W Polsce nauczyciele zarabiają mniej niż ich koledzy z branży w innych krajach OECD. Według raportu „Education at a Glance 2016”, sytuacja ta dotyczy zarówno osób uczących w szkołach będących na początku swojej ścieżki zawodowej, jak i doświadczonych nauczycieli. Lepiej jest, jeśli pensję nauczycielską porównamy z przeciętnym wynagrodzeniem osób o wyższym wykształceniu w danym kraju.
Według OECD w opracowaniu przygotowanym przez Sedlak&Sedlak, w Polsce na starcie swojej ścieżki zawodowej nauczyciel zarabia rocznie 15,135 tys. dolarów brutto PPS. Waluta, w której Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju przedstawia dane, to tzw. dolar międzynarodowy, który uwzględnia siłę nabywczej pieniądza w danym kraju. Nie można jednak przeliczyć tej kwoty na polskiego złotego za pomocą standardowego kursu dolara amerykańskiego. Pozwala ona porównać sytuację w poszczególnych krajach na świecie.
Początkowe zarobki polskich nauczycieli stanowią około 50 procent średniej ze wszystkich krajów OECD, która w przypadku szkół podstawowych wynosi 31,028 tys. dolarów brutto PPS. Pod tym względem wyprzedzamy jedynie Węgrów i Słowaków.
Raport przedstawia wynagrodzenia nauczycieli według danych z 2014 roku, w podziale na cztery stopnie nauczania: przedszkolne, podstawowe, gimnazjalne oraz licealne. W zestawieniu OECD na każdym poziomie nauczania wejściowe stawki dla polskich nauczycieli są takie same - 15 135 USD PPS. Podano taką kwotę, ponieważ ich zarobki uzależnione są od stażu i kwalifikacji, a nie od poziomu nauczania.
| Ustawowe roczne stawki początkowe nauczycieli w krajach OECD w 2014 roku (brutto w USD PPS*) | |
|---|---|
| kraj | Szkoła podstawowa |
| Luksemburg | 68 121 |
| Szwajcaria | 52 863 |
| Dania | 45 909 |
| Norwegia | 40 815 |
| USA | 42 256 |
| Meksyk | 17 041 |
| Hiszpania | 36 405 |
| Holandia | 36 097 |
| Finlandia | 32 157 |
| Szwecja | 32 313 |
| Portugalia | 31 930 |
| Francja | 27 867 |
| Włochy | 27 314 |
| Turcja | 26 964 |
| Anglia | 27 246 |
| Korea Płd. | 26 910 |
| Słowenia | 24 917 |
| Izrael | 18 498 |
| Grecja | 18 408 |
| Czechy | 17 080 |
| Polska | 15 135 |
| Węgry | 13 228 |
| Słowacja | 11 838 |
| średnia OECD | 31 028 |
| Opracowanie Sedlak & Sedlak na podstawie raportu Education at a Glance 2016, OECD *Dolar międzynarodowy - umowna waluta stworzona na bazie dolara USA, uwzględniająca siłę nabywczej pieniądza w danym kraju |
Jeżeli weźmiemy pod uwagę maksymalne wynagrodzenie, jakie może otrzymać nauczyciel w Polsce, to sytuacja w rankingu OECD nie ulega poprawie. Nasz kraj w tym zestawieniu również plasuje się na trzecim miejscu od końca, z zarobkami na poziomie 25,882 tys. dolarów brutto PPS. Pozwala to nam wyprzedzić Czechów i Słowaków. Jest to także około 50 procent średniej krajów OECD.
| Ustawowe roczne stawki maksymalne nauczycieli w krajach OECD w 2014 roku (brutto w USD PPS*) | |
|---|---|
| Kraj | Szkoła podstawowa |
| Luksemburg | 122 059 |
| Szwajcaria | 80 822 |
| Korea Płd. | 75 297 |
| USA | 67 983 |
| Holandia | 53 544 |
| Portugalia | 61 047 |
| Dania | 52 481 |
| Hiszpania | 51 304 |
| Meksyk | 36 228 |
| Norwegia | 48 227 |
| Francja | 50 141 |
| Finlandia | 41 824 |
| Anglia | 46 390 |
| Włochy | 40 151 |
| Szwecja | 42 699 |
| Słowenia | 45 187 |
| Izrael | 49 820 |
| Grecja | 34 776 |
| Turcja | 30 862 |
| Węgry | 25 133 |
| Polska | 25 882 |
| Czechy | 20 853 |
| Słowacja | 17 967 |
| średnia OECD | 51 254 |
| Opracowanie Sedlak & Sedlak na podstawie raportu Education at a Glance 2016, OECD *Dolar międzynarodowy - umowna waluta stworzona na bazie dolara USA, uwzględniająca siłę nabywczej pieniądza w danym kraju |
Sytuacja nauczycieli w Polsce na tle innych krajów OECD poprawia się, jeżeli porównamy ich zarobki do przeciętnego wynagrodzenia osób o wyższym wykształceniu. Według raportu, wynagrodzenia nauczycieli w szkołach podstawowych w naszym kraju stanowią 82 procent przeciętnych zarobków osób o wyższym wykształceniu. W przypadku szkół gimnazjalnych jest to 83 procent, a w przypadku przedszkoli 71 procent. Daje to nam miejsce w połowie stawki, wyprzedzając m.in. Norwegię, Węgry, Włochy czy Stany Zjednoczone.
| Średnie wynagrodzenia nauczycieli sektora publicznego w porównaniu do przeciętnego wynagrodzenia osób o wyższym wykształceniu w ich kraju w 2014 roku | ||||
|---|---|---|---|---|
| Kraj | Przedszkolne | Szkoła podstawowa | Gimnazjum | Liceum |
| Luksemburg | 108% | 108% | 123% | 123% |
| Finlandia | 65% | 89% | 98% | 110% |
| Grecja | 96% | 89% | 107% | 107% |
| Dania | 73% | 87% | 88% | 100% |
| Francja | 77% | 76% | 90% | 99% |
| Słowenia | 63% | 86% | 88% | 95% |
| Anglia | 84% | 84% | 91% | 91% |
| Estonia | 59% | 88% | 88% | 88% |
| Izrael | 90% | 92% | 99% | 88% |
| Szwecja | 76% | 82% | 84% | 88% |
| Australia | 82% | 84% | 85% | 85% |
| Holandia | 68% | 68% | 85% | 85% |
| Polska | 71% | 82% | 83% | 81% |
| Chile | 70% | 73% | 73% | 77% |
| Norwegia | 62% | 70% | 70% | 74% |
| Węgry | 66% | 71% | 71% | 73% |
| Włochy | 65% | 65% | 69% | 72% |
| USA | 65% | 68% | 69% | 71% |
| Słowacja | 45% | 61% | 61% | 61% |
| Czechy | 48% | 56% | 56% | 58% |
| średnia OECD | 74% | 81% | 85% | 89% |
| Opracowanie Sedlak & Sedlakna podstawie raportu Education at a Glance 2016, OECD |
Podwyżki dla nauczycieli
Jak pisaliśmy pod koniec września, od stycznia przyszłego roku nauczyciele otrzymają od 35 do 63 zł podwyżki. Zgodnie z projektem ustawy budżetowej na 2017 rok, kwota bazowa na podstawie której ustalane są wynagrodzenia nauczycieli, wzrośnie o 1,3 proc. do poziomu 2752 zł brutto.
Związkowcy są zdania, że taka zmiana jest nie do przyjęcia. Według ZNP, minister edukacji w ten sposób chce kupić przychylność kardy pedagogicznej dla reformy oświatowej. Z kolei według "Solidarności", proponowany wskaźnik wzrostu do poziomu 101,3 proc. w najmniejszym stopniu nie odzwierciedla waloryzacji płac nauczycieli od września 2012 roku. "Praktycznie oznacza to kolejne zamrożenie płac pracowników pedagogicznych w 2017 roku, co budzi ogromną frustrację w środowisku" - piszą przedstawiciele oświatowej Solidarności.
Konsekwencją tego był strajk nauczycieli, który zorganizowano w dniu święta Edukacji Narodowej. Część nauczycieli grozi strajkiem w szkołach przeciwko reformie oświaty i zwolnieniom 45 tys. osób, a drudzy chcą rozmawiać z rządem i załatwić 20-proc. podwyżki, roczne odprawy za dobrowolne odejście z pracy oraz przywrócenie wcześniejszych emerytur.