Uczniowie z autyzmem mają problem z dostępem do edukacji, mimo że polskie przepisy oświatowe są dobre. Przyczyny są systemowe, organizacyjne i personalne - uważa rzecznik praw osób z autyzmem Maria Jankowska.
"Przepisy edukacyjne w Polsce są bardzo dobre. Mamy się czym pochwalić, nie tylko w porównaniu z innymi krajami, ale i porównując je do przepisów odnoszących się np. do pomocy społecznej. Są to przepisy niemal doskonałe. Mimo to dzieci mają trudności z dostępem do edukacji" - powiedziała Jankowska podczas drugiego dnia konferencji "Autyzm z klasą".
Zdaniem Jankowskiej problemem jest fakt, że pieniądze przeznaczane na edukację ucznia z autyzmem nie trafiają do szkoły, w której się on uczy. Wyjaśniała, że władze samorządowe, choć otrzymują na ten cel z budżetu państwa podwyższoną subwencję oświatową, w przypadku szkół publicznych nie muszą przekazywać ich na konkretne dziecko. Także dyrektor szkoły nie musi otrzymanych środków przeznaczyć na zajęcia, w których uczestniczy uczeń z autyzmem; przeznacza je np. na zatrudnienie logopedy, który pracuje z wieloma uczniami. "Jest tu ogromna swoboda. Tymczasem priorytetem powinna być pomoc w nauce uczniowi z autyzmem. Stąd tak duże poczucie rodziców, że są pozostawieni sami sobie" - mówiła.
Podkreśliła, że rodzice mają prawo i powinni domagać się, by ich dziecko otrzymywało w szkole wszystko, co gwarantują przepisy o systemie oświaty.
Za bardzo istotne uznała warunki w jakich uczą się dzieci z autyzmem; w klasach powinna być odpowiednia liczba uczniów i nauczycieli, zajęcia ze specjalistami według potrzeb dziecka oraz nauczyciel wspomagający.
"Cały czas środowisko rodziców czeka na wydanie przepisów, które mają przyjaźniej rozwiązać problem zatrudnienia asystenta dla dziecka w szkole" - powiedziała. Wyjaśniła, że teraz są one w dwóch ustawach, samorządy często tych przepisów nie znają. Jankowska podkreślała, że każdy uczeń z autyzmem ma inne potrzeby, odbiegające od rutyny. Przepisy mówią, co jest niezbędne do przygotowania programu edukacyjno-terapeutycznego i jak to robić. "Potrzebna jest wiedza, dobra wola i wyobraźnia, by je zrealizować" - powiedziała.
Psycholog z Fundacji SYNAPSIS Urszula Gałka mówiła, że kluczowym elementem w drodze do sukcesu edukacji dzieci z autyzmem jest wiedza o specyfice ich funkcjonowania. Według niej wielu nauczycieli wprowadza strategie pracy z uczniem z autyzmem, ma dobre pomysły, ale liczy na szybki efekt. "Konieczna jest cierpliwość, wytrwałość w oczekiwaniu na sukcesy; nie zniechęcać się (...). Jeżeli jest brak postępów, to nie bierzmy tego do siebie, ale zweryfikujmy formy i metody pracy, czy dostosowaliśmy je do potrzeb osoby z autyzmem" - mówiła do nauczycieli obecnych na konferencji.
Gałka za kluczowe uznała znalezienie właściwych dróg porozumiewania się dziecka autystycznego z otoczeniem. "Często zadajemy sobie pytanie, dlaczego pojawiają się zachowania trudne. Zastanówmy się, czy nauczyliśmy tę osobę wyrażania swoich potrzeb, uczuć, czy udrożniliśmy komunikację" - powiedziała.
Przekonywała do dbania o dobry przepływ informacji na temat ucznia między szkołą a rodzicami i terapeutami oraz do poszanowania odmienności. "Nie starajmy się ich naginać do naszych standardów. Próbują się dostosować do naszych norm. Zdają sobie sprawę, że są dziwni, mają poczucie wstydu, ale nie potrafią tego zmienić. To my spróbujmy zmienić myślenie" - mówiła Gałka.
Opisywała przypadek wiejskiej szkoły, do której trafił autystyczny, niemówiący Kuba. Szkoła potrafiła uzyskać z samorządu całość środków na jego edukację, stworzyła małą klasę, z asystentem dla chłopca. Wcześniej rodzice innych dzieci zostali poinformowani o tym, że w klasie będzie uczeń ze specjalnymi potrzebami. Były warsztaty dla dzieci, a nauczyciel porozumiewał się z dziećmi za pomocą pisma i etykiet. Sprawdziany są tam przygotowywane w formie pytań zamkniętych, by Kuba mógł w sposób krótki na nie odpowiadać. Szkoła ma też ścisły kontakt z profesjonalistami i terapeutami.
Konferencja "Autyzm z klasą" zorganizowała Fundacja SYNAPSIS.(PAP)
bos/ mow/
