W kampanii obiecują cuda, ale tych głosowań się nie wyprą

Sejm VI kadencji uchwalił 953 ustawy. To rekord w historii III RP. I wynik dający średnią blisko 10 ustaw na posiedzenie. Mogło być więcej, bo przez cztery lata wniesiono do Sejmu 1509 projektów ustaw.

Debatujący nad nowym prawem posłowie zabierali głos ponad 46 tys. razy, ale liczba nie zawsze przechodzi w jakość. Wielu ekspertów mówi o biegunce legislacyjnej i słabej jakości stanowionego w pośpiechu prawa. Postanowiliśmy przyjrzeć się najważniejszym z punktu widzenia kieszeni Polaków i gospodarki ustawom przyjętym w ciągu minionych czterech lat. Wybraliśmy te, które naszym zdaniem sprawiają, że żyje się nam lepiej i te, których skutki są negatywne. Pokazujemy, kto popierał dobre, a kto niekorzystne rozwiązania.

Zabrali nam przywileje. I bardzo dobrze

Ustawa przez wielu ekspertów wymieniana jako największe osiągnięcie - wspartego przez SLD, które pomogło odrzucić prezydenckie weto - rządu PO-PSL. Także naszym zdaniem reforma, która odebrała nadmierne przywileje emerytalne blisko milionowi Polaków jest jedną z najważniejszych w ostatniej kadencji.

| USTAWA O EMERYTURACH POMOSTOWYCH | | | | |
| --- | --- | --- | --- | --- |
| źródło: Sejm | | | | |
| Partia | PO

| **PiS

* | *SLD

* | *PSL

** |
| Posłowie głosowali | ##za | ##przeciw | ##przeciw | ##za |

Uchwalona w 2008 roku odebrała m.in. kolejarzom, dziennikarzom, artystom i sprzedawcom - możliwość przechodzenia na wcześniejsze emerytury. Zostały one zastąpione przez tzw. pomostówki. Umożliwiają one wcześniejsze kończenie pracy osobom wykonującym swoją pracę w najtrudniejszych warunkach, np. przy wytapianiu żelaza. Takich pracowników jest około 250 tysięcy.

Opóźniona reforma - miała wejść w życie w 2005 roku, ale nie udało się przeprowadzić jej rządom SLD i PiS - to wymierne, wielomiliardowe korzyści. Zamiast 45 mld zł, które w latach 2008-2020 miały być wydane na wcześniejsze emerytury, pomostówki dla pracujących krócej mają kosztować do 2040 roku _ tylko _ 13 mld zł.
Mądrzy byliśmy przed szkodąElastyczne , 12-miesięczne rozliczanie czasu pracy, możliwość zmniejszenia etatu i pensji o połowę oraz tzw. postojowe - to rozwiązania pakietu, który wszedł w życie niemal w rok po bankructwie banku Lehman Brothers.

| USTAWA O ŁAGODZENIU KRYZYSU EKONOMICZNEGO DLA PRACOWNIKÓW I PRZEDSIĘBIORCÓW | | | | |
| --- | --- | --- | --- | --- |
| źródło: Sejm | | | | |
| Partia | PO

| **PiS

* | *SLD

* | *PSL

** |
| Większość posłów | ##za | ##wstrzymała się | ##wstrzymała się | ##za |

Przygotowany przez resort pracy i polityki społecznej pakiet miał ograniczyć skutki hamowania gospodarki. W praktyce jednak jego zapisy sprawiły, że z rozwiązań skorzystało niewiele firm, a jeden z zapisów znosił korzystną dla pracowników zasadę, że trzecia umowa jest umowa na czas nieokreślony. Jednak mimo tego, w myśl zasady: _ Mądry Polak przed szkodą, _ warto docenić ten jeden z nielicznych przykładów podejmowania działań z wyprzedzeniem.

Zdaniem pracodawców - w obliczu nadciągającej drugiej fali kryzysu - warto byłoby przedłużyć czas obowiązywania przynajmniej części rozwiązań, bo pakiet przestaje obowiązywać z końcem 2011 roku. Inny pomysł ma PiS, który chce, by umowy na czas określony można było zawierać tylko dwa razy i to maksymalnie do 18 miesięcy.

Koniec kosztownego absurduObowiązek meldunkowy - brak adresu w dowodzie mógł kosztować nawet 5 tys. zł grzywny - zniknął w 2008 roku. Wcześniej zmiana adresu ponosiła za sobą koszt wymiany: dowodu osobistego - 30 zł, dowodu rejestracyjnego - 70 lub 170 zł, prawa jazdy - 80 zł. Dziś nie ma takiej konieczności.

| USTAWA O EWIDENCJI LUDNOŚCI (likwidacja obowiązku meldunkowego) | | | | |
| --- | --- | --- | --- | --- |
| źródło: Sejm | | | | |
| Partia | PO

| **PiS

* | *SLD

* | *PSL

** |
| Posłowie głosowali | ##za | ##przeciw | ##za | ##za |

Relikt komunistycznego totalitaryzmuprzetrwał 34 lata. Ustawa o ewidencji ludności i dowodach osobistych, która sankcjonowała obowiązek meldunkowy pochodziła z 1974 roku.

Koniec kuriozalnej Komisji

Jeden z najbardziej nonsensownych tworów prawnych III RP powinien zakończyć swoją działalność dużo wcześniej. Ale i tak fakt, że 1 marca tego roku Komisja Majątkowa przestała istnieć jest osiągnięciem, które wypada zapisać po stronie plusów.

| USTAWA O KOMISJI MAJĄTKOWEJ | | | | | |
| --- | --- | --- | --- | --- | --- |
| źródło: Sejm | | | | | |
| Partia | PO

| PiS

| SLD

| PSL

| *PJN *

|
| Posłowie głosowali | ##za | ##za | ##przeciw | ##za | ##za |

Komisja - w której zasiadało po sześciu przedstawicieli Episkopatu i MSWiA - przez 20 lat przekazała Kościołowi majątek o wartości szacowanej na około pięć miliardów złotych. Była ostro krytykowana za to, że decyzje podejmowała bez konsultacji z samorządami. A od jej decyzji nie można było się odwołać. Totalnym absurdem było to, że nawet wtedy, gdy efektem ich decyzji były wymierne szkody, członkowie komisji nie podlegali odpowiedzialności takiej jak urzędnicy państwowi. Ostatecznie los Komisji przypieczętowały coraz częstsze doniesienia o możliwej korupcji przy podejmowaniu decyzji.
Przez dwie dekadykomisja rozpatrzyła w sumie około 2800 spraw. Kościół dostał 65 tys. hektarów ziemi i 143 mln zł w gotówce. 216 wniosków, którymi nie zdążyła się zająć trafiło do sądów.

Państwo trochę bardziej przyjaznePo ewidentnym niewypale komisji _ Przyjazne Państwo _ i porażce przy wprowadzaniu słynnego _ jednego okienka _, wiele wskazywało na to, że z szumnych haseł ułatwienia życia przedsiębiorcom, z którymi Platforma szła po władzę nic nie zostanie. Jednak pod koniec kadencji koalicjanci niemal rzutem na taśmę uchwalili dwie ustawy, które likwidują część wyjątkowo uciążliwych obowiązków dla firm i obywateli.

| USTAWY DEREGULACYJNE | | | | | |
| --- | --- | --- | --- | --- | --- |
| * przy ustawie znoszącej obowiązki informacyjne źródło: Sejm | | | | | |
| Partia | PO

| PiS

| SLD

| PSL

| *PJN *

|
| Posłowie głosowali | ##za | ## za/ przeciw* | ##za | ##za | ##za |

Pierwsza ustawa deregulacyjna to tak naprawdę nowelizacja 96 innych ustaw. Dzięki niej przedsiębiorstwa i obywatele mają zaoszczędzić około 6 mld zł rocznie. Największa zmiana to zastąpienie zaświadczeń oświadczeniami. W wielu sytuacjach, w której do tej pory musieliśmy przedstawiać urzędnikowi zaświadczenie o dochodach lub niekaralności, dziś wystarczy nasze oświadczenie i urzędnik będzie musiał nam uwierzyć.

Druga ustawa deregulacyjna, która w najbliższych dniach wejdzie w życie ma dać trzy miliardy złotych oszczędności rocznie. Dzięki niej Kowalski będzie mógł wykorzystać zaległy urlop do 31 lipca, a nie do końca marca - jak to jest obecnie. Z kolei przedsiębiorcy zostali zwolnieni z obowiązku publikacji sprawozdania finansowego w dzienniku _ Monitor Polski B _. Kosztowało około 770 zł za stronę. Z 10 do 5 lat skrócił się okres przedawnienia należności wobec ZUS i KRUS.

Barier utrudniających działalność gospodarczą jest jednak wciąż tak wiele, że rząd zapowiada już trzecią ustawę deregulacyjną, która ma być uchwalona w nowej kadencji. Firmy chciałyby m.in. skrócenia terminu zwrotu różnicy VAT z 60 do 30 dni.

Wyborczy koszmar prywatnych szpitaliTo był jeden z najgorętszych tematów kampanii wyborczej w 2007 r. PO i PiS starły się w sądzie po tym, jak partia prezesa Kaczyńskiego zarzuciła Platformie chęć prywatyzacji szpitali. PiS przegrało, ale hasło pozostało straszakiem na tyle mocnym, że w kampanii prezydenckiej w 2010 roku Bronisław Komorowski znów pozwał Jarosława Kaczyńskiego, gdy ten sugerował, że prezydent jest zwolennikiem komercjalizacji, która otwiera drogę do prywatyzacji.

| USTAWA O DZIAŁALNOŚCI LECZNICZEJ (komercjalizacja szpitali) | | | | | |
| --- | --- | --- | --- | --- | --- |
| źródło: Sejm | | | | | |
| Partia | PO

| PiS

| SLD

| PSL

| PJN

|
| Posłowie głosowali | ##za | ##przeciw | ##przeciw | ##za | ##za |

Długi szpitali to około 10 mld złotych. Pierwsze podejście do zmian nie udało się, bo w 2008 roku ustawę skutecznie zawetował Lech Kaczyński. W 2010 roku minister Kopacz udało się przeforsować ustawę, która przewiduje, że jeżeli szpital skończy rok pod kreską, właściciel - czyli samorząd - musi w ciągu trzech miesięcy spłacić zadłużenie, albo przekształcić lecznicę w spółkę.
Politycy straszący prywatnymi szpitalami nie są wspominają o tym, że szpital-spółka nie może bezkarnie się zadłużać. A od dekady samorządy oddłużyły i sprywatyzowały kilkadziesiąt szpitali. Do tego taki szpital jeżeli ma kontrakt z NFZ, to pacjenci za leczenie nie płacą, tak samo jak w państwowej placówce.

Eksperci przestrzegają, że bez zmiany sposobu finansowania szpitali przez NFZ ustawa może okazać się bombą z opóźnionym zapłonem, bo mogą upaść szpitale przygniecione ciężarem starych długów, a potrzebne lokalnym społecznościom. Jednak mimo tego i tak ustawa jest krokiem w dobrym kierunku.

Dlaczego tyle zwlekali?

O rozwiązaniach, które niesie za sobą ustawa antyspreadowa debatowano już wielokrotnie. Dziwnym trafem udało się je wprowadzić dopiero w roku wyborczym. Jak widać politykom zależało na przychylności rzeszy niemal miliona Polaków posiadających kredyty w walutach obcych. Szczególnie, że słabość złotego coraz bardziej uderzała w tę grupę.

| USTAWA ANTYSPREADOWA (nowelizacja Prawa bankowego) | | | | | |
| --- | --- | --- | --- | --- | --- |
| źródło: Sejm | | | | | |
| Partia | PO

| PiS

| SLD

| PSL

| PJN

|
| Większość posłów | za | wstrzymała się * | *za | za | za |

To stricte przedwyborcza ustawa. Świadczą o tym pomysły, jakimi politycy chcieli _ pomagać _ kredytobiorcom. PiS proponował m.in., by mogli oni raz na pół roku za mniej niż 100 zł przewalutować kredyt na dowolną walutę. Z kolei PJN chciał by do 2015 roku kurs franka został zamrożony na poziomie 2,75 złotego.

Zmiany, które w tym roku weszły w życie nie są koncepcjami przełomowymi, jednak standaryzują kilka ważnych dla kredytobiorców zagadnień. Mimo że większość banków już wcześniej umożliwiała swoim klientom spłatę zobowiązań w walucie kredytu, to dzięki ustawie za podpisanie aneksu nie mogą żądać często horrendalnych opłat.

Na drugiej stronie zobacz jak partie głosowały przy złych ustawach

Dolali VAT do baku

Pod koniec 2010 roku aby ratować się przed rosnącym długiem publicznym rząd PO-PSL przeforsował kilka ustaw podnoszących stawki podatków oraz odbierających m.in. przedsiębiorcom ulgi na samochody z kratką.

Zgodnie z tzw. ustawą okołobudżetową, która weszła w życie w połowie grudnia 2010 r, od 1 stycznia tego roku podstawowa stawka podatku VAT, która ma obowiązywać do końca grudnia 2013 roku, wzrosła z 22 do 23 proc.

Do końca 2013 r. będą też obowiązywać trzy nowe stawki VAT: 5, 8 i 23 proc. Wprowadzono też 5-procentową stawkę na żywność, książki i czasopisma specjalistyczne.

| NOWELIZACJE USTAW OKOŁOBUDŻETOWYCH ORAZ O VAT I TRANSPORCIE DROGOWM (auta z kratką) | | | | | |
| --- | --- | --- | --- | --- | --- |
| * głosowanie nad autami z kratką. źródło: Sejm | | | | | |
| Partia | PO

| PiS

| SLD

| PSL

| PJN

|
| *Większość posłów * | ##za | ##przeciw | ## przeciw/wstrzymało się* | ##za | ##klub nie istniał/przeciw* |

Platforma postąpiła tym samym wbrew swoim wyborczym hasłom o obniżaniu obciążeń fiskalnych. Co więcej wprowadziła zapis umożliwiający utrzymanie do końca 2013 r. wyższych stawek VAT oraz ich podnoszenie w kolejnych latach w przypadku przekroczenia progu ostrożnościowego 55 proc. PKB przez dług publiczny.

Konsekwencje tych decyzji ponieśli wszyscy obywatele, bowiem wyższy VAT uderzył ich po kieszeni. Obecnie PO deklaruje, że zrobi wszystko, żeby nie podnosić podatków po wyborach, ale jeśli partia ta dalej będzie u władzy to można się spodziewać, że w przypadku problemów budżetowych znowu nie zawaha się by drenować portfele podatników. PSL deklaruje natomiast, że chce szybko przywrócić niższe stawki VAT, ale nie wydaje się, żeby ugrupowanie to mogło przeprowadzić taką zmianę samodzielnie.

Skok na kasę emerytów

Za wprowadzenie tej ustawy również odpowiada koalicja rządowa. Sięgnięcie po pieniądze odkładane przez do OFE przez Polaków, rząd tłumaczył dobrem m.in. przyszłych emerytów. Wiadomo jednak, że nie był to jedyny powód. Rząd szukał bowiem sposobu na to, żeby obniżyć rosnący coraz szybciej dług publiczny.

| NOWELIZACJE USTAW ZWIĄZANYCH Z SYSTEM UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH (OFE) | | | | | |
| --- | --- | --- | --- | --- | --- |
| źródło: Sejm | | | | | |
| Partia | PO

| PiS

| SLD

| PSL

| PJN

|
| *Większość posłów * | ##za | ##przeciw | ##wstrzymało się | ##za | ##przeciw |

Z wyliczeń Money.pl wynika, że przeforsowany przez partie rządzące model jest niekorzystny. Zarówno dla samych ubezpieczonych, jak i dla ich bliskich spadkobierców, którzy odziedziczą odłożone składki.

Zasadnicza różnica polega na tym, że w OFE są prawdziwe pieniądze - lepiej lub gorzej inwestowane. W ZUS-ie nie ma ani grosza, natomiast każdy ma zapisane, ile teoretycznie uskładał na przyszłą emeryturę. Świadczenia będą wypłacane ze składek osób, które dziś są dziećmi, a w przyszłości będą płacić składki na ubezpieczenie społeczne.

W obecnej kampanii tylko PJN deklaruje dążenie do przywrócenia poprzedniego modelu. PiS proponuje, by dać ubezpieczonym możliwość wyboru między ZUS a OFE, a PSL chce upowszechnienia KRUS - tak by każdy mógł płacić niską składkę. SLD planuje stworzyć mechanizmy zwiększające konkurencyjność OFE. Platforma jest najbardziej powściągliwa - partia Donalda Tuska zamierza głownie propagować indywidualne oszczędzanie na przyszłą emeryturę, ponieważ wypłaty z dwóch podstawowych filarów nie zapewnią godziwych świadczeń.

Bez konkurencji - ceny w górę

Ustawa refundacyjna wzbudziła najwięcej kontrowersji spośród pakietu ustaw zdrowotnych. Wprowadziła urzędowe ceny i marże leków finansowanych przez NFZ. Stałą cenę leku refundowanego Ministerstwo Zdrowia ma negocjować z producentem. Od jej wartości będzie ustalana urzędowa marża - w wysokości 5 proc. (obecnie 8,91 proc.). Oznacza to, że ceny leków refundowanych nie będą mogły być ani niższe, ani wyższe od ustalonych. Dotychczas apteki stosowały często promocje na leki finansowane przez NFZ, niektóre z nich można kupić nawet za kilka groszy lub złotówkę. W ustawie określono limit na refundację ze środków NFZ na poziomie 17 proc.

| USTAWA O REFUNDACJI LEKÓW | | | | | |
| --- | --- | --- | --- | --- | --- |
| źródło: Sejm | | | | | |
| Partia | PO

| PiS

| SLD

| PSL

| *PJN *

|
| Posłowie głosowali | ##za | ##przeciw | ##przeciw | ##za | ##przeciw |

Niemożliwe będzie jakiekolwiek obniżenie ceny leku w stosunku do wartości ustalonej przez państwo. Eksperci są zgodni co do tego, że jeśli ustawa spowoduje, że dla pacjentów leki podrożeją od kilkunastu do nawet 20 proc., a przyczyni się do tego eliminacja konkurencji.

W ustawie przewidziano ponadto podatek od refundacji leków. Płacić go muszą koncerny farmaceutyczne, które będą musiały oddawać 3 proc. zysku z refundacji. Te środki będą przekazywane na konto Agencji Oceny Technologii Medycznych.

Prawo nie do wyegzekwowania

Przyjęta w kwietniu nowelizacja ustawy hazardowej została poparta niemal jednomyślnie przez posłów wszystkich ugrupowań, choć była skutkiem afery hazardowej, w którą zamieszani byli prominentni politycy PO.

| NOWELIZACJA USTAWY O GRACH HAZARDOWYCH | | | | | |
| --- | --- | --- | --- | --- | --- |
| źródło: Sejm | | | | | |
| Partia | PO

| PiS

| SLD

| PSL

| PJN

|
| Posłowie głosowali | ##za | ##za | ##za | ##za | ##za |

Zmiany ostro krytykowali przedstawiciele firm z branży, narzekający na najwyższe w Europie podatki, zaporowe opłaty licencyjne, oraz pogwałcenie swobody gospodarczej. Ich zdaniem nowe regulacje tylko wzmocnią szarą strefę i ułatwią przejmowanie legalnego rynku zakładów bukmacherskich przez nielegalnych bukmacherów internetowych, którzy osiągają w Polsce obroty trzykrotnie wyższe od przychodów legalnego rynku. Urzędnicy resortu finansów byli odmiennego zdania.

Według ekspertów, mimo zakazu e-hazardu nie da się wyegzekwować respektowania przepisów od firm zarejestrowanych poza Polską, zwłaszcza tych, których siedzibą są raje podatkowe. Ze statystyk wynika natomiast, że co dwudziesty Polak jest systematycznym graczem, który oddaje się hazardowi częściej niż kilka razy w miesiącu.

Rodzina już nie na swoim

Nowelizacja przeforsowana głosami koalicji rządzącej przewiduje stopniowe wygaszanie programu _ Rodzina na swoim _ - wnioski na udzielanie preferencyjnych kredytów można składać tylko do końca przyszłego roku. Obniżona została także cena mieszkania, na kupno którego można dostać dopłatę.

| USTAWA OGRANICZAJĄCA PROGRAM _ Rodzina na swoim _ | | | | | |
| --- | --- | --- | --- | --- | --- |
| źródło: Sejm | | | | | |
| Partia | PO

| PiS

| SLD

| PSL

| PJN

|
| *Większość posłów * | ##za | ##przeciw | ##wstrzymała się | ##za | ##wstrzymała się |

W ten sposób państwo wycofuje się ze wspierania rodzin w możliwości kupienia własnego _ M _. Poszerzono za to katalog osób, które mogą skorzystać z programu. Są to obecnie małżeństwa, w których jeden z małżonków skończył 35 lat (wcześniej obowiązywał limit wiekowy), a także single.