Po ponad 2-letnim remoncie otwarto w Brnie (na Morawach) willę Tugendhatów - ikonę architektury modernistycznej, dzieło jednego z najsłynniejszych budowniczych XX wieku, niemieckiego architekta Ludwiga Miesa van der Rohe.
Od 2001 roku obiekt figuruje na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Na razie dostępny jest tylko dla specjalistów; turyści będą mogli go zwiedzać już od 6 marca.
Elegancki, nowoczesny dom z lat 1928-30 w wyjątkowy sposób łączy w sobie prostotę z funkcjonalnością, a jednocześnie - dzięki przeszklonym ścianom - sprawia wrażenie niezwykle lekkiej i idealnie wkomponowanej w otoczenie. Według teoretyków architektury, w willi zostały zatarte granice między wnętrzem, urządzonym specjalnie zaprojektowanymi sprzętami, a tym, co na zewnątrz.
Remont kosztował czeskie władze około 156 mln koron (ponad 25 mln zł). Do willi wróciły np. historyczne elementy wnętrza, jak półokrągła ściana, wyznaczająca jadalnię. Zgodnie z duchem modernizmu budynek pozbawiony jest zdobień, do jego wykończenia architekt wykorzystał luksusowe materiały: egzotyczne drewno, głównie mahoń, czy kamienne okładziny z onyksu.
Mies wykonał projekt na zlecenie rodziny żydowskich przedsiębiorców w Brna, Grety i Fritza Tugendhatów. W 1939 roku willę przejęli hitlerowcy; mieszkał w niej m.in. niemiecki konstruktor samolotów Wilhelm Messerschmitt.
Po wojnie przez kilka lat w domu mieściła się szkoła rytmiki i gimnastyki, a później ośrodek rehabilitacyjny dla dzieci z wadami kręgosłupa. W 1969 roku wpisano budowlę do czeskiego rejestru zabytków architektury. W latach 80. XX wieku władze Czechosłowacji przeprowadziły kompleksowy remont willi, jednak bezpowrotnie zniszczono wówczas wiele oryginalnych elementów wystroju.
Na początku czerwca 1992 roku Vaclav Klaus i Vladimir Mecziar w willi Tugendhatów podjęli decyzję o podziale Czechosłowacji.
Obok niemieckiego pawilonu wystawowego w Barcelonie z 1929 roku (obecnie zrekonstruowany) willa jest uważana za najważniejsze przedwojenne dzieło Miesa, zadziwiające do dziś współczesną formą, i stanowi cel pielgrzymek architektów, historyków i teoretyków sztuki z całego świata.
Sam Ludwig Mies van der Rohe w 1937 roku wyemigrował z nazistowskich Niemiec do USA. Tam powstały jego kolejne słynne dzieła, jak chicagowska IBM Plaza, Seagram Building w Nowym Jorku, czy całkowicie przeszklona willa Edith Farnsworth w Plano. Jednym z ostatnich dzieł był gmach Nowej Galerii Narodowej w Berlinie z 1968 roku. Architekt zmarł rok po jego budowie.
Z Pragi Michał Zabłocki (PAP)
zab/ kot/
