Doświadczenia historii najnowszej to coś, co Polaków raczej dzieli niż łączy. To główny wniosek z badania CBOS o rozumieniu okresu po drugiej wojnie światowej. Respondentami były osoby, które w 1981 roku miały co najmniej 18 lat.
W wyniku badań CBOS wyróżnił pięć narracji, które prezentowali ankietowani. Każdą z tych pięciu postaw reprezentuje podobny odsetek badanych (10-15 procent). Jednak najwięcej respondentów - aż 36 procent - nie potrafiło wskazać istotnych wydarzeń historycznych, które miały miejsce za ich życia.
CBOS wyróżnia 3 postawy prosolidarnościowe i antykomunistyczne. Badacze nazwali je odpowiednio: narracją "postopozycyjną afirmatywną", "postopozycyjną negatywistyczną" i "solidarnościową zawiedzioną".
Najwięcej, bo 15 procent badanych, zalicza się do tej ostatniej postawy, charakteryzującej się pozytywnymi opiniami o "Solidarności" i nieufnością wobec PZPR. Badani z tej grupy nie mają dziś wyraźnych opinii na temat przebiegu omawianych wydarzeń. Ich wypowiedzi charakteryzują się znaczącą przewagą ocen niejednoznacznych. Przedstawiciele narracji postopozycyjnej afirmatywnej i negatywistycznej akcentują pozytywne oceny opozycji demokratycznej i krytykę władz PRL. Jednak badani deklarujący drugą z wymienionych postaw bardziej negatywnie oceniają skutki działania opozycji z czasów PRL.
Z kolei dwie narracje CBOS określa jako opowiadające się za peerelowską władzą. Są to postawy: całkowicie afirmatywna i postkomunistyczna negatywistyczna, do których zalicza się odpowiednio 15 i 10 procent badanych.
Pierwsza z narracji charakteryzuje się wysokimi wysokie ocenami odległej historii PRL - pierwszych władz powojennych i ekipy Edwarda Gierka. Podmiotami, do których respondenci z tej grupy żywią najmniej sympatii - nie więcej niż 40 procent respondentów - są ROPCiO, KPN i KOR. Narracja postkomunistyczna na ogół pozytywnie ocenia podmioty utożsamiane z władzami PRL i PZPR, a negatywnie - związane z opozycją antykomunistyczną.
Badanie CBOS zrealizowano w ramach projektu "Świadomość wielkiej zmiany: społeczna percepcja roli 'Solidarności' w upadku komunizmu w Polsce" w dniach 24 maja -
10 czerwca 2012 roku na liczącej 982 osoby reprezentatywnej próbie losowej mieszkańców Polski mających 49 i więcej lat. Projekt został sfinansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki.
IAR
