Repolonizacja Pekao: zwiększamy odporność na światowy kryzys. Ale tworzymy pokusę dla rządu

Banki w Polsce wróciły w polskie ręce. Dzięki przejęciu Pekao przez PZU od włoskiego Unicredit ponad połowa sektora bankowego należy do kapitału polskiego. Argument za? Sektor bankowy w Polsce będzie bardziej stabilny i odporny na zawirowania zagraniczne. Argument przeciw? Niektórzy obawiają się, że polski rząd będzie mógł np. wywierać presję, by banki ratowały nierentowne kopalnie. A kontroluje dwa największe.

- Po tej transakcji wartość aktywów w sektorze bankowym, która jest w polskich rękach i z centrum decyzyjnym w Warszawie, przekracza 50 proc., czyli cel strategiczny został osiągnięty – mówił Michał Krupiński, prezes PZU. Tuż po ogłoszeniu, że wraz z Polskim Funduszem Rozwoju przejmuje od Włochów bank Pekao.

Ten cel od dawna nazywany jest repolonizacją, szczególnie przez polityków. Pytanie, czy to dobrze, że udało się go osiągnąć?

- Kiedy pracowałem w Międzynarodowym Funduszu Walutowym, widzieliśmy bardzo jasno, że banki z lokalnym centrum decyzyjnym dużo mocniej zwiększały swoją akcję kredytową, szczególnie w czasie kryzysu. Jest to więc bardzo dobra wiadomość z punktu widzenia stabilności finansów publicznych w Polsce – wyjaśnia prezes PZU.

I ma rację.

Większość ekonomistów zgadza się z tezą, że lepiej, jeśli polskie banki będą miały w większym stopniu polskich właścicieli.

- W takiej sytuacji kryzys za granicą ma mniejsze przełożenie na to, co dzieje się w kraju – wyjaśnia Michał Sobolewski, analityk BOŚ Banku.

Czy to oznacza, że klienci dzięki temu będą bezpieczniejsi? – Pekao to drugi największy bank w Polsce z dużą nadwyżką kapitałową, więc on i tak jest bezpieczny – dodaje Sobolewski.

Chodzi raczej o to, że cały sektor będzie bardziej stabilny. A jest się czego obawiać. Banki w Niemczech i we Włoszech mają kłopoty, muszą szybko uzupełniać rezerwy kapitałowe. To dlatego włoski Unicredit był zmuszony sprzedać Pekao, choć to jego perła w koronie.

Wielu ekonomistów podnosi też argument, że obce państwa mogą za pomocą swoich banków ingerować w to, co dzieje się z Polsce.

- Pojawia się problem, do jakiego stopnia zagraniczne banki kierują się wyłącznie własnym interesem ekonomicznym, a na ile pozostają pod wpływem rządów w swoich krajach - przyznaje prof. Stanisław Gomułka, były wiceminister finansów i główny ekonomista Business Centre Club.

Lepiej więc to ryzyko zminimalizować.

1:0 dla PZU.

Ręce polskie, czyli czyje?

Transakcja budzi też wątpliwości. Bo Pekao wróci nie w ręce polskich przedsiębiorców, tylko polskiego rządu.

- Rzeczywiście teraz ośrodki decyzyjne większej części sektora bankowego będziemy mieć w kraju, ale stoi za nimi Skarb Państwa, który nie zawsze jest tak efektywnym właścicielem jak podmioty prywatne – uważa Michał Sobolewski z BOŚ Banku.

Janusz Jankowiak, główny ekonomista Polskiej Rady Biznesu, przyznaje, że sama idea udomowienia banków i przeniesienia ciężaru decyzyjnego w tym sektorze z zagranicy do kraju jest słuszna. - Ale próba dokonania tego przez spółki z udziałem Skarbu Państwa, a więc zależne od rządu, to jest zły pomysł. W ten sposób poważnie ryzykujemy zmianę strategii banku komercyjnego na taką, którą będą tworzyć zarządy i rady nadzorcze mianowane przez rząd. To ryzykowne, niepotrzebne i złe – uważa Jankowiak.

Co się może wydarzyć?

– Pojawia się możliwość wpływania przez rząd na politykę kredytową banku, który może preferencyjnie traktować firmy państwowe i pod naciskiem politycznym kredytować na przykład kopalnie, które mają problemy – wskazuje prof. Gomułka. I dodaje, że już teraz dotyczy to banku PKO BP.

– W PKO BP struktura portfela kredytów jest inna niż w pozostałych bankach. Widać, że Skarb Państwa ma interes, żeby wspomagać firmy państwowe. Na szczęście na razie jeszcze PKO BP nie ucierpiał z tego powodu, bo zarząd skutecznie chroni interes banku. Ale w przeszłości nie było takiej presji, żeby wspomagać państwowe firmy i to, że teraz pojawiła się taka możliwość w dwóch największych bankach w Polsce, samo w sobie jest złe - wyjaśnia prof. Gomułka.

Punkt przeciwko zakupowi Pekao. 1:1

Tylko czy dało się zrobić inaczej? Skoro zapadła polityczna decyzja, żeby zrepolonizować sektor bankowy, nie było innego wyjścia.

- Nie mamy w Polsce innego podmiotu, który mógłby przeprowadzić taką transakcję, kupić drugi największy bank w Polsce - podkreśla analityk BOŚ Banku.

Jest jeszcze jeden argument – problem z transakcją mogą mieć inwestorzy, którzy będą zarabiać mniej przez to, że udziały w Pekao będzie miało państwo.

– Akcjonariusze udział Skarbu Państwa w spółce odbierają jako czynnik ryzyka. Rynek będzie chciał za to wyższe premie – uważa Michał Sobolewski.

- To całkowite pogwałcenie interesów drobnych akcjonariuszy. Kiedy w spółce pojawia się Skarb Państwa, oni głosują nogami – następuje odpływ inwestorów, notowania spadają, wyniki finansowe się pogarszają – dodaje Janusz Jankowiak.

1:2

Prof. Stanisław Gomułka, który był w latach 2002-2007 głównym ekonomistą PZU, przypomina, że za jego kadencji w PZU analizowano, czy warto przejąć jakiś bank. – Ostatecznie doszliśmy jednak do wniosku, żeby tego nie robić – mówi Gomułka.

Dlaczego? - Były wtedy oczywiście argumenty za. Np. to, że poprzez bank można zdobywać nowych klientów dla części ubezpieczeniowej – wspomina prof. Gomułka. To plus dla ubezpieczeniowego giganta, bo dziś ten argument wciąż jest aktualny.

- Ale z drugiej strony ubezpieczenia to znacznie bezpieczniejszy biznes, a inwestycje bankowe są ryzykowne. Wystarczy spojrzeć na ostatni kryzys na świecie, kiedy bankrutowały nawet duże banki – dodaje Gomułka.

Co się zmieniło, że teraz ubezpieczyciel zmienił zdanie? – Wtedy nie braliśmy pod uwagę repolonizacji. Chodziło wyłącznie o ekonomiczny interes PZU, a nie o jakiś ogólniejszy – mówi prof. Gomułka. – Teraz na pewno była to przynajmniej częściowo decyzja polityczna. Ale państwo jednocześnie zadbało, żeby nieco ograniczyć ryzyko dla PZU.

- Pewną rolę odegrał fakt, że Skarb Państwa włączyć się z tę transakcję poprzez Polski Fundusz Rozwoju – twierdzi ekonomista.

PZU więc niekoniecznie podjął biznesowo złą decyzję. – Komercyjnie ta inwestycja ma sens. To dobry moment na kupowanie akcji banków, bo są stosunkowo tanie, a więc ryzyko inwestycyjne nie jest wysokie – podkreśla Stanisław Gomułka.

Wynik: 2:2