Bułgaria potwierdziła w poniedziałek poparcie dla euroatlantyckiej integracji Macedonii, ale zastrzegła, że nie jest ono bezwarunkowe. Po spotkaniu z premierem Mecedonii Nikołą Grujewskim w Sofii szef bułgarskiego rządu Bojko Borysow zaznaczył, że "poparcie będzie udzielone pod warunkiem, że Skopje zrezygnuje z języka nienawiści".
"Nie będziemy stwarzać przeszkód dla członkostwa Macedonii (w UE i NATO)
, lecz stanowczo podkreślamy, że chcemy zmiany polityki wobec Bułgarii" - dodał Borysow. Jak wyjaśnił, otrzymał od macedońskiego premiera zapewnienie, że Skopje będzie trzymać się tolerancyjnej polityki.
"Jesteśmy gotowi rozmawiać o wszystkich sprawach, pozostawiając jednak problemy historyczne historykom. Politycy powinni skupiać się na sprawach współczesności, na dążeniu do polepszenia życia dwóch sąsiednich narodów" - powiedział Grujewski. Podkreślił, że Macedonia "liczy na poparcie Bułgarii dla swojego członkostwa w NATO i Unii Europejskiej".
W połowie października Komisja Europejska zaleciła rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych z Macedonią z uwagi na postęp osiągnięty przez Skopje. Decyzja o rozpoczęciu rozmów, która ma być podjęta w grudniu, wymaga zgody wszystkich 27 członków UE. Po jej ewentualnym otrzymaniu zostanie określona data wszczęcia negocjacji.
W końcu października prezydent Bułgarii Georgi Pyrwanow zagroził, że Sofia może wycofać poparcie dla członkostwa Macedonii w UE. Powodem stała się wypowiedź Grujewskiego w Australii, gdzie na spotkaniu z emigrantami premier powiedział, że Macedończycy mają unikalną szansę żyć tam razem ze swoimi rodakami z Macedonii Egejskiej (znajdującej się w Grecji) oraz Macedonii Pirińskiej (w granicach Bułgarii). Według Pyrwanowa, "takie stanowisko jest niedopuszczalne i oznacza roszczenia terytorialne wobec Bułgarii".
Spór Bułgarii z Macedonią ma głębokie korzenie historyczne. Bułgaria była pierwszym krajem, który w 1992 r. uznał niezależne państwo macedońskie; nie ma pretensji o nazwę, lecz nie zgadza się z macedońską interpretacją historii.
Nauka bułgarska nadal nie uznaje istnienie odrębnego języka macedońskiego, uważając go za dialekt bułgarski, ani macedońskiej narodowości. Macedonia powstała dopiero po II wojnie światowej. Od średniowiecza była częścią carstwa bułgarskiego, częściowo Grecji, a w okresie niewoli tureckiej - imperium otomańskiego, po 1918 r. - częścią Jugosławii. Bułgarzy w czasie I i II wojny światowej okupowali większość historycznych terytoriów Macedonii.
Sofia nie zgadza się z tezami macedońskich historyków, głoszących, że wspólnej historii Bułgarii i Macedonii nigdy nie było, a istniała wyłącznie Macedonia. Macedończykami według Skopje są nie tylko twórcy alfabetu słowiańskiego bracia Cyryl i Metody i władcy z epoki średniowiecza, lecz także powstańcy, walczący na początku XX wieku przeciw niewoli tureckiej o przyłączenie się do Bułgarii, oraz klasycy literatury bułgarskiej, jak Nikoła Wapcarow i Dimityr Talew.
Politycy bułgarscy po 1990 r. trzymają się umiarkowanej linii w stosunkach z Macedonią, unikając wchodzenie w spory historyczne. W 1999 r. Sofia i Skopje podpisały deklarację o normalizacji stosunków dwustronnych, której podstawą była wola "pozostawienia historii historykom".
Postanowień dokumentu nie przestrzegały jednak zarówno nacjonalistyczne formacje w Bułgarii, jak i oficjalna macedońska nauka i propaganda. Antybułgarskie akcenty w Skopje nasiliły się po zniesieniu przez UE wiz dla Bułgarów, kiedy obywatele macedońscy masowo zaczęli poszukiwać swych bułgarskich korzeni, by otrzymać bułgarski paszport, pozwalający na swobodne podróże w krajach unijnych. Kilkadziesiąt tysięcy podań o obywatelstwo bułgarskie jest stałym źródłem zadrażnień między Sofią i Skopje.
Ewgenia Manołowa(PAP)
man/ cyk/ kar/
