W Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich w Warszawie zaprezentowano w środę książkę "Quo vadis Polonia? W drodze do demokratycznego państwa prawa. Polska 1989 - 2009". Książka jest poświęcona pamięci b. RPO Janusza Kochanowskiego.
Książka wydana przez Biuro RPO jest zapisem referatów, wygłoszonych podczas konferencji naukowej pod tym samym tytułem, zorganizowanej przez J. Kochanowskiego w Belwederze w czerwcu 2009 r. - w przeddzień 20. rocznicy wyborów parlamentarnych w 1989 r. Jest ona ostatnią inicjatywą Janusza Kochanowskiego, który zginął w katastrofie lotniczej w Smoleńsku 10 kwietnia 2010 r.
Publikacja liczy ponad 850 stron; obejmuje wypowiedzi 47 autorów, w tym prawników, ekonomistów, historyków, dyplomatów i socjologów. Wśród nich znaleźli się m.in. b. RPO Adam Zieliński, sędzia Trybunału Konstytucyjnego i b. zastępca RPO Marek Zubik, współprzewodniczący Polsko-Rosyjskiej Grupy do Spraw Trudnych Adam Daniel Rotfeld, główny ekonomista Business Centre Club Stanisław Gomułka, doradca NBP Ryszard Bugaj i redaktor naczelny miesięcznika "Nowaja Polsza" Jerzy Pomianowski.
Nawiązując do tytułu książki (Quo vadis Polonia? - Dokąd zmierzasz Polsko?), Kochanowski napisał we wstępie do niej: "Na tak postawione pytanie nie ma oczywiście dobrej odpowiedzi. Nikt nie jest w stanie przewidzieć przyszłości. Nie znaczy to jednak, abyśmy nie mogli, a nawet nie musieli, tego pytania postawić. Postawić go jako memento, ale zarazem stale stojącego przed nami wyzwania".
Jak oceniła w środę obecna RPO Irena Lipowicz, publikacja ta jest podsumowaniem refleksji i życia jej poprzednika. "Każdy z Rzeczników Praw Obywatelskich nadał temu urzędowi swój styl i wniósł zupełnie nowe akcenty. Tym, co szczególnie charakteryzowało Janusza Kochanowskiego była refleksja nad całością spraw publicznych. Dobrze, że ta refleksja będzie szła dalej" - powiedziała.
B. zastępca RPO Marek Zubik ocenił, że książka jest swego rodzaju raportem o stanie państwa po dwóch dekadach od odzyskania suwerenności. Podkreślił, że jest też wyrazem tego, jak Kochanowski pojmował sprawowanie urzędu Rzecznika. "Uważał, że ten urząd nie może zamknąć się tylko w tych granicach, w których ustawa przyznała mu szczegółowe kompetencje; że Rzecznik Praw Obywatelskich powinien mieć inspirującą rolę, by państwo było bardziej obywatelskie" - powiedział.
Kochanowskiego wspominał także przewodniczący Rady Fundacji "Ius et Lex", prof. Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego Witold Kieżun, jeden z autorów referatów, zamieszczonych w książce. Jak powiedział, Kochanowski miał sprecyzowaną "ideę strategiczną" i realizował ją mimo krytyki. Podkreślił też, że jednocześnie charakteryzował go "ekumenizm intelektualny" i był otwarty na odmienne poglądy, czego wyrazem była m.in. konferencja z czerwca 2009 r.
W spotkaniu wzięła udział Ewa Kochanowska - wdowa po J. Kochanowskim. Zwracając się do obecnych autorów referatów powiedziała, że gdyby jej mąż przeżył smoleńską katastrofę, z całą pewnością zaangażowałby ich do skonfrontowania tez zawartych w książce z "rzeczywistością, która rozbiła się o brzozę".
Janusz Kochanowski pełnił funkcję Rzecznika Praw Obywatelskich od 2006 r. Jego ostatnią decyzją jako RPO było wystosowanie apelu do ombudsmana Federacji Rosyjskiej, aby wspólnie uznać Katyń za miejsce pojednania i spotkań Polaków i Rosjan.
Mariusz Wachowicz (PAP)
mca/ pz/
