Architektura, muzealnictwo i sztuki plastyczne w 2009 roku

Z kolei retrospekcje: Zbigniewa Libery i Tadeusza Rolkego, pokaz dzieł polskich artystów współczesnych ze zbiorów Teresy i Andrzeja Starmachów, ekspozycja "Schizma", ukazująca nowe spojrzenie na sztukę polską lat 90. - to niektóre z najważniejszych krajowych wystaw w mijającym roku. Najważniejszą polska prezentacją za granicą jest najnowszej instalacji artystycznej Mirosława Bałki pt. "How it is", którą można oglądać w tzw. Hali Turbin prestiżowej londyńskiej galerii Tate Modern.

STYCZEŃ

- "Niech sczezną mężczyźni" - tak zatytułowano wystawę w warszawskim Centrum Sztuki, zorganizowaną z okazji 30-lecia grupy artystycznej Łódź Kaliska.

LUTY:

- Wznowiono prace projektowe nad budynkiem Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, które ma stanąć u zbiegu ulic Marszałkowskiej i Świętokrzyskiej. W 2007 r. międzynarodowy konkurs na projekt gmachu MSN wygrał Christian Kerez. W 2008 r. władze miasta wstrzymały prace nad realizacją jego projektu na czas nieokreślony.

- Ogłoszono konkurs na projekt wystawienniczy ekspozycji głównej Muzeum Jana Pawła II i kardynała Stefana Wyszyńskiego. Muzeum powstaje w kompleksie Centrum Opatrzności Bożej w Warszawie.

- Minister sprawiedliwości Andrzej Czuma i dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego Jan Ołdakowski podpisali umowę o przekazaniu muzeum części piwnic ministerstwa. W latach 1945-1954 w budynku dawnego Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego więzieni byli działacze podziemia niepodległościowego.

- Wnuk marszałka Piłsudskiego, Krzysztof Józef Jaraczewski został dyrektorem Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku.

MARZEC:

- Miejsce urodzenia Fryderyka Chopina - dworek w Żelazowej Woli - stał się własnością Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina. Akt darowania przez Skarb Państwa podpisano w Warszawie. Ustalanie właściciela zabytkowego parku i dworku w Żelazowej Woli trwało wiele lat.

- Muzeum Protestantyzmu, dokumentujące historię regionu, w którym żyje najwięcej luteran w Polsce, otwarto w ewangelicko-augsburgskim kościele Jezusowym w Cieszynie. Turyści mogą oglądać zabytkowe eksponaty, do tej pory składowane w różnych miejscach świątyni i budynków parafii.

- 450 obrazów, rysunków, grafik, rzeźb i fotografii składało się na monograficzną wystawę znanego krakowskiego artysty, współzałożyciela grupy Wprost - Zbyluta Grzywacza, którą można było oglądać w Muzeum Narodowym w Krakowie.

KWIECIEŃ:

- Archidiecezja Krakowska stała się jedynym właścicielem domu rodzinnego Karola Wojtyły w Wadowicach. Fundacja Ryszarda Krauzego podarowała Kościołowi ostatni udział w budynku muzeum "Dom Rodzinny Ojca Świętego Jana Pawła II". Muzeum Jana Pawła II w jego rodzinnej kamienicy otwarto uroczyście 18 maja 1984 roku - w 64. rocznicę urodzin papieża.

MAJ

- Lubelska pracownia Stelmach i Partnerzy wygrała konkurs na projekt architektoniczny Centrum Spotkania Kultur, które ma powstać w gmachu tzw. teatru w budowie w Lublinie, nieukończonego od ponad 30 lat. Dotychczas oddano do użytku tylko część budynku - mieści się tam Filharmonia Lubelska, Teatr Muzyczny oraz siedziba Europejskiego Kolegium Polskich i Ukraińskich Uniwersytetów.

- "Wszystko jest fotografią" - taki tytuł nosiła retrospektywna wystawa zdjęć Tadeusza Rolke, którą pokazano w warszawskim Centrum Sztuki Współczesnej. Znalazło się na niej ponad 130 zdjęć z bogatego dorobku Rolkego, uważanego za legendę polskiej fotografii, m.in. portrety artystów m.in. Henryka Stażewskiego, Aliny Szapocznikow, Tadeusza Kantora, Piotra Skrzyneckiego, a także Zbigniewa Libery, Edwarda Dwurnika, Leona Tarasewicza.

CZERWIEC:

- Budowę Muzeum Historii Żydów Polskich zainaugurowano uroczyście w Warszawie na placu przed Pomnikiem Bohaterów Getta. Muzeum jest wspólną inicjatywą władz Warszawy, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny. Tworzy je międzynarodowy zespół, którym kieruje dyrektor muzeum Jerzy Halbersztadt.

LIPIEC:

- W Białymstoku otwarto Centrum im. Ludwika Zamenhofa - miejską placówkę kulturalną, która ma promować esperanto i postać jego twórcy. Jest tam stała multimedialna wystawa "Białystok młodego Zamenhofa" oraz miejsce na czasowe ekspozycje związane z międzynarodowym językiem przez niego stworzonym.

SIERPIEŃ:

- Archiwizacja twórczości Krzysztofa Kieślowskiego, zbiór pamiątek po sławnym reżyserze oraz rozwijanie filmowych warsztatów dokumentalnych - to główne obszary działalności Muzeum Krzysztofa Kieślowskiego, które powstało w Sokołowsku (Dolnośląskie). W latach 50. Kieślowski mieszkał i tworzył w tym miasteczku. Powstały tu m.in. jego pierwsze filmy: "Prześwietlenie" oraz "Szpital".

WRZESIEŃ:

- Podpisano akt erekcyjny pod budowę Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Pomysł utworzenia muzeum narodził się w grudniu 2007 roku. Rok później zostało ono powołane do życia. Jego budynek zostanie zaprojektowany i wybudowany od podstaw. Otwarcie Muzeum planowane jest na rok 2014.

- W warszawskiej Cytadeli, gdzie w ciągu kilku lat ma powstać Muzeum Wojska Polskiego, zaprezentowano projekt, który zwyciężył w konkursie na koncepcję obiektu. Autorzy projektu - z warszawskiej pracowni WXCA S.C. - wskazują, że nawiązuje on do historycznego układu architektoniczno-urbanistycznego Cytadeli.

-Około 150 prac malarskich i graficznych z lat 60. i 70. pokazano na wystawie "Siusiu w torcik" w warszawskiej Galerii "Zachęta". Tytuł wystawy był cytatem zaczerpniętym od klasyka polskiego konceptualizmu Edwarda Krasińskiego, który kiedyś napisał krótki wierszyk "Coś mnie korci, aby zrobić siusiu w torcik". Wystawione prace należą do zbiorów własnych "Zachęty".

PAŹDZIERNIK:

- Belgijska firma Tempora SA zwyciężyła w konkursie na wstępny projekt głównej wystawy powstającego w Gdańsku Muzeum II Wojny Światowej. Otwarcie muzeum planowane jest na 2014 rok. Autorzy koncepcji zdecydowali się m.in. odtworzyć w muzealnym wnętrzu miejskie uliczki z domami zniszczonymi w czasie działań wojennych czy też ulice udekorowane czerwonymi flagami z symbolami sierpa i młota.

- Muzeum Witolda Gombrowicza otwarto we Wsoli k. Radomia. Placówka mieści się w odrestaurowanym pałacyku, który należał do starszego brata pisarza. Witold Gombrowicz spędzał tam wakacje. Znawcy jego twórczości twierdzą, że tutaj właśnie powstał zarys "Ferdydurke". Placówka jest oddziałem Muzeum Literatury w Warszawie.

- Zdecydowano, że dom rodzinny Jana Pawła II w Wadowicach będzie instytucją kultury. Projekt utworzenia w nim nowoczesnego muzeum przygotowała pracownia architektoniczna Jarosława Kłaputa, współautora projektu Muzeum Powstania Warszawskiego. List intencyjny w sprawie powołania wspólnej instytucji kultury podpisali m.in. metropolita krakowski kard. Stanisław Dziwisz i minister kultury i dziedzictwa narodowego Bogdan Zdrojewski.

- "Schizma" - to tytuł wystawy w Centrum Sztuki Współczesnej (CSW) w Warszawie podsumowującej zjawiska, jakie można było zaobserwować w polskiej sztuce lat 90. Założeniem twórców ekspozycji było pokazanie różnicy, jaka rozciąga się pomiędzy PRL-em i III RP, pomiędzy pokoleniami, które tworzyły przed 1989 rokiem i artystami, których działania wybrzmiały po roku 1989.

- "How it is" to prezentacja najnowszej instalacji Mirosława Bałki w tzw. Hali Turbin prestiżowej londyńskiej galerii Tate Modern. Artysta stworzył ogromną metalową konstrukcję - pudło o wysokości 13 m i szerokości 10 metrów, do którego można wejść. Ściany instalacji pomalowane są na kolor czarny, wewnątrz jest całkowicie ciemno. Została ona okrzyknięta przez brytyjską prasę jednym z artystycznych wydarzeń sezonu.

LISTOPAD:

- Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha w Krakowie obchodziło 15-lecie istnienia. Pomysłodawcą utworzenia Centrum Manggha był Andrzej Wajda, który w 1987 r. został drugim w historii laureatem Nagrody Kyoto, przyznanej przez Japońskie Stowarzyszenie Krytyków Filmowych. Reżyser przekazał nagrodę w wysokości blisko 400 tys. dolarów na budowę Mangghi.

- Wystawę 364 dzieł polskich artystów współczesnych ze zbiorów Teresy i Andrzeja Starmachów otwarto w piątek w Muzeum Narodowym w Krakowie. Na ekspozycji "Kolekcja. dwadzieścia lat Galerii Starmach" wiele z pokazywanych prac to dzieła rzadkie, z wczesnego lub najlepszego okresu twórczości artystów.

- Ponad 120 prac Zbigniewa Libery obejmujących fotografie, rysunki, instalacje i filmy stanowiące pierwszą w Polsce retrospektywę jego twórczości z trzech dekad znalazło się na wystawie "Zbigniew Libera. Prace 1982 - 2008" w stołecznej Galerii Zachęta. Pokazano m.in. słynne - nigdy wcześniej niepokazywane w Polsce - prace "Lego. Obóz koncentracyjny" i "Ciotka Kena".

GRUDZIEŃ:

- Pracownia architektoniczna Paczowski ET Fritsch Architectes z Luksemburga zwyciężyła w międzynarodowym konkursie architektonicznym na projekt gmachu Muzeum Historii Polski w Warszawie. W konkursie uczestniczyły pracownie z całego świata. Muzeum ma stanąć nad trasą Łazienkowską.

- Niemcy zadeklarowały, że przekażą w najbliższych latach 60 mln euro na zasilenie tzw. funduszu żelaznego Fundacji Auschwitz-Birkenau, z którego finansowane będą prace konserwatorskie w byłym niemieckim obozie Auschwitz (jest to połowa kwoty potrzebnej by Fundacja mogła w pełni sfinansować plan globalnej konserwacji obozu). Środki pochodzić będą zarówno z budżetu federalnego, jak i z landów.

- Oryginalny, historyczny napis "Arbeit macht frei" został skradziony znad bramy wejściowej do obozu Auschwitz I. Po dwóch dniach policja odzyskała go. Napis znaleziony został w jednym z miasteczek na północy Polski, jest jednak uszkodzony - przecięto go na trzy części. Policja zatrzymała 5 osób. Według niej, zatrzymani nie należą do grup neonazistowskich i nie prezentują takich poglądów, a motywem ich działania była prawdopodobnie chęć zysku.

agz/ dsr/ hes/ jra/