Biała (PAP) - Śląski Urząd Wojewódzki wystąpił do bielskiego magistratu, by przedstawił Komisji Regulacyjnej ds. Gmin Żydowskich wykaz nieruchomości, które można zaoferować miejscowej Gminie Żydowskiej za utracony teren pod zburzoną przez Niemców synagogą.
Reakcja Urzędu Wojewódzkiego ma związek z pismem wiceprezydenta Bielska-Białej Waldemara Jędrusińskiego do Komisji, w którym odmówił przedstawienia ofert. Napisał, że Bielsko-Biała nadal nie uznaje roszczeń Żydów. Dzieje się tak pomimo prawomocnego postanowienia Komisji, która podzieliła zdanie bielskiej Gminy Żydowskiej i nakazała sporządzenie zestawienia nieruchomości.
Informację potwierdziło w piątek biuro prasowe śląskiego Urzędu Wojewódzkiego.
Wicewojewoda Stanisław Dąbrowa przypomniał, że Komisja przyznała rację bielskim Żydom i zwrócił się do prezydenta o "przedstawienie Komisji na tym etapie postępowania regulacyjnego nieruchomości zamiennych, w tym także nieruchomości będących własnością Skarbu Państwa".
Rzecznik bielskiego magistratu Tomasz Ficoń powiedział, że pismo z Urzędu Wojewódzkiego dotarło już do miasta. Z jego słów wynika jednak, że samorząd będzie poszukiwał jedynie nieruchomości należących do Skarbu Państwa. "Dotarło pismo, by znaleźć mienie Skarbu Państwa, które mogłoby w zastępstwie zostać przekazane Gminie Żydowskiej. Będziemy teraz szukać. Jeśli nie znajdziemy, to Skarb Państwa będzie musiał wypłacić odszkodowanie. (...) Z tego, co mi wiadomo, szukamy tylko wśród mienia Skarbu Państwa" - powiedział.
Spór o teren pod zniszczoną synagogą "Ahavas Tora" toczy się już od wielu lat. Komisja Regulacyjna podzieliła stanowisko bielskich Żydów, lecz samorząd nie przyjmuje tego do wiadomości. Twierdzi, iż "brakuje wystarczających dowodów, że na nieruchomości znajdowała się synagoga".
Bielski historyk Jacek Proszyk, który przygotowywał opracowanie na temat synagogi powiedział PAP, że budynek był bezsprzecznie synagogą. "To chyba najlepiej udokumentowana synagoga w Bielsku i Białej. Zachowały się jej plany. Istnieją niemieckie dokumenty, w których hitlerowcy potwierdzają spalenie synagog, w tym właśnie +Ahavas Thora+" - powiedział.
Synagoga "Ahavas Thora" (Miłość do Tory), należąca do ortodoksyjnego Związku Dobroczynnego o charakterze religijnym o tej samej nazwie, była jedną z dwóch świątyń leżących w Białej. Żydzi wznieśli ją w 1912 roku. Istniała do II wojny światowej. Obecnie po terenie, na którym niegdyś stała świątynia, przebiega jedna z bielskich ulic.
Zasady zwrotu nieruchomości Gminom Żydowskim ustala ustawa o uregulowaniu stosunków między państwem a istniejącymi gminami żydowskimi w Polsce z 1997 roku. Przewiduje ona możliwość wszczęcia, na wniosek istniejącej dziś Gminy lub Związku Gmin Żydowskich, postępowania zmierzającego do zwrotu nieruchomości przejętych przez państwo, które w dniu 1 września 1939 roku były własnością gmin żydowskich bądź innych wyznaniowych żydowskich osób prawnych. Sprawy sporne negocjuje Komisja Regulacyjna do spraw Gmin Żydowskich, która składa się z przedstawicieli rządu i gmin żydowskich.
Pierwsze wzmianki o Żydach w Bielsku pojawiły się w XVI wieku, jednak pierwszy ślad osadnictwa pochodzi z połowy XVII wieku, kiedy to wymienia się Żyda, który pełnił funkcję poborcy myta i pańskiego arendarza. W Białej pierwsi Żydzi pojawili się pod koniec XVII wieku. Obecnie bielska Gmina Wyznaniowa Żydowska zrzesza kilkudziesięciu członków.
Bielska Gmina Wyznaniowa Żydowska dotychczas odzyskała już parę obiektów w Bielsku-Białej, w tym budynek przedwojennej szkoły dla pobożnych Żydów w Białej. O przekazaniu budynku zadecydowała Komisja Regulacyjna do spraw Gmin Żydowskich. Wszelkie wpływy związane z majątkiem bielska Gmina Wyznaniowa Żydowska przeznacza na remonty zachowanych pamiątek po Żydach na Podbeskidziu, upamiętnienie miejsc związanych z tą społecznością i pomoc dla najstarszych członków. (PAP)
szf/ la/ jbr/
