Biała (PAP) - 66 rocznica utworzenia Familienlager-Theresienstadt, czyli obozu familijnego w KL Auschwitz II-Birkenau dla Żydów deportowanych z getta w Terezinie, przypada w środę. 9 września 1943 roku Niemcy osadzili w nim 5006 Żydów przywiezionych dzień wcześniej.
Żydzi z getta w czeskim Terezinie początkowo byli przez Niemców wykorzystywani propagandowo. Hitlerowcy chcieli podtrzymać fikcję, że deportacje na Wschód nie oznaczają zagłady. W obozie familijnym Żydzi nosili cywilne ubrania, nie obcięto im włosów, mogli pisać listy i otrzymywać paczki. Dla dzieci urządzono specjalny ogródek zabaw, a początkowo otrzymywały również lepsze wyżywienie.
W 1943 roku z Terezina wywieziono ponad 87 tys. więźniów, którzy trafili do obozów zagłady. Do KL Auschwitz deportowanych zostało około 46 tys. Żydów: ok. 20 tys. do obozu familijnego na terenie KL Birkenau i ok. 26 tys. do innych części Auschwitz lub wprost do komór gazowych Birkenau. Ogółem wojnę przeżyło niespełna 4 tys. Żydów więzionych w Terezinie.
Familienlager Theresienstadt zlikwidowany został w dwóch etapach - w marcu i lipcu 1944 roku.
W nocy z 8 na 9 marca 1944 roku pod pozorem przeniesienia do obozu pracy w Heydebreck (Kędzierzyn) wywieziono do krematoriów II i III i zabito w komorach gazowych 3791 dzieci, kobiet i mężczyzn. Po ich śmierci nadeszły do zamieszkałych w różnych krajach rodzin kartki pocztowe, które ofiary musiały napisać na początku marca. Pod pretekstem, że korespondencja zostanie ocenzurowana w Berlinie, Żydzi musieli je opatrzyć datą 25-27 marca.
Spośród przeznaczonych na zagładę w marcu lekarz SS Josef Mengele polecił wycofać 70 bliźniąt, na których prowadził pseudomedyczne eksperymenty.
Na początku lipca 1944 roku Niemcy przeprowadzili selekcję w obozie familijnym. Zadecydowali, że 2 tys. kobiet i tysiąc mężczyzn zostanie przeniesionych do innych obozów. W Familienlager pozostało ok. 7 tys. osób. Naziści zgładzili ich nocami: z 10 na 11 oraz z 11 na 12 lipca. Baraki po obozie familijnym wykorzystywano później m.in. jako magazyny rzeczy zagrabionych Żydom.
Terezin (podczas okupacji - Theresienstadt) jest niewielkim miastem w Republice Czeskiej. Podczas II wojny światowej, po powstaniu tak zwanego Protektoratu Czech i Moraw, tamtejsza twierdza stała się ośrodkiem represji. W części zwanej Małą Twierdzą powstało więzienie praskiego gestapo. W głównej twierdzy w listopadzie 1941 roku utworzono getto - obóz koncentracyjny dla Żydów.
Od powstania getta do jego wyzwolenia 20 kwietnia 1945 roku do Terezina Niemcy deportowali ponad 140 tys. Żydów z terenów Czech, Niemiec, Austrii, Holandii, Danii, Słowacji i Węgier. W wyniku przepełnienia i katastrofalnych warunków sanitarnych w getcie zmarło ponad 33 tys. osób.
Obóz Auschwitz powstał w 1940 roku, KL Auschwitz II-Birkenau - dwa lata później. Stał się przede wszystkim miejscem masowej zagłady Żydów. W kompleksie Auschwitz funkcjonowała także sieć podobozów. W KL Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 miliona osób, głównie Żydów, a także Polaków, Romów, jeńców radzieckich i członków innych narodów. (PAP)
szf/ hes/ gma/
