60 lat temu - 8 września 1950 roku - w Bejrucie zmarła Hanka Ordonówna, jedna z największych gwiazd przedwojennych scen kabaretowych i teatralnych. Jej szlagiery "Na pierwszy znak" czy "Miłość ci wszystko wybaczy" należą do klasyki polskiej muzyki.
Hanka Ordonówna, a właściwie Maria Anna Pietruszyńska urodziła się w 1902 roku w Warszawie. Przez całe swe życie podkreślała swą charyzmatyczną osobowość. Nosiła wydekoltowane sukienki, a także jako jedna z pierwszych w Polsce - spodnie. Większość swoich kostiumów scenicznych zaprojektowała sama. Kapelusze nosiła na bakier, aby ukryć pod nimi bliznę na skroni po niecelnym strzale jaki zadała sobie usiłując popełnić samobójstwo, po tym jak opuścił ją ukochany Janusz Sarnecki. Stworzyła w ten sposób modę na ten typ nakrycia głowy.
Karierę rozpoczęła jako tancerka w 1915 w warszawskim Teatrze Wielkim. Od 1916 r. używała pseudonimu Ordonówna. W 1918 r. debiutowała w teatrzyku "Sfinks" jako piosenkarka. Jej talent piosenkarski i aktorski rozwinął się pod opieką pedagoga Jerzego Boczkowskiego w kabarecie "Qui pro Quo", gdzie była zaangażowana w latach 1923-1931.
Po zamknięciu "Qui Pro Quo" nie wiązała się na stałe z żadnym teatrem. Dawała indywidualne recitale. Występowała w wielu miastach polskich i zagranicznych, m in. w Wiedniu, Paryżu, Berlinie, Atenach, Bejrucie, Damaszku, Kairze, Rydze, w Stanach Zjednoczonych. W czasie dyrekcji Juliusza Osterwy w Teatrze Miejskim im. Słowackiego w Krakowie występowała na scenie w rolach dramatycznych.
Sama układała teksty wielu piosenek, śpiewała w kilku językach. Jest też autorką tomiku poezji "Piosenki, których nigdy nie śpiewałam" (1929).
W latach 30. występowała w warszawskich teatrzykach Banda, Hollywood, Wielka Rewia, Cyrulik Warszawski. W 1931 roku wyszła za mąż za hrabiego Michała Tyszkiewicza. Niestety rodzina wybranka początkowo nie akceptowała Ordonówny. Związek z nią uważano za typowy przykład mezaliansu.
W 1933 roku w filmie "Szpieg w masce" Hanka Ordonówna wykonała szlagier "Miłość ci wszystko wybaczy" z tekstem Julinan Tuwima. Piosenka sprawiła, że Ordonówna weszła na stałe do panteonu przedwojennych sław. Inne filmy z udziałem Ordonówny to m.in. "Niewolnica miłości" (1922), "Orlę" (1926), "Parada Warszawy" (1937). Grała też w filmach austriackich i francuskich.
W 1937 r. grała gościnnie w kabarecie Wintergarten w Berlinie. W tym samym roku ciężko zachorowała; po dłuższej kuracji zaczęła znów występować. Do wybuchu wojny śpiewała w Warszawie, w latach 1940-41 grała w Polskim Teatrze Dramatycznym w Wilnie.
W 1939 roku została osadzona na Pawiaku. Z więzienia wydobył ją mąż. Wkrótce osiedli na Wileńszczyźnie w rodzinnym majątku Tyszkiewicza - Ornianach. W latach 1940-41 Ordonówna grała w Polskim Teatrze Dramatycznym w Wilnie. Nie cieszyła się jednak długo wolnością. Najpierw sowieci zabrali jej męża, później ona sama dostała się w ręce NKWD. Wywieziono ją do łagru w Uzbekistanie. Na mocy układu Sikorski-Majski została uwolniona i wtedy zajęła się pomocą dla polskich sierot. W 1942 r. jako opiekunka dzieci polskich udała się z II Korpusem Polskim na Bliski Wschód. Uratowała, wywożąc z ZSRR, kilkaset polskich dzieci z deportowanych rodzin.
Dawała również wówczas koncerty dla żołnierzy. W czasie wojny odnowiła się jej gruźlica płuc, na którą zapadła w 1937 r. Choroba zmusiła artystkę do osiedlenia się w Hajfie, potem przebywała przez pewien czas w Indiach, wreszcie w ostatnich latach życia w Bejrucie.
W 1948 roku pod pseudonimem Weronika Hort wydała książkę "Tułacze dzieci". Wkrótce wraz z mężem przeniosła się do Palestyny. Niestety gruźlica stopniowo odbierała jej siły, choć wciąż jeszcze śpiewała i występowała.
Artystka zmarła 8 września 1950 roku w Bejrucie. Trumna z jej prochami wróciła do kraju dopiero po czterdziestu latach. Jej grób znajduje się na Powązkach.(PAP)
agz/ tot/
