Dwie ważne książki historyczne, opowiadające o zaangażowaniu czołowych polityków i przedstawicieli inteligencji bułgarskiej początku XX wieku w sprawę niepodległości Polski, przedstawiono w środę w Instytucie Polskim w Sofii.
Dzięki wysiłkom dr Magdy Karabełowej, znanej polonistki, autorki szeregu badań z zakresu literaturoznawstwa porównawczego, po raz pierwszy, prawie 100 lat po polskim wydaniu, w języku bułgarskim ukazała się "Ankieta bułgarska w sprawie polskiej" Tadeusza Stanisława Grabowskiego. Jednocześnie wyszła monografia dr Karabełowej poświęcona Grabowskiemu, który w latach 1918-1925 był pierwszym ambasadorem niepodległej Polski w Bułgarii.
Ankieta pochodzi z 1915-1916 roku, była zainicjowana przez biuro prasowe przy Naczelnym Komitecie Narodowym w Krakowie. Analogiczne ankiety przeprowadzono również w innych krajach europejskich, lecz tak jednoznaczne poparcie dla polskiej niepodległości uzyskano nie wszędzie. Trzydzieści dwie osoby poparły bezwarunkowo dążenie Polski do utworzenia własnego państwa. Byli to wybitni bułgarscy politycy, w tym ówczesny premier Wasyl Radosławow, a także pisarze, poeci, dziennikarze, profesorowie uniwersyteccy.
"Ankieta" jest nie tylko aktem historycznego zaangażowania. Jest też modelem zachowania politycznego i kulturowym testem emocjonalnej, mężnej postawy Bułgarów, była też testem bardzo młodej bułgarskiej klasy politycznej, która 30 lat po wyzwoleniu kraju z niewoli tureckiej okazała się na tyle europejska i wykształcona, żeby nie tylko zrozumieć Polaków, lecz cytować wielkich polskich poetów, pisarzy i polityków - pisze w przedmowie doktor Karabełowa.
Według prof. Mikołaja Sokołowskiego, dyrektora Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, "Ankieta" Grabowskiego zawiera szereg niespodzianek dla polskich badaczy, przyzwyczajonych do stereotypu rusofilstwa inteligencji bułgarskiej.
Z Sofii Ewgenia Manołowa (PAP)
man/ mmp/ mc/ gma/
