Ceny transferowe

Dokumentowanie transakcji z podmiotami powiązanymi

Organy podatkowe lub organy kontroli skarbowej są obowiązane do ustalenia wartości rynkowej przedmiotu transakcji między podmiotami powiązanymi w oparciu o wszelkie dostępne dla tych organów informacje mogące mieć wpływ na określenie tej wartości. Niemniej jednak są one również zobowiązane w każdym stadium postępowania do przyjęcia od kontrolowanego dokumentów, notatek i innych danych, na podstawie których dokonana została kalkulacja ceny transakcyjnej.

Sporządzając dokumentację podatkową cen transferowych należy dołożyć wszelkiej staranności w celu zgromadzenia danych, na podstawie których określony zostanie rynkowy poziom ceny transakcyjnej. Takie działanie ma na celu minimalizację ryzyka podatkowego związanego z wyborem przez organ kontrolujący innej metody niż zastosowana przez podatnika, a tym samym do określenia poziomu ceny rynkowej w innej wysokości.

Organy podatkowe lub organy kontroli skarbowej są bowiem obowiązane do ustalenia wartości rynkowej przedmiotu transakcji między podmiotami powiązanymi w oparciu o wszelkie dostępne dla tych organów informacje mogące mieć wpływ na określenie tej wartości (§3 ust 1 RMF^[1]). Niemniej jednak są również zobowiązane w każdym stadium postępowania do przyjęcia od kontrolowanego dokumentów, notatek i innych danych, na podstawie których dokonana została kalkulacja ceny (§3 ust. 2 RMF).

Jeżeli zatem podatnik przedstawi organowi kontrolnemu w/w dane, a ich rzetelność i obiektywność nie budzi uzasadnionej wątpliwości, organ dokona ustalenia wartości rynkowej przedmiotu transakcji stosują metodę wybraną przez podatnika (§3 ust. 4 RMF).

Uwzględniając powyższe stwierdzić należy, iż na podatniku spoczywa obowiązek właściwego udokumentowania informacji zawartych w dokumentacji podatkowej. Charakter dokumentacji podatkowej świadczy o jej formie uzasadniającej stanowisko podatnika w zakresie stosowanych cen transakcyjnych spełniających kryteria cen rynkowych. W związku z tym należy stwierdzić, iż na podatniku spoczywa obowiązek właściwego udokumentowania informacji zawartych w dokumentacji podatkowej. Powyższe potwierdza również orzecznictwo sądowe, które stoi na stanowisku, iż obowiązek poszukiwania dowodów nie ciąży tylko na organie podatkowym, ale także na podatniku. W postępowaniu administracyjnym również obowiązuje zasada, że ciężar dowodu spoczywa na tym, kto z określonego faktu wyprowadza skutki prawne [2000.11.30 wyrok NSA III SA 1939/99 LEX nr 47512].

Istotnym jest również, iż podatnik nie może czuć się zwolnionym od współdziałania z organem podatkowym w realizacji obowiązku wyczerpującego zebrania materiału dowodowego zwłaszcza, jeśli brak skutecznego dowodzenia określonej czynności faktycznej może prowadzić do rezultatów niekorzystnych dla strony [2000.05.22, wyrok NSA I SA/Lu 249/99 LEX nr 45373].

Niezbędnym jest również połączenie w/w przepisów z określonym orzecznictwem sądowym w zakresie kosztów podatkowych. Możliwość zaliczenia konkretnego wydatku do kategorii kosztów uzyskania przychodów [I SA Wr/959/89 z 24.09.2001] uzależniona jest m.in. od łącznego spełnienia następujących przesłanek: uzyskania przychodu, istnienia związku przyczynowego między poniesionym wydatkiem a uzyskanym przychodem oraz od właściwego udokumentowania wydatku.

Problemy pojawiają się w momencie próby zdefiniowania, o jakich dokumentach, notatkach i danych jest mowa w przepisach rozporządzenia. Otóż są one nie sprecyzowane, a więc stanowią otwarty katalog i uzależnione są od skutków, jakie wywołują. Jeżeli podatnik określi, iż katalogi branżowe, periodyki lub treści stron internetowych potwierdzają wskazany przez niego stan rynku, a który to stan powoduje określenie ceny transakcyjnej na poziomie rynkowym, to jest zobowiązany do uzasadnienia wpływu przywoływanych informacji na ten poziom.

Właściwym jest również wskazanie, iż dokumenty, o których mowa powyżej nie stanowią dokumentów księgowych będących podstawą zapisów w księgach handlowych. W praktyce sporządzania dokumentacji cen transferowych wskazuje się m.in. na następujące dowody:

(1) pisma branżowe,

(2) publikacje naukowe z danej dziedziny,

(3) komercyjne bazy danych finansowych,

(4) analizy rynku,

(5) oferty handlowe,

(6) cenniki, broszury informacyjne itp.,

(7) opracowania biegłych z danej dziedziny,

(8) wewnętrzne bazy danych.

Przedstawiony powyżej katalog jest oczywiście katalogiem otwartym, jednakże wskazuje kierunek, w jakim podatnicy powinni zmierzać dokumentując zdarzenia w procesie sporządzania dokumentacji podatkowej cen transferowych.