Ubezpieczenia turystyczne

Poniżej prezentujemy Państwu informacje na temat ubezpieczeń turystycznych. Dodatkowo, jeżeli chcecie Państwo rozszerzyć swoją wiedzę i uzyskać szerszy zakres informacji na omawiany poniżej temat zapraszamy również do zapoznania się z odpowiedziami na najczęstsze pytania w odniesieniu do ubezpieczeń turystycznych. Więcej informacji

Chcąc dobrze i w satysfakcjonujący sposób skorzystać z oferty ubezpieczeń turystycznych trzeba pamiętać o dobrach, które są narażone na uszczerbek w związku z wyjazdem, a także amatorskim uprawianiem sportów w czasie urlopu.  Z jednej strony to nasze życie i zdrowie, z drugiej zaś nasze środki finansowe. Życie i zdrowie są wartościami, które wyjątkowo trudno przeliczyć na środki pieniężne, tym niemniej w pewnych rodzajach umów ubezpieczenia szacunkowo odnosi się sumę ubezpieczenia (tzn. maksymalny limit, do którego będzie finansowo odpowiadał zakład ubezpieczeń) do tych wartości. Chroniąc natomiast składniki finansowe majątku przed uszczerbkiem musimy zdawać sobie sprawę z szeregu potencjalnych wydatków, jakie mogą powstać po naszej stronie w następstwie wypadku.  Mogą to być wydatki jak przykładowo:

• koszty związane z powypadkowym leczeniem obrażeń ciała, koszty leczenia nagłych zachorowań podczas wyjazdów;
• koszty związane z transportem medycznym po wypadku lub nagłego zachorowania do kraju w celu dalszego leczenia, lub miejsca zamieszkania;
• wydatki z którymi musimy się liczyć w związku z przybyciem i towarzyszeniem w trudnych chwilach osób bliskich;
• wydatki poniesione w związku z przeprowadzoną akcją ratowniczą czy też poszukiwawczą na skutek zaginięcia na morzu czy w górach;
• koszty pomocy prawnej jeżeli wejdziemy za granicą w konflikt z prawem miejscowym;
• wydatki na naprawę naszego uszkodzonego sprzętu, czy też koszty związane z koniecznością jego wypożyczania;
• wydatki na zakup nowego sprzętu, utraconego bagażu lub jego składników na skutek dokonanej na naszą szkodę kradzieży, trwałego ich uszkodzenia lub utraty;
• inne wydatki związane choćby z utratą dokumentów, pomocą w ich odzyskaniu, pomocą w sytuacjach zagubienia i kradzieży gotówki, kart płatniczych etc.

oraz, inne wydatki które będziemy musieli ponieść celem naprawienia wyrządzonej przez nas szkody innej osobie jak przykładowo zadośćuczynienie, odszkodowanie, pokrycie wszelkich kosztów związanych z wypadkiem które będziemy musieli zapłacić, gdy z naszej winy albo braku rozwagi wyrządzimy innej osobie krzywdę lub uszkodzimy jej sprzęt;

Należy także zaznaczyć, iż niektóre ze wskazanych powyżej wydatków mogą wystąpić równolegle w związku z zajściem jednego poważniejszego zdarzenia. Trzeba pamiętać, że dotkliwe straty finansowe mogą po naszej stronie powstać również na skutek utraty wpłaconej zaliczki, dokonanych przedpłat wobec niemożności uczestnictwa w wyjeździe turystycznym, czy też wydatków związanych z koniecznością wcześniejszego z niego powrotu z uwagi na nieprzewidziane zdarzenia.

Katalog zagrożeń związanych z wyjazdami urlopowymi jest szeroki, a po dłuższym zastanowieniu w całej rozciągłości dotyczy niemal każdego z Nas. Wszystkie te zagrożenia mogą być wyeliminowane lub ograniczane poprzez wybór odpowiednich rozwiązań ubezpieczeniowych - zapewnienia sobie ochrony odpowiedniej dla naszych indywidualnych potrzeb ubezpieczeniowych. Na polskim rynku ubezpieczeń spotykamy oferty zróżnicowane pod względem zakresu udzielonej ochrony, przedmiotu ubezpieczenia oraz wysokości składki. Niektóre z ubezpieczeń ograniczają zakres udzielanej ochrony do podstawowych zagrożeń, inne zaś rozszerzone są o szereg dodatkowych i wariantowych możliwości ubezpieczenia poszczególnych zagrożeń (ryzyk). Najczęściej oferty dla wypoczywających osób konstruowane są w formie pakietowej tzn. różne ubezpieczenia powiązane z wyjazdem wypoczynkowym zamieszczane są w ramach jednej kompleksowej umowy ubezpieczenia tzw. pakiecie ubezpieczeń turystycznych. Warunki umów ubezpieczenia a także ich bogata wariantowość powodują, że świadomie chcąc zapewnić sobie dobre ubezpieczenie na czas turystycznego wyjazdu trzeba pamiętać o szczegółowej analizie takich ofert - ogólnych warunków ubezpieczenia (o.w.u.) stanowiących treść umowy, aby uniknąć wszelkich nieporozumień i rozczarowań po wypadku. Jeżeli czytając proponowaną Nam umowę (o.w.u.) pojawią się po naszej stronie jakiekolwiek wątpliwości, należy je wyjaśnić z agentem lub pracownikiem zakładu ubezpieczeń. Analizując kolejno prezentowane przez zakłady ubezpieczeń oferty trzeba zwracać uwagę na zasady nimi rządzące tzn. jak określono sytuacje, w których możemy ubiegać się o odszkodowanie, wysokość sum ubezpieczenia (tzn. kwot do których w poszczególnych przypadkach odpowiada ubezpieczyciel) oraz - czasami bardzo szeroki - katalog wyłączeń spod ochrony ubezpieczeniowej (tzn. sytuacji, w których zakład ubezpieczeń nie wypłaci nam odszkodowania). Wyliczenie standardowych przykładów wyłączeń szczegółowo zaprezentowane zostało na końcu opracowania.

Pakietowe ubezpieczenia związane z letnim wypoczynkiem składają się najczęściej z ubezpieczeń NNW (następstw nieszczęśliwych wypadków) , KLZ (kosztów leczenia za granicą) , assistance (różnorodnych pomocowych czynności na rzecz poszkodowanego i jego bliskich) , kosztów akcji ratowniczej i poszukiwawczej , OC (odpowiedzialności cywilnej) , i coraz częściej ubezpieczenia sprzętu, bagażu, oraz   ubezpieczenia kosztów rezygnacji i wcześniejszego powrotu z wyjazdu . Poniżej pokrótce je omówimy, wskazując na najistotniejsze w naszej opinii praktyczne kwestie.

Ubezpieczenie następstw nieszczęśliwych wypadków

Najpopularniejszym składnikiem pakietów ubezpieczeń turystycznych jest ubezpieczenie NNW podczas turystycznego wyjazdu. Przedmiotem ubezpieczenia są następstwa nieszczęśliwych wypadków polegających na uszkodzeniu ciała lub rozstroju zdrowia powodujących trwały uszczerbek lub śmierć ubezpieczonego. Za nieszczęśliwy wypadek uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, w następstwie którego ubezpieczony wbrew swojej woli doznał trwałego uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia lub zmarł. Podstawowymi świadczeniami wypłacanymi z tytułu trwałego uszczerbku na zdrowiu są przy uszczerbku w wysokości 100% i w wypadku śmierci - pełna suma ubezpieczenia a w przypadku częściowego uszczerbku (np. złamania ręki) - określony procent sumy ubezpieczenia odpowiadający procentowi trwałego uszczerbku na zdrowiu, ustalanemu przez komisje lekarskie działające na zlecenie zakładu ubezpieczeń lub zaocznie w oparciu o tabele i taryfikatory stosowane przez ubezpieczyciela. W tym miejscu zwrócić należy uwagę na występujący stosunkowo często w praktyce problem oferowania zbyt niskich  sum ubezpieczenia. Na naszym rynku zazwyczaj są to limity na poziomie od 5 000 zł do 20 000 zł, przy czym coraz częściej pojawiają się wyższe sumy. Mechanizm wyliczenia należnego poszkodowanemu świadczenia z ubezpieczenia NNW przy uszczerbkach częściowych, których w praktyce występuje najwięcej, polega na tym, że suma ubezpieczenia mnożona jest przez orzeczony przez komisję lekarską procent trwałego uszczerbku na zdrowiu. Sumy określone na zbyt niskim poziomie, które niestety zdominowały ten rodzaj ubezpieczenia, prowadzą do rozczarowań związanych z wysokością przekazywanych świadczeń. Tytułem przykładu wskazać można sytuacje, gdy orzeczony na zdrowiu uszczerbek kształtuje się na poziomie 10%, co przy niskiej sumie ubezpieczenia w wysokości 5000 zł daje świadczenie odszkodowawcze w wysokości 500 zł. Przy doznaniu bolesnego i dolegliwego uszkodzenia ciała np. skomplikowanego złamania nogi, przyznana kwota siłą rzeczy musi wywoływać niezadowolenie poszkodowanego, dając tym samym poczucie pozorności ochrony ubezpieczeniowej. Z tych też względów, pomimo wyższej składki za tego typu ubezpieczenie, lepszym wydaje się wybór wariantu umowy ubezpieczenia z wykorzystaniem wyższych poziomów sum ubezpieczenia.

Ubezpieczenie kosztów leczenia za granicą oraz związane z nimi świadczenia pomocowe

Ubezpieczeniem, które zabezpieczy Nas za granicą przed koniecznością samodzielnego pokrywania wydatków związanych z leczeniem powypadkowym lub prowadzonym na skutek nagłego zachorowania jest ubezpieczenie kosztów leczenia za granicą (KLZ). W naszej opinii jest to prócz ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, o którym dalej, najważniejsze ubezpieczenie dla osób uczestniczących w zagranicznych wyjazdach. Zapewnia ono pokrycie przez zakład ubezpieczeń kosztów związanych z leczeniem szpitalnym, leczeniem ambulatoryjnym oraz zwrot wydatków poniesionych na leki, środki opatrunkowe i inne koszty związane ze świadczeniem na naszą rzecz opieki medycznej (m.in. koszty transportu pomiędzy placówkami medycznymi). Oczywiście leczenie i użyte do niego środki i medykamenty muszą być zalecone przez prowadzących lekarzy. Z punktu widzenia osoby korzystającej z dobrodziejstw tego ubezpieczenia wyjątkowo istotnym elementem jest wysokość sumy gwarancyjnej, czyli maksymalnego limitu (kwoty), do którego ponosi odpowiedzialność zakład ubezpieczeń. Limit ten powinien być określony na takim poziome, aby rzeczywiście zabezpieczył pełne pokrycie kosztów leczenia bez konieczności sięgania po własne środki finansowe. Trzeba mieć na uwadze, że koszty leczenia w krajach do których udają się polscy turyści, w znaczącej części wypadków nie należą do niskich i ich pokrycie z własnej kieszeni może być bardzo uciążliwe, a w niektórych przypadkach z uwagi na ich wysokość wręcz niemożliwe. Ustalając sumę gwarancyjną musimy założyć wariant pesymistyczny i przyjąć, że może Nas spotkać wypadek, na skutek którego doznamy znacznego uszczerbku na zdrowiu, którego leczenie będzie wymagało użycia wyjątkowo kosztownych metod i specjalistycznych procedur. Patrząc na praktyczne przykłady w tym zakresie zasadnym jest rozpatrywanie limitów na poziomie minimum równowartości 10 000 - 15 000 euro. Istotne jest również, aby umowa zobowiązywała zakład ubezpieczeń do automatycznego pokrycia kosztów leczenia poszkodowanej osoby, bez konieczności wydatkowania przez nią własnych środków i dopiero późniejszego ubiegania się o ich refundację. Zdarza się również, że zakłady ubezpieczeń wprowadzają minimalny limit, dopiero po przekroczeniu którego zaczyna działać ubezpieczenie np. równowartość 100 euro. Aby uniknąć konieczności wydatkowania nawet tych relatywnie niskich kwot (poniżej równowartości 100 euro) należy takich ofert unikać. Należy również dokładnie sprawdzić i ustalić czy zakład ubezpieczeń, z którego usług pragniemy skorzystać ma uruchomione lub współpracuje ze specjalnym centrum alarmowym, które po wypadku koordynuje powypadkową pomoc medyczną, wybiera placówkę medyczną, zapewnia transport medyczny i do którego można zadzwonić w celu uzyskania wszystkich informacji związanych z postępowaniem powypadkowym. Oczywiście najlepiej jest gdy są to centra całodobowe (działające przez 24 h).

Polska w Unii Europejskiej

Szczególnego zwrócenia uwagi wymaga również fakt, iż wejście Polski do Unii Europejskiej skutkuje tym, że Polacy przebywający w innych krajach Wspólnoty mogą bezpłatnie uzyskać pomoc lekarską na takiej samej podstawie i w takim samym zakresie jak obywatele państwa unijnego, w którym zdarzył się wypadek. Polski obywatel może na terytorium Unii uzyskać pomoc ograniczoną jednak do poziomu bezpłatnego lecznictwa w danym państwie. Dokładne reguły pokrycia kosztów naszego leczenia na terytoriach UE reguluje prawo krajowe państwa, w którym będziemy poddawani leczeniu. W świetle takich uregulowań prawa wspólnotowego, po wejściu do Unii Europejskiej, niektórzy obserwatorzy rynku przewidywali koniec ubezpieczeń turystycznych, a szczególnie omawianej ich części - kosztów leczenia za granicą (KLZ). Po przeprowadzeniu głębszej analizy twierdzenia te wydały się zbyt daleko idące, gdyż istnieje szereg zagrożeń, z którymi - pomimo ochrony ze strony publicznej służby zdrowia potencjalny - poszkodowany może się spotkać, a skutkują one koniecznością pokrycia kosztów niektórych usług medycznych. Po pierwsze, co jest z punktu widzenia potencjalnego poszkodowanego wyjątkowo istotne, to problematycznym pozostaje fakt, iż prawo unijne pozostawia istotną lukę w kwestii transportu poszkodowanego do miejsca zamieszkania lub miejsca dalszego leczenia, co może poszkodowanym nastręczać daleko idących trudności finansowych. Po drugie, na co zwróciliśmy uwagę powyżej, zakres ochrony w państwach unijnych jest oferowany w bardzo zróżnicowanym standardzie, a polski obywatel za granicą będzie otrzymywał świadczenia medyczne takie jakie są przewidziane dla obywatela państwa zdarzenia. Po trzecie, prawo unijne mówi o prawie do opieki zdrowotnej i udzielaniu tzw. świadczeń koniecznych w natychmiastowych sytuacjach, co powoduje, że nie wszystkie sytuacje zagrożenia zdrowia będą objęte ochroną w ramach pomocy publicznej służby zdrowia. Po czwarte, w ramach środków publicznych nie wszystkie usługi medyczne są z nich pokrywane - w większości krajów unijnych są pobierane dodatkowe koszty nierefundowane z kasy publicznej. Są to zazwyczaj częściowe opłaty za usługi medyczne, czy inne opłaty pośrednio związane z leczeniem np. koszty związane z przewozem karetką pogotowia ratunkowego w niektórych krajach, koszt wybranych medykamentów, opłaty za pokój o wyższym standardzie w szpitalu, czy też koszty żywienia pacjenta. Po piąte, należy również pamiętać, że wspomniane rozwiązania dotyczą leczenia w placówkach publicznych, natomiast część przypadków leczenia przebiega w placówkach niepublicznych, które są  w pełni lub znacznej części odpłatne. Po szóste, trzeba także zaznaczyć, iż na niektóre usługi w publicznej służbie zdrowia okres oczekiwania pozostaje wyjątkowo długi. Służba zdrowia niektórych państw unijnych nie jest w pełni wydolna i oczekiwanie na jej reakcje są podobne do polskich realiów.  Z tych względów w części przypadków będziemy zmuszeni do korzystania z usług sektora niepublicznego, za które będziemy zmuszeni płacić we własnym zakresie, jeżeli nie dysponujemy stosownym komercyjnym ubezpieczeniem. Ponadto w tym miejscu szczególnie zwracamy uwagę osobom, które pragną skorzystać ze świadczeń publicznej służby zdrowia, że przed wyjazdem powinny bezwzględnie zaopatrzyć się w Oddziale Wojewódzkim NFZ lub jego delegaturze w odpowiedni dokument przeznaczony m.in. dla osób wyjeżdżających turystycznie, który w przypadku leczenia będzie stanowić podstawę do refundacji jego kosztów. Należy w tym celu złożyć wniosek o wydanie europejskiej karty ubezpieczenia zdrowotnego (tzw. EKUZ), który można pobrać na stronie internetowej NFZ oraz w siedzibach oddziałów i delegatur NFZ.  Ponadto, szczegółowe informacje w zakresie refundowania kosztów leczenia w poszczególnych krajach unijnych można uzyskać na stronie internetowej Narodowego Funduszu Zdrowia lub pod numerem telefonu (0 22) 572 60 00.

Koszty transportu poszkodowanego

Zwykle w ramach ubezpieczenia kosztów leczenia za granicą, bądź jako odrębne ubezpieczenie, oferowane są dodatkowe świadczenia pomocowe (assistance), mające na celu zapewnienie transportu osoby poszkodowanej do miejsca zamieszkania lub dalszego leczenia w macierzystym kraju zgodnie z zaleceniami lekarzy. Wobec wspomnianej powyżej kwestii, iż prawo unijne pozostawia istotną lukę w kwestii transportu poszkodowanego do miejsca zamieszkania lub miejsca dalszego leczenia w kraju, wyjątkowego znaczenia nabiera właśnie to świadczenie. Będzie miało ono zastosowanie, gdy po wypadku ubezpieczony nie jest w stanie samodzielnie powrócić do kraju, co powoduje konieczność zorganizowania zastępczego transportu połączonego z opieką medyczną podczas podróży. Przy lżejszych obrażeniach wystarczającym jest ambulans, czy też zwykły samolot pasażerski wraz z opieką medyczną. Wskazać należy, iż w praktyce koszt transportu samolotem pasażerskim z krajów południowej Europy wraz z wymaganą asystą medyczną kształtuje się obecnie na poziomie 10 000 zł - 12 000 zł. Koszt wykorzystania medycznego transportu drogowego to około 5 - 7 złotych za każdy przejechany kilometr, co przykładowo w przeliczeniu na odległości do najczęściej odwiedzanych przez naszych rodaków kurortów w Chorwacji, Włoszech, Bułgarii daje kwotę rzędu  8 000 - 16 000 zł. Przy wyjątkowo skomplikowanych obrażeniach, wymagających zaawansowanego transportu w oparciu o zalecenia lekarzy, koniecznym staje się specjalistyczny transport lotniczy, którego koszt wraz z towarzyszącą na pokładzie obsługą (opieką) medyczną kształtuje się na bardzo wysokim poziomie (standardowo około 4 000 - 6 000 euro).

Inne świadczenia pomocowe (assistance)

W ramach usług pomocowych, w ofertach zakładów ubezpieczeń można spotkać szereg świadczeń realizowanych na rzecz poszkodowanych i ich bliskich. W zależności od konkretnej umowy występują następujące świadczenia:

• pokrycie kosztów pobytu osoby towarzyszącej poszkodowanemu lub przyjazdu i pobytu osoby bliskiej dla poszkodowanego w wypadku. Chodzi tutaj o zabezpieczenie wsparcia ze strony najbliższych Nam osób w trudnych chwilach, kiedy znajdziemy się w szpitalu. Są to zwykle koszty związane z zakwaterowaniem, wyżywieniem a także podróżą osoby wskazanej przez ubezpieczonego lub jego opiekuna prawnego;
• zwrotna pożyczka na kaucję, w sytuacji zatrzymania ubezpieczonego podczas podróży w związku z zaistnieniem zdarzenia, za które ponosi on odpowiedzialność, w celu zwolnienia go z aresztu;
• opieka nad małoletnimi dziećmi w przypadkach gdy ubezpieczony podróżował wraz z nimi. W ramach tego świadczenia ubezpieczyciel zapewnia dzieciom opiekę, a także w uzasadnionych przypadkach organizuje i pokrywa koszty ich transportu do miejsca zamieszkania;
  pomoc w razie zagubienia, kradzieży dokumentów, środków, kart płatniczych i kredytowych. Ubezpieczyciel zwykle udziela zwrotnej pożyczki, pomaga w kontaktach z bankiem ubezpieczonego oraz udziela informacji jakie należy podjąć kroki celem uzyskania zastępczych dokumentów oraz nowych kart bankowych;
• pokrycie kosztów zastępczego kierowcy jeżeli stan zdrowia ubezpieczonego nie pozwala na prowadzenie samochodu, którym ten podróżował. Ubezpieczyciel organizuje, pokrywa koszty dojazdu zmiennika, który będzie kontynuował podróż powrotną do miejsca zamieszkania ubezpieczonego;
• przekazywanie istotnych wiadomości, dotyczących przebiegu podróży, nieprzewidzianych zdarzeń, wypadków lub choroby, strajków, opóźnień samolotu, zmian w przebiegu podróży; ubezpieczyciel na życzenie ubezpieczonego przekazuje te niezbędne informacje osobom przez niego wskazanym a także udziela pomocy przy zmianie rezerwacji noclegów, przelotów etc.;
• dosłanie niezbędnych przedmiotów osobistych, leków gdzie ubezpieczyciel organizuje i pokrywa koszty związane z zaopatrzeniem ubezpieczonego w tego typu rzeczy (przedmioty);
• transport zwłok ubezpieczonego do kraju, jeżeli ten na skutek nieszczęśliwego wypadku lub nagłego zachorowania zmarł podczas wyjazdu. Ubezpieczyciel w takich sytuacjach zapewnia organizację i pokrywa koszty transportu do miejsca pochówku w kraju.

Wszystkie wymienione wyżej świadczenia o pomocowym charakterze oferowane na naszą rzecz przez zakład ubezpieczeń są precyzyjnie opisane w ogólnych warunkach ubezpieczenia. Znajdziemy tam warunki, na podstawie których możemy z tych świadczeń skorzystać, oraz zasady ich przyznawania - trzeba pamiętać, że są one ograniczone różnie kształtowanymi limitami kwotowymi.

Podsumowując tę grupę zagadnień trzeba stwierdzić, iż komercyjne ubezpieczenie kosztów leczenia za granicą wraz z pomocowymi świadczeniami assistance nadal jest koniecznym elementem każdego wyjazdu turystycznego, z tym że w przypadku wyjazdów w obszarze Unii Europejskiej baczną uwagę powinniśmy zwracać na oferowany zakres ubezpieczenia kosztów transportu, kosztów nierefundowanych przez instytucje ubezpieczenia zdrowotnego oraz inne potrzebne Nam dodatkowe świadczenia jak, przykładowo, pomoc w przypadku zagubienia lub kradzieży gotówki, kart płatniczych, czy też zapewnienie opieki nad dziećmi.

Ubezpieczenie kosztów akcji ratowniczej i poszukiwawczej

Bardzo ważnym dla osób wypoczywających aktywnie jest ubezpieczenie kosztów ratownictwa, które występuje jako części pakietów assistance lub odrębne ubezpieczenie, które ma na celu pokrycie wydatków związanych z prowadzeniem akcji ratowniczej i kosztów poszukiwań w celu ratowania życia i zdrowia ubezpieczonego oraz udzielenia doraźnej pomocy lekarskiej na miejscu wypadku. Przykładami zwiększonych wydatków w tym zakresie mogą być koszty akcji ratowniczej na rzecz żeglarzy, którzy popadli w tarapaty na morzu, czy też osób, które zaginęły w górach, jaskiniach, na rzecz których prowadzone będą poszukiwania przy pomocy znacznej liczby wykwalifikowanych ratowników oraz użyciem specjalistycznego sprzętu. Tego rodzaju ubezpieczenie obejmuje zwykle swym zakresem zwrot kosztów transportu ubezpieczonego z miejsca wypadku do najbliższej placówki pomocy medycznej. Przy niektórych wypadkach będzie to morska jednostka ratownicza, w trudniejszych zaś śmigłowiec i inne zaawansowane technologicznie środki ratownictwa, co angażuje znacznie większe środki finansowe. Koszty akcji ratowniczej mogą opiewać na wysokie kwoty więc po stronie osób aktywnie wypoczywających na morzu czy w górach, które narażone są na takie ryzyka uzasadniona jest daleko idącą roztropność w ustalaniu limitów odpowiedzialności przy tego rodzaju ubezpieczeniu. Dla zobrazowania skali problemu można tytułem przykładu wskazać, iż koszt śmigłowca wezwanego do przetransportowania poszkodowanego do najbliższego szpitala może kształtować się w krajach Unii Europejskiej nawet na poziomie 1 000 - 2 000 euro. Natomiast koszty całej akcji ratowniczej są uzależnione od wielu czynników i mogą być znacznie wyższe.

Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej

Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej zabezpiecza Nas przed koniecznością zapłaty odszkodowania osobie, której wyrządzimy szkodę, przerzucając ten ciężar na zakład ubezpieczeń. Wskazując krótko na instytucję odpowiedzialności cywilnej nie sposób pominąć przesłanek, warunkujących jej powstanie. Aby stwierdzić, że jakaś osoba jest odpowiedzialna tzn. obowiązana do naprawienia szkody koniecznym jest:

• zaistnienie, powstanie szkody np. złamanie, zwichnięcie kończyny innej osoby,
• szkoda musi być spowodowana działaniem lub zaniechaniem tzn. złamanie, zwichnięcie nastąpiło na skutek braku naszej ostrożności,
• musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy szkodą a naszym działaniem lub zaniechaniem, tzn. związek pomiędzy naszą nieostrożnym zachowaniem a złamaniem, zwichnięciem kończyny co oznacza, że za sprawą naszego niefortunnego zachowania inna osoba odniosła obrażenia ciała lub doznała rozstroju zdrowia.

Istotne jest, iż o obowiązku naprawienia szkody możemy mówić jedynie wówczas, gdy zaistnieją łącznie wszystkie wskazane powyżej przesłanki. Naczelną zasadą odpowiedzialności cywilnej jest zasada winy, którą stosuje się również w przypadku szkód wyrządzonych przez wypoczywające osoby. Generalne jej brzmienie wyrażone jest normą, zgodnie z którą ?kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia". Oznacza to, iż obowiązek naprawienia szkody powstaje jedynie w razie takiego działania lub zaniechania (nieczynienia) osoby odpowiedzialnej, które noszą znamiona winy. Przekładając powyższe teoretyczne wprowadzenie na przypadki odpowiedzialności osób wyjeżdżających na urlop, wskazać należy, iż najczęstszym przykładem obowiązku naprawienia szkody powstałym po stronie turysty będzie popchnięcie, uderzenie innej osoby w czasie gier zespołowych, na skutek czego może dojść do uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia (np. złamana, zwichnięta noga, ręka, wybite oko etc.) lub uszkodzenia czy zniszczenie mienia innej osoby (np. uszkodzenie osobistych rzeczy - ubrania, okularów czy też należącej do niej jachtu, kajaka, deski windsurfingowej). Jeżeli do zdarzenia doszło na skutek niedochowania zasad ostrożności, przecenienia swoich umiejętności lub niedostosowanie się do ogólnie przyjętych zachowań wówczas na ?sprawcy" (winnym spowodowania zdarzenia) ciążyć będzie obowiązek naprawienia szkody, którą rozumieć należy jako wszelkiego rodzaju uszczerbek, zarówno majątkowy, jak i niemajątkowy. W celu uświadomienia rozmiaru oraz charakteru wysokości odszkodowania pragniemy wskazać, iż prawodawstwo statuuje zasadę pełnego odszkodowania, co oznacza obowiązek naprawienia szkody nie tylko rzeczywiście poniesionej (np. zakup nowej deski windsurfingowej), lecz również zwrot tzw. utraconych korzyści (np. utracone wskutek pobytu w szpitalu spodziewane zarobki). W razie wyrządzenia szkody na osobie (naruszenie funkcji organizmu), kwota należnego odszkodowania obejmować będzie również zwrot wszelkich wynikłych z tego powodu kosztów. Przykładowo wskazać można koszty leczenia szpitalnego, koszty rehabilitacji, zakupu odpowiednich protez, odpowiednich lekarstw itp. Dodatkowym wydatkiem, z którym liczyć się musi sprawca jest przyznanie poszkodowanemu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, które jak pokazuje doświadczenie, może opiewać na bardzo wysokie kwoty. Trzeba też pamiętać, że obowiązek odszkodowawczy może powstać jednakże nie tylko w wyniku naszych własnych czynów. Przykładem, często spotykanym w praktyce jest odpowiedzialność rodziców lub opiekunów za małoletnie dzieci, które powodują szkodę np. podczas zabaw na plaży, boisku czy w aqa parku. Biorąc pod uwagę powyższe, osoby aktywnie wypoczywające mogą spowodować szereg zdarzeń, skutkiem których będzie obowiązek zapłaty przez nich odszkodowania. Konsekwencje finansowe chwilowej nieuwagi na stoku lub pozostawienia dziecka bez należytej opieki mogą być bardzo przykre i poważne. Aby zapobiec tego rodzaju nieprzyjemnościom należy skorzystać ze składowej części pakietów turystycznych jakimi są ubezpieczenia OC. Analizując warunki umowy ubezpieczenia zwrócić należy uwagę przede wszystkim na zakres przedmiotowy ubezpieczenia. Ważne jest, aby obejmował on zarówno ryzyka szkód mogących powstać podczas wyjazdu w czasie dojazdu i powrotu z urlopu, jak i szkody wyrządzone przez osoby nam bliskie (małoletnie dzieci, pozostałych członków rodziny). Zwracamy w tym miejscu uwagę na bezwzględną konieczność dokładnego zapoznania się z obowiązkami nałożonymi na strony umowy oraz wyłączeniami ochrony ubezpieczeniowej, aby nie zaistniała sytuacja umownego zawężenia ochrony. W razie zagranicznego wyjazdu bardzo istotną rzeczą jest również zapewnienie sobie objęcia zakresem ubezpieczenia pokrycia kosztów pomocy prawnej i zastępstwa procesowego w razie zaistnienia ewentualnego sporu sądowego. Należy również zwrócić uwagę, czy zakres ubezpieczenia obejmuje miejsce, w którym spędzimy urlop oraz całkowity okres naszego wypoczynku. Ważną rzeczą jest zapewnienie sobie realnej ochrony ubezpieczeniowej poprzez określenie sumy gwarancyjnej na odpowiednio wysokim poziomie. Biorąc pod uwagę potencjalne zdarzenia, jak również zakres oraz wysokość możliwych roszczeń suma gwarancyjna w ubezpieczeniu OC, w naszym odczuciu, nie powinna być niższa niż równowartość 50 000 euro. Ta dość znaczna suma wskazana jest przede wszystkim z uwagi na znacznie wyższe kwoty zasądzonych za granicą odszkodowań z tytułu odpowiedzialności cywilnej.

Ubezpieczenie sprzętu sportowego i bagażu

Ubezpieczenie to ma za zadanie zabezpieczyć nasz sprzęt sportowy (przedmioty zwyczajowo używane podczas amatorskiego uprawiania sportu) i bagaż. Ochroną objęte jest jego zniszczenie, uszkodzenie lub utrata spowodowane wypadkiem, czy też innych zdarzeń losowych jak huragan, lawina, powódź, pożar. Określając sumę ubezpieczenia w wypadku tego ubezpieczenia należy brać pod uwagę wartość sprzętu i bagażu, który zabieramy ze sobą na urlop. W ramach tego ubezpieczenia warto też zwrócić szczególną uwagę na przesłanki odpowiedzialności w przypadku kradzieży należących do Nas rzeczy, gdyż w standardowych warunkach ochrona ubezpieczeniowa ze strony zakładu ubezpieczeń jest ograniczona, sprowadzając się do wypadków, w których utrata taka jest mało prawdopodobna. Są to przypadki, w których skradziony sprzęt lub bagaż znajdował się pod bezpośrednią opieką ubezpieczonego, został powierzony zawodowemu przewoźnikowi, został oddany do przechowali bagażu, znajdował się w zamkniętym pomieszczeniu w miejscu zakwaterowania lub zamkniętym pojeździe samochodowym (bagażniku lub luku bagażowym). Warto ponadto zwrócić uwagę, czy zakład ubezpieczeń wypłacając odszkodowanie pomniejszy świadczenie o stopień amortyzacji utraconej rzeczy, jak również w jaki sposób będzie obliczana jego wartość. Oczywiście lepszym ubezpieczeniem jest takie, w którym w ramach otrzymanego odszkodowania będziemy w stanie zakupić sprzęt zbliżony parametrami do tego utraconego.

Ubezpieczenie kosztów rezygnacji z uczestnictwa w wyjeździe i wcześniejszego powrotu

Ubezpieczenie to zabezpiecza zwrot poniesionych  kosztów (1 rata wpłaty, zaliczka, zadatek etc.) przez uczestnika, gdy jest on zmuszony do rezygnacji z wyjazdu z powodu nagłego zachorowania, ciężkiego wypadku, śmierci najbliższego członka rodziny, kradzieży lub utraty dokumentów uprawniających do wyjazdu za granicę, czy też innego wypadku losowego stwarzającego po stronie ubezpieczającego konieczność pozostania w miejscu zamieszkania. Szczegółowo określone przypadki, w których można skorzystać z tego ubezpieczenia są precyzyjnie opisane w jego warunkach (o.w.u.). Tego typu ubezpieczenia mogą również obejmować zwrot kosztów za niewykorzystany okres wyjazdu związany z koniecznością powrotu ze wskazanych wyżej powodów. Oczywiście powody uniemożliwiające wyjazd bądź konieczność wcześniejszego powrotu należy odpowiednio i precyzyjnie udokumentować.

Wyłączenia ochrony ubezpieczeniowej - czyli przypadki, w których zakład ubezpieczeń nie uruchomi polisy tzn. nie otrzymamy jakiegokolwiek świadczenia

Zawierając umowę ubezpieczenia turystycznego należy mieć świadomość, że zakład ubezpieczeń nie pokryje za Nas wszystkich kosztów w każdym wypadku. Są sytuacje, w których z różnych względów warunki umowy zasadniczo ograniczają ochronę ubezpieczeniową. We wszystkich  omawianych wyżej rodzajach ubezpieczeń standardowo z ochrony wyłączone są zdarzenia, które wystąpiły:

• w stanie po spożyciu przez Ubezpieczonego alkoholu, zażyciu narkotyków lub innych środków odurzających;
• w związku z działaniami wbrew miejscowemu prawu i zakazom władz lokalnych;
• na skutek rażącego niedbalstwa lub wyrządzone umyślnie przez ubezpieczonego, a także podczas transportu w warunkach nie zapewniających bezpieczeństwa;
• na terenach objętych działaniami wojennymi o zasięgu lokalnym i międzynarodowym.

W zakresie zwrotów kosztów leczenia oraz świadczeń pomocowych (assistance) ubezpieczyciel zazwyczaj nie ponosi odpowiedzialności za koszty leczenia ubezpieczonego oraz usług assistance (pomocowych):

• jeżeli ze względów zdrowotnych istniały przeciwwskazania do odbycia podróży zagranicznej;
• które powstały w następstwie leczenia przekraczającego zakres niezbędny do przywrócenia stanu zdrowia ubezpieczonego umożliwiającego mu powrót do miejsca zamieszkania w RP albo do placówki medycznej w RP;
• które powstały w następstwie kierowania przez ubezpieczonego pojazdem, jeżeli nie posiadał ważnego, wymaganego dokumentu uprawniającego do kierowania pojazdem, w stanie nietrzeźwości, po użyciu alkoholu, narkotyków, środków odurzających itp.;
• które powstały z tytułu leczenia chorób przewlekłych (chyba, że wykupimy dodatkowy zakres takiej ochrony);
• jeżeli powstały w przypadku usiłowania lub popełnienia przestępstwa lub samobójstwa przez ubezpieczonego;
• jeżeli powstały w przypadku działań wojennych, stanu wojennego, stanu wyjątkowego lub udziału ubezpieczonego w zamieszkach, rozruchach, strajkach, akcjach protestacyjnych, blokadach dróg i bójkach;
• jeżeli powstały w przypadku chorób wenerycznych, leczenia chorób wynikających z zakażenia wirusem HIV, chorób tropikalnych i epidemii;
• jeżeli powstały w przypadku zdarzeń powstałych w związku z wyczynowym lub profesjonalnym uprawianiem sportu (chyba, że wykupimy dodatkowy zakres takiej ochrony);
• jeżeli powstały w przypadku leczenia dentystycznego: profilaktycznego i protetycznego;
• jeżeli powstały w przypadku podróży w celach terapeutycznych, pobytu w sanatoriach, uzdrowiskach;
• jeżeli powstały na skutek operacji plastycznej;
• jeżeli powstały w przypadku porodu, który nastąpił po 32 tygodniu życia, sztucznego zapłodnienia i leczenia bezpłodności.

W zakresie ubezpieczenia bagażu podróżnego ochrona ubezpieczeniowa często nie obejmuje pieniędzy w gotówce, papierów wartościowych, bonów towarowych, biletów i kart kredytowych, biżuterii, przedmiotów z metali i kamieni szlachetnych; dzieł sztuki, zbiorów kolekcjonerskich, instrumentów muzycznych; sprzętu komputerowego, sportowego, przyczep campingowych, broni, sprzętu medycznego, lekarstw, okularów, szkieł kontaktowych, przedmiotów w ilościach wskazujących na ich przeznaczenie handlowe. Ponadto ubezpieczyciel nie odpowiada za szkody:

• polegające na uszkodzeniu, zniszczeniu, bądź utracie rzeczy w związku z ich używaniem;
• powstałe wskutek kradzieży bez włamania lub przy użyciu dorabianych kluczy;
• polegające wyłącznie na uszkodzeniu lub zniszczeniu waliz, kufrów lub innych pojemników bagażu;
• powstałe na skutek konfiskaty, zatrzymania lub zniszczenia przez organa celne lub inne władze;
• nie zgłoszone policji lub przewoźnikowi niezwłocznie po stwierdzeniu zaistnienia zdarzenia objętego ubezpieczeniem.

W zakresie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ochrona ubezpieczeniowa najczęściej nie obejmuje:

• odpowiedzialności cywilnej ubezpieczonego z tytułu roszczeń wykraczających poza zakres ustawowej odpowiedzialności cywilnej ubezpieczonego, będących wynikiem zawartej przez niego umowy;
• odpowiedzialności cywilnej ubezpieczonego z tytułu szkód wyrządzonych przez ubezpieczonego osobom bliskim;
• odpowiedzialności cywilnej ubezpieczonego z tytułu roszczeń o charakterze karnym;
• szkód będących skutkiem zatrzymania, zniszczenia lub konfiskaty przez organa celne lub inne władze;
• odpowiedzialności za szkody powstałe wskutek podróżowania statkami powietrznymi, z wyłączeniem przelotów w charakterze pasażera, o ile lot wykonywany był zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa;
• odpowiedzialności za szkody powstałe przy wykonywaniu czynności nie związanych z życiem prywatnym;
• odpowiedzialności za szkody powstałe w środowisku naturalnym;
• odpowiedzialności za szkody spowodowane przeniesieniem chorób zakaźnych.

Zaznaczamy, iż prezentowane powyżej wyłączenia są standardowe, które w poszczególnych ofertach mogą przyjmować inne brzmienie. Oczywiście nie jest to zamknięty katalog wyłączeń ochrony ubezpieczeniowej, z którymi można się spotkać czytając poszczególne oferty. W tym miejscu doradzamy bardzo uważną analizę treści wyłączeń, żeby uniknąć późniejszych rozczarowań. Zwracamy także uwagę osobom, które uprawiają sport wyczynowo (w ramach sekcji lub klubów sportowych, w celach zarobkowych, w przypadku brania udziału w zawodach, wyścigach, występach, wykonywania ewolucji), czy też ekstremalnie (w celu uzyskania maksymalnych wrażeń poprzez wykorzystywanie do uprawiania sportu miejsca poza wyznaczonymi miejscami, uczestniczenie w ekspedycjach i wyprawach do miejsc charakteryzujących się ekstremalnymi warunkami klimatycznymi), aby szczególnie zwróciły na ten fakt uwagę przy zawieraniu umowy ubezpieczenia tak aby oferowany im produkt był dostosowany zakresem ochrony do ich indywidualnych potrzeb. Ponadto zwracamy uwagę osobom cierpiącym na przewlekłe schorzenia, kobietom w ciąży, osobom w podeszłym wieku (standardowo powyżej 65 lat), aby korzystając z oferty ubezpieczeniowej zwracały na ten fakt uwagę agentowi, pracownikowi zakładu ubezpieczeń w chwili zawierania umowy ubezpieczenia, jednocześnie korzystając z wariantów umownych z rozszerzeniem ochrony na skutki zdarzeń w tego typu przypadkach.

Trzeba pamiętać także, że najczęstszą w praktyce przyczyną odmowy wypłaty świadczenia jest problem spożywania przez wczasowiczów alkoholu. Chwile relaksu skłaniają do sięgania po alkohol przy czym trzeba mieć świadomość, że stan po użyciu alkoholu powoduje unieruchmienie polisy skutkującej brakiem ochrony ze strony ubezpieczyciela.    Pamiętajmy także o obowiązkach, które nakłada na nas umowa ubezpieczenia. Standardowo po zajściu wypadku, który skutkuje zaangażowaniem w sprawę zakładu ubezpieczeń powinniśmy powiadomić o zdarzeniu centrum alarmowe, starać się niezwłocznie uzyskać pomoc ze strony służb ratowniczych, medycznych, w uzasadnionych okolicznościami sprawy miejscowej policji, uzyskać dokumentacje lekarską, zabezpieczyć wszelkie dowody związane ze zdarzeniem (opisujące jego przebieg), w tym ustalić świadków. Tym samym bardzo istotne jest zbieranie wszelkich dowodów potwierdzających zdarzenie i jego skutki - szczególnie ważne jest zbieranie oryginalnych rachunków, dowodów opłat za udzieloną pomoc oraz świadczenia medyczne. Na koniec, trzeba mieć na uwadze, iż nie są to wszystkie ubezpieczenia, choćby pośrednio związane z wyjazdem na urlop. W przypadku wyjazdu samochodem poza granice kraju pozostają jeszcze ubezpieczenia komunikacyjne. Warto pamiętać, że po wejściu Polski do struktur unijnych ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje swoim zakresem również szkody, które wyrządzimy na terytoriach innych Państw Unii Europejskiej oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego - tym samym udając się na te terytoria nie ma już konieczności dodatkowego zakupu zielonej karty. Wyjeżdżając na urlop warto także pamiętać o majątku, który pozostawiamy bez opieki na ten okres - być może dla niektórych osób jest to właśnie dobry moment do jego zabezpieczenia, w szczególności w związku z plagą włamań i kradzieży dotykających mieszkań i domów w okresie letnich wyjazdów. Zawarcie dobrej umowy ubezpieczenia obejmującą swym zakresem wszelkie wskazane wyżej zagrożenia zapewni nam spokojny, bezstresowy urlop umożliwiający w pełni oddanie się relaksowi, czego wszystkim Czytelnikom serdecznie życzymy.

Więcej szczegółowych informacji na temat ubezpieczeń związanych z turystycznymi wyjazdami znajdziecie Państwo na stronie internetowej Rzecznika Ubezpieczonych www.rzu.gov.pl

Materiał przygotował Aleksander Daszewski r.pr. koordynator w BRU. W opracowaniu wykorzystano fragmenty ?Turystycznego Poradnika Ubezpieczeniowego" autorstwa A.Daszewskiego, A.Dąbrowskiej, T.Wróblewskiego z Wydziału Prawnego Biura Rzecznika Ubezpieczonych, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz - Warszawa 2005r.