Wojciech Jaruzelski urodził się 6 lipca 1923 roku w Kurowie pod Puławami. Zmarł dziś o godzinie 15:24 w szpitalu w Warszawie. Pochodził z rodziny ziemiańskiej herbu Ślepowron o patriotycznych tradycjach. Jego dziadek był powstańcem styczniowym a ojciec walczył w 1920 roku w wojnie z bolszewikami. Z początku nic więc nie zapowiadało jego przyszłej komunistycznej kariery.
aktualizacja 20:51:00
Co więcej, w latach 30. Jaruzelski kształcił się w gimnazjum prowadzonym przez księży marianów na warszawskich Bielanach. Po wybuchu II wojny światowej, wraz z rodziną, przeniósł się na Litwę. W 1940 roku, po tym jak kraj ten został wcielony do ZSRR, Jaruzelski trafił do pracy przymusowej przy wyrębie tajgi na Syberii. Wtedy też nabawił się śnieżnej ślepoty, przez którą do dzisiaj nie rozstaje się z okularami przeciwsłonecznymi.
Po bezskutecznych próbach przedostania się do Armii Andersa, która w 1942 roku ewakuowała się z ZSRR, ukończył szkołę oficerską w Riazaniu. Następnie walczył aż do końca II wojny światowej w 2. Dywizji Piechoty im. Henryka Dąbrowskiego w ramach 1. Armii Wojska Polskiego.
W powojennej Polsce zajął się początkowo zwalczaniem antykomunistycznej partyzantki. Z materiałów Instytutu Pamięci Narodowej wynika, że był także wtedy agentem Informacji Wojskowej o pseudonimie _ Wolski _. Sam jednak zaprzecza, że był związany z uzależnioną niemal zupełnie od Moskwy służbą kontrwywiadu wojskowego. W 1947 roku wstąpił za to do Polskiej Partii Robotniczej (od 1949 roku PZPR).
Po latach, w 2011 roku, tłumaczył swoje ówczesne decyzje w wywiadzie dla tygodnika Wprost: _ Przesądziła Jałta i Poczdam, klamka zapadła. Można było tę klamkę szarpać, iść do lasu, ale było to skazane na klęskę, niepotrzebne ofiary _.
W Ludowym Wojsku Polskim szybko awansował, by w 1956 roku zostać jego najmłodszym generałem. Sześć lat później objął stanowisko wiceministra obrony narodowej a od 1968 samodzielnie kierował resortem. Jednocześnie piął się na szczeblach kariery politycznej. Od 1964 roku był członkiem Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.
Swoje wpływy umocnił jeszcze bardziej po zastąpieniu Wiesława Gomułki przez Edwarda Gierka na stanowisku I Sekretarza KC PZPR. Nie przeszkodziła mu w tym kontrowersyjna rola, jaką odegrał przy tłumieniu protestów robotników na Wybrzeżu w grudniu 1970 roku. Wojsko zorganizowało wtedy krwawą masakrę. Jaruzelski tłumaczył jednak potem, że mimo kierowania resortem obrony, nie był za nią odpowiedzialny. Całą winę przypisywał ówczesnemu najwyższemu kierownictwu partii i władz państwowych.
Autor stanu wojennego, bronił swojej decyzji
Jeszcze większe kontrowersje budzi do dziś wprowadzenie przez niego stanu wojennego. Jaruzelski był już wtedy dominującą postacią sceny politycznej PRL, premierem oraz I Sekretarzem KC PZPR. 13 grudnia 1981 roku stanął jednak na czele Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego, organu niekonstytucyjnego, posiadającego cechy wojskowej junty. Sam jednak w swoich licznych książkach broni zasadności takiego kroku argumentując, że bez stanu wojennego doszłoby do interwencji zbrojnej ZSRR.
Wielu historyków podważa jednak ten argument. Na możliwość interwencji zbrojnej nie wskazuje również późniejsza wypowiedź ówczesnego dowódcy wojsk Układu Warszawskiego marszałka Wiktora Kulikowa: _ Wielokrotnie jako Głównodowodzący miałem kontakty z towarzyszem Kanią i towarzyszem Jaruzelskim i innymi dowódcami wojskowymi i nikt nigdy nie postawił problemu wkroczenia do Polski _.
Stan wojenny, choć pozwolił zdezorganizować solidarnościową opozycję, to jednocześnie pogrążył gospodarczo PRL. Wysłane przez Jaruzelskiego w kraj Wojskowe Grupy Operacyjne, które miały wykrywać i likwidować nadużycia w uspołecznionej gospodarce, nie potrafiły zaradzić tej sytuacji. Jaruzelski, który od 1985 roku przewodniczył już Radzie Państwa postanowił wrócić do dialogu z działaczami antykomunistycznymi, czego efektem były rozmowy Okrągłego Stołu na początku 1989 roku. Sam nie uczestniczył jednak w jego obradach.
Po wyborach Sejmu kontraktowego, 19 lipca 1989 roku został wybrany na Prezydenta Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, które to funkcja od 31 grudnia zmieniła nazwę na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. W następnym roku jednak z niej zrezygnował i po wygranych przez Lecha Wałęsę wyborach powszechnych w listopadzie 1990 roku wycofał się z działalności politycznej.
*Światowe agencje prasowe w pilnych depeszach *informują o śmierci Wojciecha Jaruzelskiego, akcentując, że zmarł ostatni komunistyczny przywódca Polski. W kolejnych materiałach przedstawiana jest sylwetka zmarłego. Przypomina się, że 13 grudnia 1981 roku Jaruzelski wprowadził w Polsce stan wojenny.
Reuters pisze m.in., że postąpił tak, by ratować głęboko niepopularnych rządzących Polską i stłumić prodemokratyczny ruch Solidarność. Ale jako polski prezydent (Jaruzelski) w 1989 r. zwołał rozmowy z przywódcami Solidarności, które utorowały drogę do pierwszych częściowo wolnych wyborów w bloku sowieckim od czasu drugiej wojny światowej - napisał Reuters.
W podobnym tonie tamte wydarzenia przedstawia agencja AFP, zamieszczając obszerną sylwetkę Jaruzelskiego.
Hiszpańska agencja EFE zwraca m.in. uwagę, że Jaruzelskiego oskarżono o różne przestępstwa, ale nie doszło do wydania na niego wyroku skazującego.
Czeska agencja CTK nawiązuje do interwencji państw Układu Warszawskiego w Czechosłowacji w 1968 roku i odnotowuje, że po latach Jaruzelski przeprosił za wkroczenie tam polskich wojsk, i uznał tamtą interwencję za politycznie głupi akt. Informując o śmierci Jaruzelskiego telewizja Rossija oceniła, że jego życie to dramat człowieka, który o wiele lat przeżył swoją epokę. Państwowa stacja podkreśliła, że Jaruzelski był ostatnim liderem bloku radzieckiego, epoki rozwiniętego socjalizmu. Wojciech Jaruzelski od lat zasiada na ławie oskarżonych w procesach o sprawstwo kierownicze przy masakrze robotników na Wybrzeżu w 1970 oraz o bezprawne wprowadzanie stanu wojennego. Choć sam wielokrotnie deklarował, że poczuwa się do odpowiedzialności moralnej _ za wszystko zło, co się działo w tym okresie w mojej ojczyźnie, Polsce Ludowej, od czasu, kiedy zostałem porucznikiem i gdy byłem generałem armii i prezydentem _, to przed sądem nie przyznaje się do winy.
Na sali rozpraw pojawia się w ostatnich latach niezwykle rzadko. Wszystko przez coraz większe problemy zdrowotne. W 2011 roku wykryto u niego nowotwór złośliwy, chłoniaka, czego skutkiem były liczne wizyty w szpitalu.
Polacy podzieleni w ocenie generała
Wojciech Jaruzelski nie jest oceniany przez Polaków w sposób jednoznaczny. Tak przynajmniej wynika z badań opinii publicznej, w których około połowy ankietowanych uznaje wprowadzenie stanu wojennego za uzasadnione. Wśród historyków przeważają jednak negatywne opinie na temat ostatniego prezydenta PRL i pierwszego III RP. Przy ocenie pokojowej demokratyzacji PRL na przełomie lat 80. i 90. przypominają mu zazwyczaj krwawe represje, które pod rządami Jaruzelskiego dotknęły Polaków w poprzednich latach.
_ - Życie i decyzje polityczne generała Wojciecha Jaruzelskiego są kontrowersyjne, będą różnie oceniane, ale uważam, że odszedł człowiek, który starał się jak najlepiej służyć Polsce - _ powiedział dziś były prezydent Aleksander Kwaśniewski. _ - Był jedną z najważniejszych postaci Polski w ostatnich kilkudziesięciu latach. _
_ - Wiem, ile jest kontrowersji, nawet nienawiści ze strony niektórych, ale jako człowiek zdystansowany i znający dużą część czasów przeszłych, muszę powiedzieć, że dobrze iż to gen. Jaruzelski był u steru _ - powiedział w TVP Info były premier Józef Oleksy._ - __ Dobrze, iż robił Okrągły Stół. Na wiele przyzwolił, co w innych krajach by się nie zdarzyło. _
_ - Co do oddania władzy, to gen. Jaruzelski uprzedził po prostu proces, który byłby nieuchronny. Przecież ani Honecker, ani Husak, ani Żiwkow nie utrzymali się na stanowisku - oceniał z kolei w TVP Info publicysta Piotr Semka. - On, idąc w kierunku Okrągłego Stołu i akceptując Okrągły Stół, zapewnił sobie m.in. to, że do końca życia nie został osądzony za swoje zbrodnie. _
_ - Historia wyda wyrok - _ odpowiedział na antenie TVP Info były ambasador RP w Rosji Stanisław Ciosek, na pytanie o to, jakie wspomnienie zostanie po generale Wojciechu Jaruzelskim. _ - W życiu prywatnym w ogóle nie przypominał żołnierza, był ciepłym człowiekiem. _
- _ Wojciech Jaruzelski będzie budzić ogromne namiętności i sprzeczne oceny również za wiele lat - _ ocenia historyk PRL prof. Andrzej Friszke. _ Przez 10 lat Jaruzelski był kluczową postacią w Polsce, skupiającą wszystkie najważniejsze ogniwa władzy _. _ W tym czasie zarówno wypowiedział walkę Solidarności w 1981 r. - to kwestia dyskusji, na ile była możliwa inna droga - ale zarazem był tą osoba, która przeprowadziła PZPR w końcu lat. 80 do sytuacji, w której była możliwa budowa III RP _.
*Przed podjęciem jakichkolwiek działań co do pogrzebu *generała Wojciecha Jaruzelskiego konieczne jest poznanie woli rodziny - poinformowała szefowa prezydenckiego biura prasowego Joanna Trzaska-Wieczorek.
Według prof. Friszke, sylwetka Jaruzelskiego będzie budzić ogromne namiętności i sprzeczne oceny również za wiele lat, bo nakłada się tu i sprawa marca 1968 r., i inwazji na Czechosłowację i wydarzeń Grudnia 1970 roku, a także - ogólnej oceny, czym był PRL i jak oceniać jego liderów.
_ _
_ - Mam nadzieję, że w związku z jego odejściem emocje będą jednak opadać i będzie bardziej racjonalny sposób analizowania tej postaci. Różnych uwarunkowań, zwrotów, których dokonywał _ - oświadczył Friszke.
_ - Nie jestem sędzią duszy generała - każdy ma szansę na nawrócenie do ostatniej chwili - natomiast jako historyk muszę ocenić go po jego dokonaniach i tutaj negatywne opinie będą zdecydowanie przeważały _ - powiedział PAP prof. Wojciech Roszkowski, historyk czasów najnowszych. _ - Nigdy te jego czyny nie zostały ocenione przez wyrok sądowy, który - jeśli odnosi się do prawdy materialnej - regulowałby pewne oceny moralne. Właśnie dlatego III RP jest oparta na niejasności kryteriów ocen moralnych w polityce. _
_ - Był postrzegany przez większość Polaków jako postać tragiczna - _ uważa psycholog społeczny z Uniwersytetu Warszawskiego prof. Janusz Czapiński. Z sondażu CBOS z grudnia 2011 wynika, że 44 proc. badanych jako słuszną oceniała decyzję gen. Jaruzelskiego o wprowadzeniu stanu wojennego. W 2001 roku uważało tak 51 proc. badanych.
_ - Ta różnica w poparciu decyzji o wprowadzeniu stanu wojennego jest różnicą pokoleniową. W miarę upływu czasu będzie malał odsetek Polaków, którzy będą pozytywnie cenić decyzję o wprowadzeniu stanu wojennego. Co nie znaczy, że będzie rosła jednoznacznie negatywna ocena generała - _ ocenił prof. Czapiński.
_ - Niezależnie od naszego punktu widzenia, musimy zauważyć, że odchodzi wielki człowiek z pokolenia zdrady - _ powiedział Lech Wałęsa. _ - To pokolenie różnie się zachowywało. Niektórzy w obliczu zdrady wchodzili do systemu, by od środka go rozwalać. Inni wchodzili ze zdrady. Niektórzy zdradzili później. Tak więc skomplikowane są tamte czasy, ja zostawiam rozliczenia Panu Bogu. _
Były prezydent dodał, że nie jest w stanie jednoznacznie ocenić, czy gen. Jaruzelski był zdrajcą, czy też działał z pobudek patriotycznych._ - Dlatego, że wiele bitew z nim o wolną Polskę przegrałem, ale finalnie wojnę wygrałem, więc mam satysfakcję. Natomiast nie znam do końca argumentów, jakimi się kierował - _ mówi Wałęsa.