Dokumentacja przeprowadzanych akcji pomocowych, korespondencja oraz fotografie ilustrujące prace amerykańskiego Komitetu Pomocy Polakom na Wschodzie została w piątek przekazana przez jego prezesa i założyciela Franciszka Kosowicza do Archiwum Akt Nowych.
Uroczystość odbyła się w stołecznej siedzibie Stowarzyszenia "Wspólnota Polska".
"Nasze archiwum zbiera dokumentację organizacji kombatanckich i niepodległościowych, a także od pewnego czasu materiały organizacji i działaczy polonijnych. Przekazane obecnie materiały to przede wszystkim listy Polaków ze Wschodu, korespondencja działaczy emigracyjnych i polonijnych, wspomnienia i relacje. Ta dokumentacja obrazuje pomoc Polonii amerykańskiej przekazywaną przez działający od 1989 r. Komitet Pomocy Polakom na Wschodzie dla polskich środowisk na dawnych Kresach Rzeczpospolitej" - mówił kierownik Oddziału Archiwów Społecznych Archiwum Akt Nowych Mariusz Olczak.
Dokumentacja mówi także m.in. o stanie polskich zabytków, które Komitet pomagał restaurować, zawiera sprawozdania, plakaty i ulotki dokumentujące jego działalność oraz dyplomy uznania dla pracowników instytucji. "To z jednej strony materiał do badania Polonii amerykańskiej, a z drugiej strony do zapoznania się z życiem codziennym Polaków na dawnych Kresach Rzeczpospolitej. Szczególnie ciekawe są m.in. bogate materiały opisujące polskie instytucje działające w różnych częściach Kresów. Całość to ok. 10 kartonów materiałów, czyli trzy metry bieżące archiwaliów, które obecnie już opracowane, są dostępne dla badaczy w naszym archiwum" - podkreślił Olczak.
Jak wspominał prezes i założyciel Komitetu Pomocy Polakom na Wschodzie Franciszek Kosowicz, kiedy organizacja rozpoczęła swoją działalność istniał jeszcze Związek Sowiecki. "Pamiętam, że pierwszą pomoc skierowaliśmy do zwracających się o nią Polaków z Kazachstanu i Syberii. A jeżeli chodzi o pomoc dla konkretnej osoby, to pamiętam, że sfinansowaliśmy roczne stypendium w Polsce dla księdza z Ukrainy. Praca w Komitecie to był najbardziej pracowity okres w moim życiu, jednak z racji wieku, musiałem niestety ją zakończyć. Komitet zaprzestał działalności pod koniec ubiegłego roku, dlatego postanowiliśmy przekazać jego dokumenty do Archiwum Akt Nowych" - dodał Kosowicz.
Komitet Pomocy Polakom na Wschodzie został powołany do życia w czerwcu 1989 roku. Stało się to podczas walnego zebrania Kongresu Polonii Amerykańskiej, Wydziału Południowej Kalifornii. Początkowo otrzymał nazwę Komitet Pomocy Polakom w Rosji, którą później zmieniono na Komitet Pomocy Polakom na Wschodzie.
Głównym celem stowarzyszenia było zbieranie funduszy oraz udzielanie pomocy Polakom żyjącym we wszystkich zakątkach byłego Związku Radzieckiego, pomoc przy odbudowie tożsamości narodowej, kulturowej i duchowej. Komitet przez lata aktywnie wspierał wysiłki polskiej edukacji pomagając szkołom m.in. przy zakupach komputerów, pomagał organizacjom polonijnym oraz dofinansowywał remonty kościołów. Ponadto przekazywał fundusze na zakup witamin i leków dla dzieci oraz organizował kolonie letnie dla młodzieży ze Wschodu w Polsce.
Dzięki pracy i hojności Polonii amerykańskiej pomoc otrzymywały środowiska polonijne mieszkające m.in. w Wilnie, Grodnie, Nowogródku, Brześciu, Lwowie, Kamieńcu Podolskim, Gródku czy Żytomierzu. Docierano także do Polaków przebywających na Syberii, w Kazachstanie, Uzbekistanie, Gruzji oraz Mołdawii. (PAP)
akn/ abe/
