Czeski Sąd Konstytucyjny odrzucił w poniedziałek skargę 18 senatorów lewicowej opozycji, którzy sugerowali, że zatwierdzona przez deputowanych Izby Poselskiej rządowa ustawa o restytucji mienia kościelnego o wartości 5,5 mld euro jest sprzeczna z konstytucją.
Sekretarz generalny Sądu Konstytucyjnego Tomasz Langaszek powiedział, że sąd na posiedzeniu w Brnie zakwestionował tylko jedno, nieprecyzyjne sformułowanie rządowej ustawy, co oznacza, że restytucje nie będą dotyczyć znacjonalizowanego majątku Kościołów, za który otrzymały już rekompensatę.
"Do kompetencji Sądu Konstytucyjnego nie należy rozstrzyganie sporu o sens czeskiej historii" - podkreślili sędziowie w orzeczeniu, dodając, że nawet "restytucje nie mogą naprawić wszystkich krzywd przeszłości".
Orzeczenie nie zapadło jednak jednomyślnie. Czterech z 15 sędziów było odmiennego zdania.
Senatorzy opozycyjnej lewicy, którzy zaskarżyli ustawę, argumentowali, że państwa nie stać na tak szczodry gest. Oficjalnie swój wniosek uzasadnili jednak stwierdzeniem, że "zwrot majątków byłby niebezpiecznym precedensem podważającym obowiązujące do dziś powojenne dekrety prezydenta Benesza, które, stosując zasadę odpowiedzialności zbiorowej, wywłaszczyły sudeckich Niemców i inne grupy narodowościowe".
Argumentowali, że państwo domaga się odszkodowań dla 17 Kościołów, podczas gdy siedem z nich zostało zarejestrowanych dopiero w roku 1990. Kolejne zastrzeżenie dotyczyło wyceny zwracanych gruntów.
Premier Petr Neczas podziękował sędziom Sądu Konstytucyjnego, twierdząc, że "podjęli rozważną i mądrą decyzję dotyczącą naprawy krzywd wyrządzonych Kościołom przez reżim komunistyczny".
"Orzeczenie Sądu zamyka jeden z niechlubnych rozdziałów naszej przeszłości z lat 1948-1989" - oświadczył metropolita Pragi, prymas Czech kardynał Dominik Duka.
Wiceprzewodniczący Czeskiej Partii Socjaldemokratycznej (CzSSD) Lubomir Zaoralek nie krył rozczarowania werdyktem, ale zapowiedział, że CzSSD będzie go respektować.
Izba Poselska zatwierdziła po raz pierwszy ustawę 14 lipca 2012 roku. Senat, w którym przewagę mają deputowani lewicy, zawetował ustawę 8 sierpnia. Centroprawicowa czeska koalicja rządowa doprowadziła do ponownego przegłosowania ustawy przez Izbę Poselską 7 listopada.
Czeskie państwo zwróci Kościołom i gminom żydowskim zagrabiony i znacjonalizowany przez komunistów majątek szacowany na 3 mld euro oraz wypłaci odszkodowania w wysokości 2,5 mld euro. Chodzi o 2,5 tys. budynków, 175 tysięcy hektarów lasów i 25 tysięcy hektarów ziemi. W przeważającej większości są to dobra Kościoła katolickiego. Państwo zwróci Kościołom 56 procent majątku, a przez następne 30 lat będzie wypłacać odszkodowania za majątek, którego nie da się odzyskać.
Rząd Neczasa zawarł porozumienie z Kościołami po 20 latach skomplikowanych negocjacji, twierdząc, że chce naprawić w ten sposób krzywdy reżimu totalitarnego. Ma to być zarazem największa restytucja w Czechach od czasu zwrotu majątku małych firm, domów i sklepów na początku lat 90. Restytucja zakończy również proces rozdziału Kościołów od państwa.
Andrzej Niewiadowski (PAP)
adn/ ksaj/ mc/
