Prawo pierwokupu prywatnych lasów i możliwość zakwestionowania ustalonej przez prywatnych właścicieli ceny. Takie kontrowersyjne rozwiązania wprowadza nowelizacja ustawy o lasach, która jeszcze dziś trafi pod obrady rządu. Forsowana przez Ministerstwo Środowiska ustawa budzi jednak poważne wątpliwości prawne i naraża Polskę na zakręcenie przez Brukselę kurka z pieniędzmi.
To kolejny, po projekcie ustawy utrudniającej obrót gruntami rolnymi, pomysł rządu na ochronę polskiej ziemi, który Komisja Europejska może uznać za sprzeczny z postanowieniami traktatu akcesyjnego. W takim przypadku Polsce będzie grozić utrata unijnych dotacji.
Ministerstwo przekonuje, że lasy są "niepomnażalnym dobrem publicznym", które to powinno zostać poddane szczególnym regulacjom prawnym, "zapewniającym powiększanie areału lasów państwowych". Resort przyznaje wprost, że intencją ustawy jest "ochrona lasów przed wykupem przez obcokrajowców".
Projekt zakłada, że Generalna Dyrekcja Lasów Państwowych zyska prawo pierwokupu przeznaczonych do sprzedaży prywatnych lasów po takiej cenie, jaką sprzedawca ustalił z nabywcą. Jednak gdy nadleśniczy uzna, że cena sprzedaży "rażąco odbiega od wartości rynkowej", ustalonej przez rzeczoznawcę, może wystąpić do sądu z wnioskiem o określenie ceny.
- Nie wystarczy już podpisać umowy u notariusza, tylko trzeba podpisać umowę, zgłosić ją nadleśniczemu i czekać 30 dni na decyzję. No i niepewność: czy Lasy kupią, czy nie kupią. - tłumaczy Mariusz Kawczyński, radca prawny w kancelarii Kawczyński, Korytkowska, Partyka.
Lasy Państwowe będą mogły wykupić też las, który został nabyty na przykład w drodze darowizny (choć nie w przypadku najbliższych krewnych), w wyniku orzeczenia sądowego albo postępowania egzekucyjnego.
Ustawa stwarza ryzyko złamania postanowień traktatu akcesyjnego. Wstępując do Unii Europejskiej 1 maja 2004 roku, Polska wywalczyła sobie 12-letni okres przejściowy na ograniczenia nabywania ziemi i lasów przez obcokrajowców. Oznacza, że okres ten kończy się już z końcem kwietnia, a od 1 maja obrót ziemią rolną i lasami powinien odbywać się na zasadzie wolnego obrotu.
Jak zauważa zauważa Mariusz Kawczyński, "objęcie gruntów leśnych ograniczeniami jest o tyle problematyczne, że po wejściu do Unii Europejskiej nie powinniśmy już wprowadzać nowych przepisów, które ograniczałyby swobodę inwestowania". - Jeżeli ktoś uzna, że nowe prawo naruszyło swobodę inwestowania, to może złożyć skargę do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości - dodaje Kawczyński.
Zgodnie z szacunkami resortu środowiska, w Polsce jest ok. 2 mln hektarów niepaństwowych lasów, które stanowią mniej więcej jedną piąta wszystkich obszarów leśnych w Polsce.