*Dwa miasta, jedno z Polski i jedno z Hiszpanii, staną się w 2016 roku Europejskimi Stolicami Kultury. O tym, który z polskich kandydatów - Gdańsk, Lublin, Katowice, Warszawa czy Wrocław - zostanie nominowany do tytułu, zadecyduje we wtorek Komisja Selekcyjna. *
Komisja Selekcyjna, grupa ekspertów z Polski i Unii Europejskiej, rozstrzygnie we wtorek w Warszawie drugi etap konkursu o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury. Po zapoznaniu się z ofertami kulturalnymi kandydatów i ich prezentacjami, komisja nominuje jedno polskie miasto do objęcia tej funkcji w 2016 roku.
Po ogłoszeniu zwycięzcy minister kultury przekaże wynik konkursu instytucjom europejskim. Ostateczną decyzję, po zasięgnięciu opinii Parlamentu Europejskiego i zaleceniach Komisji Europejskiej, podejmie Rada UE w drugim kwartale 2012 roku.
We wtorek zostanie także powołana komisja monitorująco-doradcza, w skład której wejdzie siedmiu ekspertów wyznaczonych przez Parlament Europejski. Zespół spotka się dwukrotnie: na dwa lata i na osiem miesięcy przed rozpoczęciem obchodów. Po drugim posiedzeniu komisja wyda sprawozdanie, na podstawie którego Komisja Europejska przyzna nominowanemu miastu nagrodę pieniężną im. Meliny Mercouri w wysokości 1,5 mln euro.
Ta nagroda ma pomóc zwycięskiemu miastu rozwinąć ofertę kulturalną i przyciągnąć międzynarodową publiczność. 1,5 mln euro stanowi jedyne wsparcie finansowe ze strony Unii Europejskiej, jakie przysługuje w związku z otrzymaniem tytułu.
Organizacja obchodów Europejskiej Stolicy Kultury wymaga znaczących nakładów finansowych, nie tylko w samym 2016 roku, ale także w fazie przygotowywania projektów. Większość kosztów obchodów pokrywają zazwyczaj władze centralne, regionalne oraz lokalne danego kraju.
Rozstrzygającym elementem zmagań w drugim etapie konkursu był dokument aplikacyjny, na którego przygotowanie kandydaci mieli czas do maja b.r. Główną część wniosku powinien stanowić program artystyczny, który zdobywca tytułu zrealizuje w latach 2012-2015 i w 2016 roku. W aplikacji znajdują się także informacje dotyczące infrastruktury kulturalnej, transportowej, turystycznej i planowanych w kandydującym do tytułu mieście inwestycji.
Aby zweryfikować treść dokumentów aplikacyjnych Komisja Selekcyjna w dniach 13-17 czerwca złożyła wizyty w pięciu miastach biorących udział w finałowym etapie konkursu. W najbliższy poniedziałek i wtorek w Warszawie finaliści zaprezentują się przed Komisją Selekcyjną. Po prezentacji i naradzie zespół ekspertów podejmie decyzję.
Konkurs o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury składa się z dwóch etapów: selekcji wstępnej, służącej wyłonieniu kilku miast, oraz końcowej, której wynikiem jest wskazanie zwycięzcy. W Polsce w pierwszym etapie starań o tytuł stolicy kultury wzięło udział 11 miast.
Decyzję o przyznaniu jednemu z polskich miast tytułu Europejskiej Stolicy Kultury 2016 podjął Parlament Europejski i Rada w 2006 roku. Konkurs na pełnienie tej funkcji zainaugurował w Polsce minister kultury 9 września 2009 roku.
Na potrzeby konkursu powołano Komisję Selekcyjną, organ, który ocenia propozycje uczestników konkursu i monitoruje postępy w ich realizacji. W skład zespołu wchodzi 13 osób. Siedem zostało mianowanych przez instytucje europejskie: Rada Europejska, Komisja Europejska, Parlament Europejski wybrały po dwu ekspertów, Komitet Regionów - jednego. Sześć osób wskazał minister kultury i dziedzictwa narodowego.
Do nadsyłania swoich ofert w pierwszym etapie konkursu, tzw. preselekcji, wszystkie polskie miasta miały czas do 31 sierpnia 2010 roku. Rywalizację o tytuł podjęły: Białystok, Bydgoszcz, Gdańsk, Katowice, Lublin, Łódź, Poznań, Toruń, Szczecin, Warszawa i Wrocław. Po zapoznaniu się z ich wnioskami Komisja Selekcyjna wyłoniła do drugiego etapu konkursu pięć miast.
Skład Komisji Selekcyjnej ulegał zmianom w związku z wygaśnięciem mandatów jej członków. Obecnie w skład zespołu ekspertów wchodzą: Constantin Chirac, Manfred Gaulhofer, Danuta Glondys, Erna Hennicot - Schoepges, Jeremy Isaacs, Joanna Kiliszek, Tadeusz Kowalski, Michał Merczyński, Jacek Purchla, Monika Smoleń, Elisabeth Vitouch, Andreas Wiesand i Tadeusz Zielniewicz.
Wśród rozmaitych kryteriów, jakimi kierują się członkowie komisji, jednym z najważniejszych jest wysokość środków, jakie miasto przeznacza w swoim budżecie na kulturę, oraz liczba inwestycji kulturalnych, które miasto może zrealizować na potrzeby obchodów Europejskiej Stolicy Kultury.
Oceniająca oferty poszczególnych miast komisja zwraca szczególną uwagę na dwa kryteria merytoryczne składanych wniosków: "wymiar europejski" oraz "miasto i obywatele". Nadanie kulturalnemu programowi wymiaru europejskiego wiąże się z działaniami zmierzającymi do nadania miastu europejskiego charakteru, podejmowania współpracy z zagranicznymi artystami, wymiany kulturalnej i dialogu międzynarodowego. W ramach drugiego kryterium, miasta powinny przygotować i stworzyć taki program kulturalny, w którym będą chcieli uczestniczyć i z którym będą się identyfikować ich mieszkańcy.
W 2011 roku Europejskimi Stolicami Kultury są Turku w Finlandii i Tallin w Estonii. W historii konkursu tytuł nosiło jedno polskie miasto - Kraków w 2000 roku. W tym roku, wyjątkowo, funkcję stolic kultury pełniło dziewięć miast europejskich: z czego cztery reprezentowały państwa spoza Unii Europejskiej. Polski Kraków i czeska Praga były przedstawicielami krajów, które miały przystąpić do wspólnoty za cztery lata.
Obecnie co roku tytuł Europejskiej Stolicy Kultury obejmują dwa miasta: jedno z państwa tzw. starej Unii i jedno spośród nowych członków Wspólnoty.(PAP)
mce/ mlu/ mag/
