Biało-czerwone wstążki, które przypinamy w dniu Święta Narodowego Trzeciego Maja, to rozetki lub kokardy narodowe; ich rodowód sięga 1792 r., kiedy to uroczyście obchodzono pierwszą rocznicę uchwalenia konstytucji - mówi PAP badacz dziejów dyplomacji i ceremoniału państwowego dr Janusz Sibora.
W 1792 r. - powiedział Sibora - na białych sukniach ujrzeć można było czerwone szarfy, a stroje męskie zdobiły biało-czerwone wstęgi. Sam zwyczaj przypinania kokard przywędrował do Polski z rewolucyjnej wówczas Francji.
Według historyka kolory biały i czerwony pojawiały się następnie w różnych konfiguracjach, towarzysząc m.in. polskim zrywom z 1830, 1848 i 1863 r. Jak zaznaczył, w okresie Księstwa Warszawskiego łączono też najdostojniejszy odcień czerwieni - karmazyn - z niebieskim, co symbolizowało złączenie Polski z Litwą. W zbiorach muzealnych zachowała się trójkolorowa rozetka z haftowanym orłem na czerwonym polu w błękitnym obramieniu.
Pierwsza kodyfikacja barw kokardy narodowej miała miejsce podczas Powstania Listopadowego.
"Uznając potrzebę nadania +jednostajnej oznaki, pod którą winni się łączyć Polacy+ 7 lutego 1831 roku - kilka dni po detronizacji Romanowów - Sejm Królestwa Polskiego określił, że Kokardę Narodową tworzą kolory herbu Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, biały i czerwony" - powiedział Sibora. Przez szacunek twórcy dokumentu pisali słowa "kokarda narodowa" z wielkiej litery.
Jak przypomniał Sibora, na znanym obrazie Artura Grottgera "Pożegnanie powstańca" ujrzeć możemy młodzieńca, któremu ukochana przypina rozetkę. Zewnętrzny jej otok jest biały, a środek czerwony.
"Taki układ barw pojawiał się na ułańskich rogatywkach oraz na mosiężnej rozetce orzełka Obrony Narodowej z 1939 roku. Zachowując jednak heraldyczną poprawność należy stosować odwrotny układ barw: serce rozetki tworzy kolor biały, a jego otok kolor czerwony" - powiedział Sibora.
Kolor biały - dodał - symbolizuje godło - Orła Białego, a czerwień odzwierciedla kolor tarczy herbowej. Taka rozetka towarzyszyła legionistom w czasie pierwszej wojny światowej oraz powstańcom wielkopolskim.
Jak powiedział Sibora, podręczniki precyzyjnie odróżniają baretki, wstążeczki, kokardy i rozetki. Zaznaczył, że określając patriotyczną ozdobę przypinaną podczas Święta Trzeciego Maja można używać słowa "rozetka" lub "kokarda narodowa", ale nie powinno się stosować określenia "kotylion". "Ten zachowajmy na karnawałowy bal" - podkreślił. (PAP)
ann/ mok/ gma/
