Opiekę nad małymi dziećmi najczęściej sprawują członkowie rodziny: ponad 34 proc. rodziców korzysta z pomocy współmałżonka, 32 proc. z pomocy krewnych; z publicznych placówek opieki korzysta 16 proc. rodziców - wynika z badań rządowego Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich.
Jak pokazało badanie CRZL, przeprowadzone w ramach projektu "Godzenie ról rodzinnych i zawodowych", spośród przewidzianych w polskim prawie rozwiązań, które mają ułatwiać godzenie życia zawodowego i rodzinnego, dla rodziców najistotniejsze są te, które pozwalają na przesunięcie pracy bliżej domu (elastyczność miejsca pracy, telepraca, elastyczne godziny pracy) lub stworzenie placówek opieki nad dzieckiem bliżej pracy (organizacja przyzakładowych placówek lub dofinansowanie opieki).
Według Prognozy ludności na lata 2008-2035, którą przygotował GUS, najczęściej wykorzystywaną formą opieki nad dziećmi jest opieka współmałżonka lub partnera - korzysta z niej 34,2 proc. rodziców dzieci do lat 14. W badaniu CRZL niemal połowa żonatych mężczyzn wskazywała na żonę, zaś niemal co piąta zamężna kobieta - na męża. Kolejne 32 proc. rodziców korzysta z pomocy krewnych.
Opiekę nad dziećmi umożliwia urlop wychowawczy, jednak korzystanie z niego oznacza dłuższą przerwę w pracy zawodowej, która może mieć negatywny wpływ na dalszy przebieg kariery. Wymiar urlopu wychowawczego to trzy lata i można wykorzystywać go w częściach - nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko czwartego roku życia.
W 2008 r. z urlopu wychowawczego skorzystało 34,1 proc. uprawnionych - wśród mężczyzn zaledwie 2,5 proc., wśród kobiet - połowa (49,9 proc.).
Jak wynika z danych GUS, 16,4 proc. rodziców korzysta z publicznych placówek opieki. Pozostałe formy opieki to opiekunki - 1,8 proc. (odsetek ten może być zaniżony ze względu na powszechne zatrudnianie opiekunek bez umowy o pracę)
, prywatne placówki opieki - 0,6 proc., a także sąsiedzi i przyjaciele - 0,7 proc.
"Pozytywne zmiany w tych proporcjach mogą nastąpić w związku z przyjętą w ostatnim czasie tzw. ustawą żłobkową, dotyczącą form opieki dla dzieci do lat trzech. Przewiduje ona różne formy opieki nad najmłodszymi: żłobek, klub dziecięcy, opiekun dzienny. Istotną nowością jest także możliwość wliczania przez pracodawcę do kosztów uzyskania przychodów wszystkich wydatków poniesionych na stworzenie i funkcjonowanie żłobka przy zakładzie pracy, o ile tych kosztów nie ponoszą rodzice" - przypomina dyrektorka Departamentu Analiz Ekonomicznych i Prognoz w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Elwira Gross-Gołacka.
Według badań to, co najbardziej przeszkadza rodzicom łączącym obowiązki zawodowe z rodzinnymi, to zbyt duża liczba godzin pracy, mała elastyczność w tym zakresie oraz brak dobrej alternatywy wobec opieki matki (brak miejsc w żłobkach czy przedszkolach). Trzy najważniejsze - w opinii matek -udogodnienia, które ułatwiłyby organizację opieki nad dzieckiem przy pracy zawodowej, to możliwość pracy z domu, ruchome godziny pracy oraz przedszkola przyzakładowe.
Według badań "Mama w pracy" przeprowadzonych przez Fundację Świętego Mikołaja dla rodziców przede wszystkim istotne jest przesunięcie pracy bliżej domu lub stworzenie placówek opieki nad dzieckiem bliżej pracy. Spostrzeżenia te pokrywają się z wynikami innych badań przeprowadzonych w ramach projektu "Elastyczny Pracownik - Partnerska Rodzina" z młodymi rodzicami w wybranych województwach. Wyniki wskazują, iż najważniejsze dla sprawnego godzenia życia zawodowego i rodzinnego są kwestie związane z dopasowaniem oferty placówek opiekuńczych do możliwości i potrzeb rodziców - a więc zmniejszenie opłat i dopasowanie godzin pracy do czasu pracy rodziców.
"Kodeks pracy przewiduje kilka rozwiązań w tym zakresie. Istotnym ułatwieniem godzenia ról rodzinnych i zawodowych są takie elastyczne formy zatrudnienia, jak telepraca, praca tymczasowa (tzw. leasing pracowników), praca na zastępstwo (na czas określony), praca w domu" - podkreśla Gross-Gołacka.
Dodaje, że innym istotnym udogodnieniem jest praca w niepełnym wymiarze czasu: na część etatu. To rozwiązanie jest bardzo popularne w krajach Unii Europejskiej, gdzie w czasie niepełnowymiarowym pracuje niemal 18 proc. wszystkich zatrudnionych, a jedną trzecią tej grupy stanowią kobiety. Ta forma zatrudnienia pozwala dostosować ilość pracy do potrzeb pracownika i preferencji pracodawcy oraz ułatwia kobietom powrót do pracy po urodzeniu dziecka.
Podobne możliwości daje dzielenie pracy (job-sharing) między dwóch lub więcej zatrudnionych, które w praktyce zwykle oznacza, że każdy pracownik wykonuje określone obowiązki tylko w niektóre dni tygodnia. Obecnie z tej formy zatrudnienia w większości korzystają kobiety.(PAP)
akw/ itm/
