Tylko w ubiegłym roku policja stwierdziła rekordową liczbę ponad 160 tysięcy przestępstw gospodarczych. To jednak wcale nie znaczy, że praniem pieniędzy, oszustwami kredytowymi, ubezpieczeniowymi czy podatkowymi zaczęła się interesować większa liczba osób, bo tych, według policyjnych statystyk, z roku na rok jest coraz mniej. Przestępcy jednak wychodzą z założenia, że jak już kraść, to miliony. Między innymi dlatego rząd przyjął we wtorek "Program przeciwdziałania i zwalczania przestępczości gospodarczej na lata 2015-2020".
- Przestępczość tzw. białych kołnierzyków staje się coraz bardziej uciążliwa dla gospodarki i państwa. Dlatego tak ważna jest ścisła współpraca służb i specjalistów z wielu różnych dziedzin, w tym na poziomie rządowym - komentuje rzeczniczka MSW Małgorzata Woźniak.
Rządowy program ma zwiększyć skuteczność przeciwdziałania przestępczości tzw. białych kołnierzyków oraz efektywność odzyskiwania mienia pochodzącego z przestępstw.
Projekt, który zakłada m.in. utworzenie międzyresortowego zespołu ds. koordynacji wdrażania i monitorowania programu, przygotowało MSW. Na jego czele będą stać ministrowie spraw wewnętrznych oraz finansów. W jego skład wejdą także przedstawiciele resortów sprawiedliwości oraz gospodarki, szefowie ABW, CBA oraz Służby Celnej, komendanci główni policji, Straży Granicznej, Żandarmerii Wojskowej, generalni inspektorzy informacji finansowej i kontroli skarbowej oraz przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego.
Dzięki programowi łatwiejsze ma być stworzenie jednolitych kryteriów i metodyki szacowania strat poniesionych przez budżet państwa w wyniku przestępczości gospodarczej. Ma zostać też opracowany jednolity system ewidencji zabezpieczonego mienia, tak by można było ustalić jego wartość, ilości i rodzaje.
Kolejnym założeniem jest wzmacnianie współpracy i wymiany informacji między poszczególnymi służbami i instytucjami m.in. poprzez bezpośrednie kontakty w ramach grup i zespołów koordynacyjnych, zarówno na szczeblu lokalnym, jak i centralnym. Takie podejście - jak zaznaczono w projekcie - wymaga też prowadzenia wspólnych szkoleń, umożliwiających wymianę doświadczeń, z udziałem sędziów, prokuratorów, przedstawicieli służb, a także ekspertów zewnętrznych.
Mają też zostać wypracowane zmiany prawne umożliwiające wymianę informacji dotyczących majątku sprawców przestępstw. Projekt zakłada przeanalizowanie współpracy między organami ścigania a kontrolą skarbową w zakresie przestępstw gospodarczych w celu usprawnienia wymiany informacji.
Przestępstwa gospodarcze coraz popularniejsze
Z danych Policji wynika, że liczba przestępstw gospodarczych waha się w poszczególnych latach, ale dość systematycznie rośnie i w 2014 r. wyniosła ponad 160 tys. Jeszcze 10 lat temu ta liczba była o prawie 30 tys. mniejsza.
"Zarejestrowane w statystykach przypadki stanowią zatem tylko pewien wycinek przestępczości gospodarczej, której pełne rozmiary, przy uwzględnieniu ciemnej liczby (tj. skali przestępstw pozostających poza wiedzą właściwych organów ścigania), nie są znane i mogą podlegać wyłącznie szacowaniu w oparciu o przyjęte modele zjawisk gospodarczych i przestępczych" - zastrzega MSW w programie, który we wtorek był przedmiotem obrad Rady Ministrów.
Wzrost liczby przestępstw wcale nie idzie w parze z wzrostem liczby przestępców. Policja w ubiegłym roku złapała tylko 39 tys. takich osób, podczas gdy w rekordowym 2006 r. było ich prawie 60 tys. Oznacza to ni mniej ni więcej, tylko tyle, że przestępcy są coraz odważniejsi, a ich czyny - bardziej złożone, które można zakwalifikować pod więcej niż jeden z paragrafów.
"Do niedawna osoba sprawcy przestępstwa gospodarczego utożsamiana była niemal wyłącznie z elitarną grupą tzw. białych kołnierzyków. Jakkolwiek pozostają oni nadal typowi dla spraw gospodarczych, to jednak obserwuje się pewną demokratyzację wśród sprawców tej kategorii przestępczości, reprezentujących obecnie wszystkie grupy i warstwy społeczne" - wskazuje raport MSW.
Gospodarka to również coraz popularniejsze pole do "popisu" dla zorganizowanych grup przestępczych. Choć taka forma zazwyczaj kojarzy się z gangami narkotykowymi czy sprawami kryminalnymi, to z danych Policji wynika, że coraz częściej takie grupy zajmują się przestępstwami ekonomicznymi. W 2003 roku było ich zaledwie 108, a w 2014 - prawie 400, co stanowi 40 proc. tego, co obserwowane jest w innych rodzajach przestępczości.
"Należy zwrócić uwagę, iż dane dotyczące zorganizowanych grup przestępczych pozostających w zainteresowaniu CBŚP nie stanowią pełnego obrazu łącznej liczby grup przestępczych działających w tym obszarze" - zastrzega MSW.
O wzroście popularności przestępstw gospodarczych świadczą również statystyki, dotyczące zabezpieczeń majątkowych stosowanych wobec podejrzewanych o wszystkie przestępstwa. Jak informuje MSW, w 121 przypadkach (z prawie 700 tys.) wynosiły one ponad milion złotych. Oznacza to, że 0,2 proc. spraw odpowiada kwotowo za 57,5 proc. wszystkich zabezpieczeń majątkowych w postępowaniach prowadzonych przez policję.
W sprawach gospodarczych organy ścigania zabezpieczyły w sumie aż 242 mln zł. To ponad dwukrotnie więcej niż w przypadku przestępstw kryminalnych i prawie 15 razy tyle, co w postępowaniach w sprawach narkotykowych.