Dyktando do tekstu "Listu spod szubienicy" przywódcy powstania styczniowego na Litwie i Białorusi, Konstantego Kalinowskiego, zorganizowały w sobotę, w 175. rocznicę jego urodzin, niezależne portale białoruskie.
Kalinowski jest uznawany przez niezależne środowiska na Białorusi za bohatera narodowego, który walczył o niezależność narodu białoruskiego i o język białoruski, m.in. dlatego, że przed powieszeniem w marcu 1864 r. napisał po białorusku serię listów opublikowanych potem jako "Listy spod szubienicy".
Z okazji rocznicy jego urodzin takie portale jak Radio Swaboda czy niezależna gazeta internetowa "Biełorusskije Nowosti" zamieściły nagrania z jednym z "Listów spod szubienicy", czytanym przez znanych białoruskich działaczy politycznych, społecznych i kulturalnych, zachęcając do udziału w dyktandzie.
Radio Swaboda apeluje, by wraz tekstem dyktanda jego uczestnicy przesyłali do redakcji kilka słów uzasadnienia, dlaczego wzięli w nim udział i jak podchodzą dziś do osoby Kalinowskiego. Zwycięzcy dostaną m.in. książki wydawane przez Radio Swaboda, a część listów zostanie zamieszczona na portalu rozgłośni.
Ogólnokrajowe dyktando języka białoruskiego jest organizowane przez środowiska niezależne Białorusi od 2008 r. z inicjatywy filozofa Uładzimira Padhoła. W tym roku zaapelował on, by napisany tekst, wraz z kilkoma ciepłymi słowami, przesłać do więzienia w Grodnie, gdzie wyrok prawie 3 lat pozbawienia wolności odbywa przywódca młodzieżowej organizacji opozycyjnej Młody Front Źmicier Daszkiewicz.
"W ten sposób - argumentuje - nasze białoruskie dyktando solidarności uzyska logiczne i moralne zakończenie: Kalinowski pisze +Listy spod szubienicy+, my o jego testamencie walki o niezależność przypominamy dyktandem obywatelom, dzieciom i wnukom, a na koniec przesyłamy +List+ i słowa wsparcia ofiarnemu chłopcu Daszkiewiczowi".
Lider ruchu "O Wolność" Alaksandr Milinkiewicz podkreślił w piątek na spotkaniu poświęconym 150. rocznicy powstania styczniowego oraz 175. rocznicy urodzin Kalinowskiego, że "Listy spod szubienicy" są aktualne do dziś. "Przez 150 lat zmieniła się geopolityka, ale nasze cele pozostają takie same. Kalinowski mówił o wolności i niezależności. Przy autorytarnym reżimie Białorusi także dziś brakuje nam wolności, a w warunkach gospodarczej zależności od Rosji istnieje realna groźba utraty niezależności kraju" - zaznaczył.
Powstanie styczniowe rozpoczęło się w Warszawie 22 stycznia 1863 roku Manifestem Tymczasowego Rządu Narodowego, czyli organu władz powstańczych. Objęło tereny zaboru rosyjskiego i miało charakter wojny partyzanckiej przeciwko rosyjskiemu imperium. Na Litwie i Białorusi za dzień jego rozpoczęcia uznaje się 1 lutego, tego dnia bowiem Prowincjonalny Komitet Litewski, szykujący zryw na tych terenach, przyłączył się do powstania.
Jak oceniają historycy, podczas powstania doszło do ponad tysiąca starć, w których zginęło po stronie powstańczej kilkadziesiąt tysięcy ludzi. Zryw został w 1864 roku stłumiony przez władze carskie, po czym nastąpiła fala surowych represji oraz wzmożona rusyfikacja.
Na Białorusi powstanie styczniowe nazwane jest powstaniem 1863-1864 roku lub powstaniem Kalinowskiego.
Z Mińska Małgorzata Wyrzykowska (PAP)
mw/ ksaj/ jra/
