62 proc. Polaków uważa, że demokracja jest najlepszą formą rządów; przeciwnego zdania jest 21 proc. Jednocześnie 58 proc. badanych jest niezadowolonych z tego, jak demokracja funkcjonuje w Polsce; zadowolenie wyraża z kolei 35 proc. - wynika z sondażu CBOS.
CBOS podkreśla, że odkąd bada stosunek Polaków do demokracji - niemal od początku lat 90. - większość ankietowanych uważa ją za najlepszą formę rządów. Jak wynika z sondażu przesłanego PAP w poniedziałek, według 62 proc. badanych demokracja ma przewagę nad wszelkimi innymi formami rządów; przeciwnego zdania jest 21 proc. ankietowanych; 17 proc. - nie ma zdania na ten temat.
W porównaniu z badaniem z listopada 2011 roku w lipcu tego roku o 6 punktów proc. zmalał odsetek osób wyrażających przekonanie o wyższości demokracji nad innymi ustrojami; o 2 punkty proc. wzrósł z kolei odsetek badanych będących przeciwnego zdania; o 4 pkt proc. wzrósł odsetek osób odpowiadających na tak postawione pytanie "trudno powiedzieć".
Przekonanie o wyższości demokracji nad wszelkimi innymi formami rządów najczęściej wyrażają osoby w wieku od 25 do 34 lat, mieszkańcy największych miast, badani najlepiej wykształceni, dobrze sytuowani oraz respondenci z gospodarstw domowych o wysokich dochodach per capita. Natomiast relatywnie częściej niż inni nie zgadzają się z tym stwierdzeniem badani najsłabiej wykształceni, najmniej zarabiający i źle oceniający swoją sytuację materialną.
Warto zauważyć, iż poglądy polityczne określane na skali lewica-centrum-prawica nie wpływają znacząco na opinie w tej kwestii - podkreśla CBOS. We wszystkich analizowanych elektoratach partyjnych przeważają postawy prodemokratyczne.
Z kolei ze sformułowaniem, że "demokracja nie jest wprawdzie dobrym ustrojem, ale nie ma ustroju lepszego" zgodziło się w sondażu 66 proc. ankietowanych (spadek o 5 pkt proc. w porównaniu z listopadem 2011 roku); nie zgodziło się z nim 16 proc. respondentów (spadek o 1 pkt proc.); 18 proc. nie ma opinii w tej sprawie (wzrost o 6 pkt proc.).
CBOS zauważa, że - mimo iż większość Polaków niezmiennie uważa demokrację za najlepszy z istniejących ustrojów - ocena jej funkcjonowania w kraju nie jest tak pozytywna i jednoznaczna. Ponad połowa badanych - 58 proc. - (wzrost o 11 pkt proc. w stosunku do badania z listopada 2011 roku) deklaruje niezadowolenie z funkcjonowania demokracji w Polsce. Zadowolonych z tego, jak działa w Polsce demokracja, jest 35 proc. respondentów (spadek o 12 pkt proc.). 7 proc. nie ma zdania na ten temat (wzrost o 1 pkt proc.).
CBOS podkreśla, że w większości analizowanych grup społecznych i demograficznych funkcjonowanie demokracji w kraju jest na ogół krytykowane. Relatywnie lepiej oceniają je młodzi ankietowani (w wieku 25-34 lata), badani z wyższym wykształceniem, mieszkańcy największych aglomeracji miejskich, a także osoby dobrze sytuowane, z gospodarstw domowych o najwyższych dochodach per capita. Opiniom negatywnym sprzyja natomiast przede wszystkim zła sytuacja materialna oraz niskie dochody - zauważa CBOS.
Podkreślono ponadto, że demokratyczna praktyka spotyka się z większym krytycyzmem wśród osób o lewicowych poglądach politycznych niż wśród tych, które identyfikują się z prawicą lub centrum.
Jeśli chodzi o preferencje partyjne, niezadowoleni z tego, jak funkcjonuje demokracja w Polsce to przeważnie sympatycy partii opozycyjnych oraz osoby niezamierzające głosować w potencjalnych wyborach; natomiast zadowoleni - to w większości zwolennicy partii rządzącej. Do żadnej z tych grup nie zalicza się elektorat PSL, w którym opinie na ten temat są mocno podzielone.
Respondenci pytani byli również, czy zgadzają się ze stwierdzeniem, że: "dla ludzi takich jak Pan/i nie ma w gruncie rzeczy znaczenia, czy rządy są demokratyczne czy niedemokratyczne"; ponad połowa badanych 52 proc. (spadek o 2 pkt proc.) odpowiedziała przecząco; 37 proc. badanych odpowiedziało, że tak (taki sam odsetek badanych jak w 2011 roku); 11 proc. - "trudno powiedzieć" (wzrost o 2 pkt proc.).
CBOS zauważa, że niemal we wszystkich analizowanych elektoratach partyjnych, z wyjątkiem wyborców PSL, przeważają ankietowani, którym system rządów w kraju nie jest obojętny. Brak identyfikacji z ustrojem politycznym relatywnie często deklarują osoby niezamierzające głosować w potencjalnych wyborach parlamentarnych - podkreślono.
Obojętność wobec formy sprawowania rządów przeważa wśród respondentów najsłabiej wykształconych i starszych (mających 55 lat i więcej). Sprzyjają jej również niskie zarobki oraz zła sytuacja materialna.
W badaniu padło również pytanie, "czy zgadza się Pan/i ze stwierdzeniem, że niekiedy rządy niedemokratyczne mogą być bardziej pożądane niż demokratyczne". 39 proc. badanych odpowiedziało, że nie (spadek o 3 pkt proc.); 37 proc., że tak (spadek o 1 pkt proc.); 24 proc. nie ma zdania na ten temat (wzrost o 4 pkt proc.).
Respondentów pytano też, czy zgadzają się ze stwierdzeniem, że "rządy oparte na silnym przywództwie są zdecydowanie lepsze od demokratycznych". Ponad połowa badanych 54 proc. (spadek o 1 pkt proc.) zaprzeczyła; 24 proc. ankietowanych (spadek o 4 pkt proc.) odpowiedziało, że się zgadza; brak opinii zadeklarowało 22 proc. (wzrost o 6 pkt proc.).
CBOS podkreśla, że w ostatnich latach umocnił się sceptycyzm wobec rozwoju demokracji na świecie. Prawie połowa Polaków (49 proc.) sądzi, że nie należy rozwijać demokracji na całym świecie, bo są kraje, do których tradycji politycznych i kultury ona się nie nadaje. Zmniejszył się do jednej trzeciej (33 proc., spadek z 39 proc. w 2010 roku) odsetek badanych uważających, że rozwój demokracji jest pożądany we wszystkich państwach świata, niezależnie od ich tradycji politycznych.
Badanie przeprowadzono metodą wywiadów bezpośrednich (face-to-face) wspomaganych komputerowo (CAPI) w dniach 4-11 lipca 2013 roku na liczącej 1005 osób reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski.(PAP)
sdd/ eaw/ mow/
