w przyszłym roku, czyli po blisko trzykrotnym wzroście budżetowej dotacji na każdego przedszkolaka, koszt jego utrzymania dla samorządów będzie ponad dwukrotnie wyższy niż suma dotacji i opłat wnoszonych przez rodziców.

Źródło: Money.pl na podstawie danych z MEN i z samorządów

_ Pomimo prowadzonych przez samorządy działań oszczędnościowych i wzrastającej subwencji z MEN, deficyt rośnie. Jednocześnie kryzys gospodarczy skutkuje zmniejszeniem dochodów, które można by przeznaczyć na oświatę - _informuje Bogdan Bieniek.

Z naszych wyliczeń opartych na danych od samorządowców wynika, że jeżeli rząd zrealizuje przyszłoroczny plan zwiększenia liczby przedszkolaków o blisko 50 tys., to mimo zwiększenia subwencji z kasy państwa, koszt jaki będą musiały ponieść samorządy wzrośnie o blisko 224 mln zł. W 2015 roku niedobór urośnie do ponad 900 mln zł. W sumie w ciągu tylko najbliższych dwóch lat w kasach gmin zabraknie co najmniej 1,1 mld zł.

Przedstawiciele warszawskiego ratusza mówią o bombie z opóźnionym zapłonem. Jak wyliczyli, by spełnić założenia rządu, rocznie w Warszawie trzeba by było budować około 6 placówek._ - Musielibyśmy dodatkowo wydać na nie około 60 mln zł rocznie - _ szacuje Włodzimierz Paszyński, zastępca prezydenta Warszawy.

Zdaniem samorządowców, bez zwiększenia subwencji i współudziału rodziców w utrzymaniu przedszkoli, program upowszechniania opieki przedszkolnej pozostanie tylko na papierze. Przewodniczący Unii Metropolii Polskich, prezydent Gdańska Paweł Adamowicz, napisał wprost do Minister Edukacji Narodowej Krystyny Szumilas: _ Nasze miasta nie mogą przyjąć obowiązku zapewnienia od 1 września 2016 roku, wszystkim dzieciom trzyletnim miejsca realizacji wychowania przedszkolnego w przedszkolach publicznych _. Domaga się od MEN wskazania źródeł sfinansowania budowy nowych placówek.

Samorządowcy proponują też, aby do nowej ustawy dodano zapis zobowiązujący gminę, której mieszkańcem jest dziecko korzystające z przedszkola w innej gminie, do zwrotu kosztów w wysokości nakładów finansowych poniesionych przez tę gminę. Taki sposób rozliczania funkcjonuje już w przypadku przedszkoli niepublicznych i, zdaniem samorządowców, mógłby zostać przeniesiony do placówek publicznych.

Czytaj więcej w Money.pl

• Te zmiany dotkną setek tysięcy Polaków
• Co z rekrutacją do szkół i przedszkoli?
• Tuskometr Money.pl. Premier zapomniał o expose
• Minister finansów straci 20 mld złotych?