O współczesnym Iranie, Rosji, architekturze, środowisku i wolności dyskutowali we wtorek uczestnicy odbywającej w Pradze konferencji Forum 2000.
W spotkaniach wzięli udział m.in.: irańska noblistka Szirin Ebadi, członek kierownictwa rosyjskiego stowarzyszenia obrony praw człowieka "Memoriał" Aleksandr Czerkasow oraz niemiecka politolog Gesine Schwan. Obrady po południu zamknął dawny dysydent i były prezydent Czechosłowacji oraz Czech Vaclav Havel.
Szirin Ebadi - z zawodu sędzia, której władze zakazały pracy, i adwokat zajmująca się swobodami obywatelskimi - mówiła o ograniczanych z dnia na dzień w Iranie prawach człowieka. Według niej Irańczycy, szczególnie dziennikarze i studenci, trafiają do więzień za najmniejszą krytyczną uwagę na temat rządu. Nie istnieje też swoboda religijna; ścigane są osoby, które przeszły na chrześcijaństwo, czy zwolennicy mniej radykalnych form islamu.
Już w czerwcu Ebadi informowała, że liczba więźniów politycznych irańskiego reżimu przekroczyła 800. Pokojową Nagrodę Nobla otrzymała w 2003 roku za działalność na rzecz praw człowieka.
Czerkasow mówił tymczasem o niepowodzeniach "Memoriału" w uświadamianiu Rosjan o ich przeszłości. Według niego coraz częściej spotyka się w Rosji młodych ludzi zachwyconych Stalinem, mówi się wręcz o renesansie kultu stalinowskiego. Zwrócił też uwagę, że wielu Rosjan nie zna nie tylko dziejów ZSRR, ale także najnowszej historii, w tym przebiegu wojny w Czeczenii.
"Nie uciekniemy przed przeszłością - podkreślił. - Dlatego też musimy podjąć decyzję, które postacie z przeszłości warto naśladować, a których nie warto". Przypomniał, że w XX wieku w Rosji żyło wielu ludzi godnych naśladowania. Zastrzegł, że "Stalin i jego marszałkowie" na pewno do nich nie należą.
Rektor uniwersytetu Viadrina we Frankfurcie nad Odrą Gesine Schwan wypowiadała się o wschodnich Niemczech. Zauważyła, że mieszkańcy tej części kraju wciąż czują się obywatelami drugiej kategorii. Jej zdaniem wynika to w dużej mierze z tego, że Niemcy, jako państwo, nie potrafią się otworzyć, a to rzutuje także na postrzeganie emigrantów.
Inne dyskusje dotyczyły demokracji, nowoczesnej architektury i urbanizacji.
Vaclav Havel zamykając Forum podkreślił, że mimo różnorodności tematów poruszanych w trakcie debat wszystkie dotykały ludzkiego życia i tego, jak zmienia się świat.
XIV Forum 2000 poświęcone problemom współczesności odbywało się w tym roku pod hasłem "Świat, w którym żyjemy". Krytycy zwrócili jednak uwagę, że na liście gości znaleźli się były premier Czech Mirek Topolanek, skompromitowany wypowiedziami o Kościele katolickim i homoseksualistach, czy też architekt wojny w Iraku, Amerykanin Paul Wolfowitz.
Michał Zabłocki (PAP)
zab/ mc/
