We wrocławskiej Synagodze pod Białym Bocianem dobiegły końca warsztaty rekonstrukcji polichromii ze sklepienia nieistniejącej już synagogi w Gwoźdźcu na Ukrainie. Dwuletnie warsztaty odbywały się w ramach projektu "Gwoździec Re!konstrukcja".
Rzecznik Muzeum Historii Żydów Polskich Piotr Kossobudzki poinformował dziennikarzy w poniedziałek na konferencji prasowej, że w ramach międzynarodowego artystyczno-edukacyjnego projektu, prowadzonego przez Muzeum Historii Żydów Polskich, Żydowski Instytut Historyczny oraz pracownię Handshouse z Massachusetts w USA, odtworzono drewniany dach synagogi w Gwoźdźcu oraz zrekonstruowano malowidła zdobiące sklepienie.
Całość, czyli dach synagogi ze sklepieniem z polichromiami, będzie eksponowany - po złożeniu - w galerii "Miasteczko" w powstającym w Warszawie Muzeum Historii Żydów Polskich.
W warsztatach, które odbywały się w synagogach znajdujących się w różnych miastach w Polsce, brali udział głównie studenci uczelni artystycznych ze Stanów Zjednoczonych i Polski. "Wygląd dachu i malowideł odtworzono na podstawie zachowanej dokumentacji i archiwalnych fotografii" - wyjaśnił Kossobudzki. Autorem zdjęć jest m.in. Alois Breier. Wszystkie zdjęcia dokumentujące wygląd synagogi są czarno-białe.
Farby, które zostały użyte do wykonania polichromii, zostały wykonane z takich barwników, jakie były stosowane ponad 350 lat temu, gdy budowano synagogę w Gwoźdźcu. Barwniki zostały sporządzone m.in. z gliny i płatków bławatka. Prace stolarskie wykonywane były ręcznie, tradycyjnymi metodami i technikami stosowanymi w XVII w. W ten sposób zbudowano więźbę dachową - począwszy od okorowywania bali drewnianych siekierami po łączenie elementów za pomocą drewnianych kołków.
Drewnianą synagogę w Gwoźdźcu koło Lwowa zbudowano w 1640 r. Jej wysokość wynosiła ok. 15 metrów, w tym 9 metrów liczył dach. Podstawa dachu ma prawie 100 m kw. (jest kwadratem o bokach 10 na 10 metrów).
Wystrój malarski tej synagogi uważany był za jeden z najpiękniejszych - malowidła pokrywały całą powierzchnię ścian aż po sklepienie. Były wśród nich motywy religijne, wizerunki zwierząt, roślin, znaków zodiaku, Jerozolimy. Autorami polichromii byli żydowscy malarze, m.in. Mordechaj Lissitzki z Jaryczowa. Później - w 1729 r. - malowidła zostały odrestaurowane przez Itzchaka ben Yehudę z Jaryczowa.
Synagoga został spalona podczas I wojny światowej. W okresie międzywojennym rozpoczęto jej odbudowę. Po raz kolejny została zniszczona w czasie II wojny światowej.
Warsztaty malarskie w ramach projektu "Gwoździec Re!konstrukcja" odbywały się w tym roku także w Gdańsku, Sejnach, Kazimierzu Dolnym.
Kossobudzki wyjaśnił, że zrekonstruowany dach synagogi w Gwoźdźcu będzie jedną z głównych atrakcji galerii "Miasteczko" w Muzeum Historii Żydów Polskich, którego otwarcie planowane jest na październik 2013 r. Wystawa główna, składająca się z ośmiu galerii o powierzchni ponad 4 tys. m kw., ma obrazować tysiącletnią historię społeczności żydowskiej w Polsce.
Muzeum Historii Żydów Polskich jest instytucją kultury utworzoną na podstawie umowy zawartej w 2005 r. przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego, prezydenta m.st. Warszawy i Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.
Synagoga pod Białym Bocianem we Wrocławiu została zbudowana w 1829 r. Po II wojnie użytkowana była przez Gminę Żydowską do 1974 r., po czym została przejęta przez Skarb Państwa i zamknięta. Odzyskana została przez Gminę Wyznaniową Żydowską w 1996 r. (PAP)
umw/ hes/
