Faksymile dwóch zabytkowych katalogów zbiorów bibliotecznych zamku w Łańcucie (Podkarpackie), utworzonych w XVIII i XIX wieku przez dawnych właścicieli zamku - Lubomirskich i Potockich, trafiły w poniedziałek do zamkowej biblioteki.
Faksymile, czyli dokładne kopie, zostały wykonane w Instytucie Naukowym Getty (The Getty Research Institute) w USA, poprzez cyfrowe zeskanowanie oryginałów w wysokiej rozdzielczości.
Jak wyjaśnił PAP Daniel Reniszewski z zamkowej biblioteki w Łańcucie, oba katalogi, wraz z innymi pamiątkami, zostały wywiezione przez ostatniego łańcuckiego ordynata Alfreda III Potockiego, który w 1944 roku opuścił Polskę i osiadł na stałe w Szwajcarii. Po jego śmierci w 1958 roku katalogi zakupił Institut Getty w USA. Obecnie oba oryginalne rękopisy znajdują się w bibliotece Instytutu, a w formie cyfrowej zostały zamieszczone w internecie.
Starszy ze znanych katalogów pochodzi z 1757 roku, gdy właścicielem zamku w Łańcucie był Stanisław Lubomirski. W katalogu tym zapisano około 800 tytułów ułożonych tematycznie w osiem grup rzeczowych i przechowywanych w szafach oznaczonych kolejnymi literami alfabetu łacińskiego. Dzieła reprezentowały m.in. literaturę, filozofię, historię, nauki ścisłe oraz prawo. Spośród całego księgozbioru znaczną część stanowiły XVIII-wieczne paryskie wydania dzieł klasyków starożytnych (Owidiusza, Terencjusza, Tacyta) oraz bogaty zbiór literatury oświeceniowej (Wolter, Monteskiusz, Crebillon).
Młodszy katalog powstał w 1832 roku, za czasów pierwszego ordynata Alfreda I Potockiego. Liczy on 444 strony, na których zapisano około 1,8 tys. tytułów zebranych w ponad 7 tys. woluminów, głównie w języku francuskim, a także niemieckim, polskim, angielskim i włoskim. Działy katalogu obejmowały teologię, nauki prawne, ścisłe, sztukę wraz z rzemiosłem artystycznym, beletrystykę, historię oraz encyklopedie.
W suplemencie katalogu zestawiono kolekcję 320 muzykaliów, z których niektóre pochodziły z czasów księżnej Izabeli Lubomirskiej.
Reniszewski podkreślił, że skany tych dwóch katalogów bibliotecznych są "bezcennym źródłem do pogłębienia wiedzy o zainteresowaniach kolekcjonerskich rodu Lubomirskich i Potockich".
Faksymile katalogów przekazał w poniedziałek, na ręce dyrektora Muzeum-Zamku w Łańcucie, Wita Karola Wojtowicza, ambasador USA w Polsce Lee Feinstein. Są one zebrane w dwóch tomach.
Biblioteka zamku w Łańcucie wraz z zabytkowym, dawniej prywatnym księgozbiorem, to obecnie jedna z niewielu zachowanych w Polsce bibliotek rodów arystokratycznych. Jej zbiory liczą obecnie ponad 22 tys. woluminów, w tym zaledwie pięć tytułów w dziewięciu tomach z pierwszego katalogu Stanisława Lubomirskiego. Cała kolekcja składa się ze starodruków, kartografii, grafik, druków i czasopism z XIX i początku XX wieku oraz rękopisów.
Do najcenniejszych egzemplarzy zalicza się inkunabuł Karola Mannekena "Formulae epistolarum" z 1491 roku, "Statuta" króla Zygmunta I Starego wydane w Krakowie w 1524 roku, "De origine et rebus gestis Polonorum libri XXX" Marcina Kromera wydane w Bazylei w 1555 oraz rękopiśmienny "Inwentarz Księstwa Koreckiego" z 1813 roku.
Osobny dział kolekcji zamkowej biblioteki stanowią muzykalia, które gromadzono już w czasach księżnej Izabeli Lubomirskiej. Zbiór liczy obecnie ponad 1,5 tys. rękopisów i druków muzycznych. Są tam unikatowe autografy oraz odręczne kopie partytur operowych: Gioacchina Rossiniego "Cyrulik sewilski", Giovanniego Paisiello "La serva padrona", a także utwory Marcella Bernardiniego di Capua - kapelmistrza księżnej Izabeli.
W 1998 roku zbiory zamkowej biblioteki zostały wpisane do narodowego zasobu bibliotecznego, ze względu na wyjątkową wartość oraz znaczenie dla dziedzictwa kulturowego.
The Getty Research Institute działa w obrębie J.Paul Getty Trust. Biblioteka Naukowa Getty jest jedną z największych światowych bibliotek sztuki i architektury. Kolekcje biblioteki liczą 900 tys. książek, periodyków i katalogów aukcyjnych, obejmujących historię zachodniej sztuki i pokrewnych dziedzin humanistyki. Specjalne kolekcje Biblioteki Naukowej zawierają rzadkie dzieła, dzienniki artystów, szkicowniki, rysunki architektoniczne i modele, fotografie i materiały archiwalne.
Agnieszka Pipała(PAP)
api/ hes/
