Dokumentowanie transakcji z podmiotami powiązanymi
Organy podatkowe lub organy kontroli skarbowej są obowiązane do ustalenia
wartości rynkowej przedmiotu transakcji między podmiotami powiązanymi w
oparciu o wszelkie dostępne dla tych organów informacje mogące mieć wpływ
na określenie tej wartości. Niemniej jednak są one również zobowiązane w
każdym stadium postępowania do przyjęcia od kontrolowanego dokumentów, notatek
i innych danych, na podstawie których dokonana została kalkulacja ceny transakcyjnej.
Sporządzając dokumentację podatkową cen transferowych należy dołożyć wszelkiej
staranności w celu zgromadzenia danych, na podstawie których określony zostanie
rynkowy poziom ceny transakcyjnej. Takie działanie ma na celu minimalizację
ryzyka podatkowego związanego z wyborem przez organ kontrolujący innej metody
niż zastosowana przez podatnika, a tym samym do określenia poziomu ceny
rynkowej w innej wysokości.
Organy podatkowe lub organy kontroli skarbowej są bowiem obowiązane do ustalenia
wartości rynkowej przedmiotu transakcji między podmiotami powiązanymi w
oparciu o wszelkie dostępne dla tych organów informacje mogące mieć wpływ
na określenie tej wartości (§3 ust 1 RMF
[1]). Niemniej jednak są również zobowiązane
w każdym stadium postępowania do przyjęcia od kontrolowanego dokumentów,
notatek i innych danych, na podstawie których dokonana została kalkulacja
ceny (§3 ust. 2 RMF).
Jeżeli zatem podatnik przedstawi organowi kontrolnemu w/w dane, a ich rzetelność
i obiektywność nie budzi uzasadnionej wątpliwości, organ dokona ustalenia
wartości rynkowej przedmiotu transakcji stosują metodę wybraną przez podatnika
(§3 ust. 4 RMF).
Uwzględniając powyższe stwierdzić należy, iż na podatniku spoczywa obowiązek
właściwego udokumentowania informacji zawartych w dokumentacji podatkowej.
Charakter dokumentacji podatkowej świadczy o jej formie uzasadniającej stanowisko
podatnika w zakresie stosowanych cen transakcyjnych spełniających kryteria
cen rynkowych. W związku z tym należy stwierdzić, iż na podatniku spoczywa
obowiązek właściwego udokumentowania informacji zawartych w dokumentacji
podatkowej. Powyższe potwierdza również orzecznictwo sądowe, które stoi
na stanowisku, iż obowiązek poszukiwania dowodów nie ciąży tylko na organie
podatkowym, ale także na podatniku. W postępowaniu administracyjnym również
obowiązuje zasada, że ciężar dowodu spoczywa na tym, kto z określonego faktu
wyprowadza skutki prawne [2000.11.30 wyrok NSA III SA 1939/99 LEX nr 47512].
Istotnym jest również, iż podatnik nie może czuć się zwolnionym od współdziałania
z organem podatkowym w realizacji obowiązku wyczerpującego zebrania materiału
dowodowego zwłaszcza, jeśli brak skutecznego dowodzenia określonej czynności
faktycznej może prowadzić do rezultatów niekorzystnych dla strony [2000.05.22,
wyrok NSA I SA/Lu 249/99 LEX nr 45373].
Niezbędnym jest również połączenie w/w przepisów z określonym orzecznictwem
sądowym w zakresie kosztów podatkowych. Możliwość zaliczenia konkretnego
wydatku do kategorii kosztów uzyskania przychodów [I SA Wr/959/89 z 24.09.2001]
uzależniona jest m.in. od łącznego spełnienia następujących przesłanek:
uzyskania przychodu, istnienia związku przyczynowego między poniesionym
wydatkiem a uzyskanym przychodem oraz
od właściwego udokumentowania wydatku.
Problemy pojawiają się w momencie próby zdefiniowania, o jakich dokumentach,
notatkach i danych jest mowa w przepisach rozporządzenia. Otóż są one nie
sprecyzowane, a więc stanowią otwarty katalog i uzależnione są od skutków,
jakie wywołują. Jeżeli podatnik określi, iż katalogi branżowe, periodyki
lub treści stron internetowych potwierdzają wskazany przez niego stan rynku,
a który to stan powoduje określenie ceny transakcyjnej na poziomie rynkowym,
to jest zobowiązany do uzasadnienia wpływu przywoływanych informacji na
ten poziom.
Właściwym jest również wskazanie, iż dokumenty, o których mowa powyżej nie
stanowią dokumentów księgowych będących podstawą zapisów w księgach handlowych.
W praktyce sporządzania dokumentacji cen transferowych wskazuje się m.in.
na następujące dowody:
(1) pisma branżowe,
(2) publikacje naukowe z danej dziedziny,
(3) komercyjne bazy danych finansowych,
(4) analizy rynku,
(5) oferty handlowe,
(6) cenniki, broszury informacyjne itp.,
(7) opracowania biegłych z danej dziedziny,
(8) wewnętrzne bazy danych.
Przedstawiony powyżej katalog jest oczywiście katalogiem otwartym, jednakże
wskazuje kierunek, w jakim podatnicy powinni zmierzać dokumentując zdarzenia
w procesie sporządzania dokumentacji podatkowej cen transferowych.