Gotowy wzór formularza, możliwość wnioskowania przez wierzyciela i skrócenie czasu oczekiwania dla byłego przedsiębiorcy. To trzy najważniejsze zmiany w zasadach upadłości konsumenckiej, które zostały wprowadzone w 2016 roku.
Osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej (tzw. konsumenci) w sytuacji niewypłacalności mogą wystąpić o upadłość konsumencką. Wraz z wprowadzeniem nowych przepisów 31 grudnia 2014 roku (nowelizacja ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze) zmieniły się zasady składania i ogłaszania wniosków, a także stało się możliwe zawarcie układu z wierzycielami. Od 1 stycznia 2016 roku doszły natomiast kolejne usprawnienia.
Jak ogłosić upadłość konsumencką?
Do końca 2015 roku, wniosek o ogłoszenie upadłości zgłaszał sam dłużnik w formie samodzielnie sporządzonego dokumentu. Obecnie istnieje gotowy wzór urzędowego formularza, który pozwala uniknąć błędów popełnianych dotąd przez wnioskodawców. Kwestionariusz został sporządzony przez Ministra Sprawiedliwości. Wszystkie rubryki zawierają ściśle określone elementy, jakie należy uwzględnić (m.in. dane konsumenta, szczegółowy wykaz majątku z wyceną jego składników, spis wierzycieli).
Wniosek należy złożyć do właściwego sądu upadłościowego, czyli odpowiedniego wydziału w ramach rejonowych sądów gospodarczych. Wnioskodawca powinien wybrać instytucję najbliższą swojemu miejscu zamieszkania. Jeśli rezyduje za granicą, udaje się do sądu, który znajduje się w tym samym obszarze, co majątek dłużnika. Do formularza należy dołączyć dowód wpłaty po uprzednim opłaceniu wniosku w kasie sądu lub przelewem na rachunek bankowy. Wysokość opłaty wynosi 30 zł.
Przepisy wymagają wskazania okoliczności, które uzasadniają wniosek. Należy więc zawrzeć opis wydarzeń lub zawartych umów, które doprowadziły do niewypłacalności. Aby je udowodnić, trzeba przedstawić odpowiednie dokumenty (np. odpis umowy kredytu czy zaświadczenie o chorobie) albo powołać świadków. Oprócz tego, warto też odnotować, że nie zachodzą negatywne przesłanki do ogłoszenia bankructwa konsumenta. Zatajenie jakichkolwiek okoliczności może świadczyć na niekorzyść dłużnika i doprowadzić nawet do prawomocnego umorzenia postępowania.
Kto może wnioskować o bankructwo konsumenta?
Wniosek o upadłość konsumencką może złożyć osoba fizyczna, która nie prowadzi działalności gospodarczej lub przestała być wspólnikiem osobowej spółki handlowej. Co do zasady, postępowania nie może prowadzić sąd z urzędu ani na podstawie wniosku prokuratora, organizacji społecznej czy wierzyciela. W ostatnim przypadku istnieje jednak wyjątek od reguły.
Zgodnie ze zmianami od tego roku, wniosek o ogłoszenie upadłości poza samym dłużnikiem może złożyć także wierzyciel osoby fizycznej, pod warunkiem że była ona przedsiębiorcą, a od dnia wykreślenia z rejestru nie minął jeszcze rok. Dotyczy to również byłych wspólników spółek i właścicieli niezarejestrowanej działalności gospodarczej.
Kolejna modyfikacja również odnosi się do byłych właścicieli firm. Nie muszą już czekać roku, aby wnioskować o bankructwo konsumenckie. Do tej pory, dłużnik w tym czasie miał możliwość ubiegania się o upadłość dla przedsiębiorców. Od stycznia wniosek można składać już następnego dnia po zakończeniu działalności gospodarczych. Zmiany przepisów nie dotyczą natomiast małżeństw. W dalszym ciągu każde z małżonków musi składać osobny formularz.
Co to jest upadłość konsumencka?
Postępowanie sądowe przewidziane dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, którzy stali się niewypłacalni - w taki sposób można definiować upadłość konsumencką. Niewypłacalnością nazywa się stan, kiedy dłużnik nie może wykonywać zobowiązań pieniężnych (np. spłacać kredytu), bo nie ma pieniędzy nawet na zakup środków codziennego użytku.
Upadłość konsumencka ma dwie zasadnicze funkcje: oddłużenie niewypłacalnego konsumenta (umorzenie całości lub części długów) oraz windykację (odzyskanie należności przez wierzycieli). Nie skorzysta z tych możliwości dłużnik, który doprowadził do niewypłacalności umyślnie lub w skutek rażącego niedbalstwa (np. ukrywał majątek w toku postępowania). Przed ogłoszeniem upadłości i w trakcie procesu musi działać zgodnie z prawem.