Bezpośrednią przyczyną wybuchu był niekorzystny dla Polski podział Śląska, którego dokonała Komisja Międzysojusznicza po plebiscycie z marca 1921 roku. Polsce przyznano tylko powiaty pszczyński i rybnicki oraz część katowickiego.
Rozkaz rozpoczęcia powstania wydał Wojciech Korfanty - przewodniczący Polskiego Komitetu Plebiscytowego - i wezwał robotników do strajku generalnego, który objął prawie wszystkie zakłady pracy.
Powstanie objęło obszar zamieszkany przez milion sześćset tysięcy ludzi. Wzięło w nim udział około 50 tysięcy osób zgrupowanych w 16 pułkach i 4 grupach frontowych.
Skutkiem powstania był nowy podział Śląska. Liga Narodów zdecydowała, że Polska otrzyma 26 procent obszaru plebiscytowego z najbogatszą częścią okręgu przemysłowego i Katowicami. Uchwałę Ligi Narodów z 12 października 1921 roku uzupełniała Konwencja Genewska z 1922 roku określająca podział i wzajemne relacje między obu częściami Górnego Śląska. Na polskim Śląsku znalazło się 250 tysięcy Niemców, a po drugiej stronie granicy pozostało około pół miliona ludności polskiej.