Rozstrzyganie sporów na korzyść podatnika, jeśli są wątpliwości interpretacyjne, wprowadzenie instytucji rzetelnego podatnika; uproszczenie procedur - to niektóre z propozycji dot. nowej ordynacji podatkowej, jakie przygotowało Ministerstwo Gospodarki.
aktualizacja 07:22:00
_ Nowy katalog zasad ogólnych, w tym wprowadzenie zasady rozstrzygania spraw na korzyść podatnika w razie wątpliwości interpretacyjnych, będzie odzwierciedlał zaufanie państwa do podatnika _ - napisano w dokumencie, do którego od ubiegłego tygodnia przedsiębiorcy mogą zgłaszać uwagi.
Wicepremier, minister gospodarki Janusz Piechociński (PSL), który odpowiada za te propozycje, zapewnił, że były one konsultowane z Ministerstwem Finansów oraz cieszą się poparciem prezydenta Bronisława Komorowskiego. Jednak, choć założenia nie przewidują zmian w żadnej ze stawek podatków, minister finansów Mateusz Szczurek nie krył irytacji, odpowiadając dziennikarzom na pytania o inicjatywę resortu gospodarki. Jak mówił szef MF w zeszłym tygodniu, jego ministerstwo też ma bardzo wiele propozycji dotyczących sektora górniczego (za który odpowiada Ministerstwo Gospodarki), jednak ich nie publikuje.
Wstępny projekt rekomendacji dot. nowej ordynacji podatkowej ma pomóc przedsiębiorcom obciążonym obowiązkami sprawozdawczymi i dokumentacyjnymi przez fiskusa. MG chce np. wprowadzenia _ Karty Rzetelnego Podatnika _, której posiadaczom przysługiwałyby różnego rodzaju przywileje.
Firma, która miałaby taką kartę, w zamian za ciągły dostęp do swoich ksiąg, miałaby pewność, że w ustalonym okresie nie będzie kontrolowana. Tym samym uciążliwe dla przedsiębiorców inspekcje byłyby ograniczone w stosunku do _ rzetelnych podatników _. Płaciliby oni również mniejsze odsetki od zaległości podatkowych, które ujawniła kontrola (a które nie powstały w wyniku celowego unikania podatków). Podobna do _ rzetelnego podatnika _ instytucja funkcjonuje w większości najbardziej rozwiniętych krajów OECD.
Zgodnie z koncepcją MG do przepisów podatkowych miałby też zostać wprowadzony nakaz rozstrzygania wątpliwości na korzyść obywateli, a nie urzędników. Zgodnie z tą zasadą jakiekolwiek niejasności, czy wątpliwości w postępowaniu podatkowym byłyby rozstrzygane na korzyść podatnika. Jeśli okazałoby się, że ten poniósł szkodę przez błędne decyzje, organy państwa miałyby obowiązek rekompensowania szkód majątkowych.
Zmiana miałaby też nastąpić w urzędach skarbowych, które - zgodnie z intencjami resortu gospodarki - miałyby zajmować się bieżącą obsługą podatników, a nie ściąganiem należności. _ Kontrola powinna być domeną urzędów kontroli skarbowej _ - wskazują autorzy propozycji. Urzędy miałyby też zrezygnować ze ściągania zobowiązań, jeśli potencjalne koszty byłyby wyższe niż korzyści. W praktyce oznaczałoby to, że nie dostalibyśmy listu ze znaczkiem za 2 złote z nakazem zapłaty 1-złotowego podatku.
_ Przedsiębiorca powinien być traktowany przez urzędników organów podatkowych jako potencjalny klient usług. Urzędy skarbowe powinny tym samym przyjąć rolę pewnego rodzaju +doradcy podatkowego+ _ - opisują swoją wizję autorzy koncepcji.
Zmianom miałaby towarzyszyć szeroko rozumiana informatyzacja, dzięki której uproszczone zostałyby procedury podatkowe.
Ministerstwo Gospodarki chciałoby też chronić przedsiębiorców przed skutkami kontroli, które byłyby wszczynane tuż przed przedawnieniem sprawy. Dodatkowo wprowadzona byłaby instytucja mediacji między podatnikiem a urzędem, tak by załatwić sprawę w drodze ugody, jeśli tylko byłoby to możliwe.
Autorzy propozycji chcieliby ponadto złagodzenia _ represyjności _ Kodeksu karnego skarbowego. Sankcje miałyby być wymierzone w oszustów podatkowych. _ W przypadku podatników prowadzących działalność z dołożeniem należytej staranności należy odejść od przyjmowanego nieraz obecnie w praktyce organów skarbowych automatycznego założenia istnienia winy _ - czytamy w dokumencie.
Resort gospodarki proponuje też nadanie większych uprawnień Rzecznikowi Praw Obywatelskich, tak by mógł on podejmować interwencje dot. procedur podatkowych nie tylko w imieniu obywateli, ale też przedsiębiorstw.
Szef resortu finansów Mateusz Szczurek ocenił, że propozycjom Ministerstwa Gospodarki przyświeca ta sama idea - _ dobrego i złego podatnika _ - co proponowanym przez jego ministerstwo zmianom dot. systemu opodatkowania.
Obecna ordynacja wypaczana na niekorzyść podatnika
Jak proponowane zmiany oceniają eksperci?
_ - Niestety z mojej praktyki wynika, że sądy administracyjne nie stoją wystarczająco na straży ich praw _ - podkreśliła Ożóg, b. wiceminister finansów, doradca podatkowy, partner zarządzający w Kancelarii Ożóg i Wspólnicy,
Według niej proponowane zmiany przede wszystkim powinny skutkować wzrostem zaufania przedsiębiorców do fiskusa, a także wzmożoną świadomością urzędników o konieczności przestrzegania reguł postępowania podatkowego.
Zupełnie nową zasadą - wskazała - byłoby rozstrzyganie wątpliwości interpretacyjnych na korzyść podatnika. _ Kwestia ta była już przedmiotem rozważań Trybunału Konstytucyjnego, który zwracał uwagę, że podatnik nie może ponosić odpowiedzialności za niejasności legislacyjne. Według mnie doprecyzować należy proponowaną zasadę odpowiedzialności organów podatkowych za szkody powstałe w wyniku wadliwego postępowania. O ile bowiem na etapie sądu administracyjnego podatnik uzyskuje zwrot kosztów zastępstwa procesowego w przypadku uchylenia decyzji podatkowej, to brak regulacji, która nakazywałaby jakikolwiek zwrot kosztów poniesionych w toku postępowania przed organami podatkowymi _ - zaznaczyła Ożóg.
Za trafne rozwiązanie ekspertka uznała też umożliwienie złożenia wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji jeszcze przed wniesieniem skargi do sądu administracyjnego. _ Do czasu rozpatrzenia wniosku egzekucja nie mogłaby być wszczęta. Należy jednak rozszerzyć tę regulację tak, aby dotyczyła ona każdego wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji, a nie tylko sytuacji, gdy podatnik jednocześnie wnosi o przyjęcie zabezpieczenia wykonania zobowiązania _ - oceniła.
_ Bardzo pożądanym uregulowaniem jest wprowadzenie zasady, że tylko taki środek egzekucyjny może przerwać bieg przedawnienia, który ma charakter niewadliwy, a więc został zastosowany w wyniku takich aktów, które następnie nie zostały wyeliminowane z obrotu prawnego _ - podkreśliła.
Zdaniem Ożóg przy okazji należałoby uregulować kwestie związane z postępowaniem kontrolnym prowadzonym przez Urzędy Kontroli Skarbowej. Obecnie - przekonywała - _ twierdzi się bowiem, że postępowanie kontrolne to nie kontrola, w konsekwencji nie stosuje się tu zasad wynikających z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej _.
Ekspertka za oczekiwane rozwiązanie uznała też rozciągnięcie skutków interpretacji podatkowej dla obydwu stron transakcji, co ma szczególne znaczenie na gruncie VAT. _ Obecnie to obydwaj kontrahenci, w celu uzyskania ochrony prawnej, muszą wystąpić z wnioskiem o wydanie odrębnych interpretacji, a nie ma żadnej gwarancji, że będą one jednolite _ - wyjaśniła.
Jako ciekawą określiła też propozycję MG dot. wprowadzenia udogodnień wynikających z nadania Karty Rzetelnego Podatnika. _ Należy jednak mieć na względzie, że warunkiem byłoby tu bieżące i stałe udostępnianie organowi podatkowemu i UKS pliku kontrolnego zawierającego księgi i dowody księgowe w formie elektronicznej _ - wskazała.
Pomysł kontrowersyjny. "Potrzebna duża ostrożność"
_ Wprowadzenie Karty Rzetelnego Podatnika, czyli przywilejów dla tych, którzy dają organom podatkowym wgląd do swoich ksiąg, wydaje się nieco kontrowersyjne _ - tak Michał Stolarek, wspólnik z kancelarii Stolarek & Grabalski, komentuje propozycje MG.
_ Pomysł wprowadzenia Karty Rzetelnego Podatnika, tj. instytucji polegającej na przyznaniu pewnych przywilejów podatnikom udostępniającym na bieżąco (w formie elektronicznej) wgląd do swoich ksiąg organom podatkowym wydaje się być nieco kontrowersyjny. Jakkolwiek propozycja wydaje się atrakcyjna dla podatników, to z drugiej strony wypada zauważyć, że niektóre +przywileje+ wymienione przez Ministerstwo Gospodarki (np. prawo do załatwiania spraw w urzędzie w terminie uprzednio uzgodnionym, brak sankcji karnych skarbowych będących wynikiem niecelowego działania podatnika) powinny być prawem każdego podatnika _ - podkreślił ekspert.
Jak dodał, _ rozpatrywanie ich w kategoriach "przywilejów" świadczy zatem o niskiej jakości relacji podatnik - urząd skarbowy _.
Jeśli chodzi o zaproponowane przez MG wprowadzenie zasady, zgodnie z którą ciężar dowodu w postępowaniu podatkowym spoczywałby na organie podatkowym, Stolarek ocenił, że _ jest to propozycja, którą należy wprowadzać z dużą ostrożnością do systemu prawa podatkowego _.
_ Wobec generalnej zasady samoobliczania podatku, czy też informowania o zdarzeniach mających wpływ na wymiar podatku, nie należy całkowicie zwalniać podatnika z obowiązku przedkładania dowodów świadczących o prawidłowości dokonanych przez niego rozliczeń. Organ podatkowy powinien być uprawniony do uzyskania od podatnika dowodów, z których wynika, że zdarzenia rodzące skutki podatkowe miały miejsce (np. umów, protokołów przekazania towarów itp.). Warto zatem w tej mierze zastosować pewnego rodzaju symetrię w procesowych relacjach podatnik-organ podatkowy _ - uważa Stolarek.
Komentując propozycję dotyczącą ugodowego załatwiania spraw w postępowaniu podatkowym, Stolarek wskazał, że ewentualna mediacja między organem a podatnikiem nie powinna stanowić _ negocjacji _ co do wysokości podatku do zapłaty w ramach jasnego wskazania przepisu ustawy. _ Mediacja mogłaby natomiast oznaczać formę uzgodnienia w danej sprawie właściwej wykładni przepisu prawa podatkowego _ - stwierdził.
Nawiązując z kolei do postulowanej przez MG informatyzacji rozliczeń podatkowych Stolarek wspomniał o wdrażanym przez resort finansów systemie _ e-podatki _. System ten - w założeniu kluczowy w zakresie informatyzacji - wprowadzany jest z dużym opóźnieniem i można mieć tylko nadzieję, że jego główną funkcją nie będzie zamiana formularza papierowego na zapis elektroniczny. Na marginesie można dodać - ocenił - że omawiany system w momencie, w którym zacznie funkcjonować, najprawdopodobniej będzie już przestarzały i z pewnością nie przyczyni się np. do eliminacji szarej strefy.
W ocenie Stolarka właściwa informatyzacja systemu podatkowego powinna zmierzać do możliwości rozliczania podatnika niejako automatycznie, bez udziału klawiatury komputera zarówno po stronie podatnika jak i urzędnika skarbowego. _ Sama informacja o transakcjach/obrotach z kolei powinna być dostarczana fiskusowi możliwie najpełniej i najszybciej (nawet w czasie rzeczywistym), służąc dzięki modułom analitycznym nie tylko podejmowaniu decyzji o typowaniu np. nierzetelnych podatników do kontroli, czy danym dotyczącym "ściągalności" podatków, ale również służąc organom statystycznym w osiąganiu w szybki sposób wiedzy np. co do stanu aktywności danej branży _ - zaznaczył.
Czytaj więcej w Money.pl
