Przedstawiciele policji, służby zdrowia i innych instytucji pomagających ofiarom gwałtu myślą stereotypowo o mechanizmach przemocy seksualnej - wynika m.in. z raportu "Dość milczenia" opracowanego przez fundację Feminoteka.
Socjolożka dr Magdalena Grabowska podczas wtorkowej prezentacji raportu zaznaczyła, że celem raportu nie było pokazanie statystyk. Jak wyjaśniła, było to badanie jakościowe prowadzone od lipca do września 2011 roku wśród osób zawodowo pracujących z ofiarami gwałtu oraz wśród kobiet, także tych, które doświadczyły gwałtu lub próby gwałtu.
"Badania pokazały, że stereotypowe myślenie o mechanizmach przemocy seksualnej i niezrozumienie psychologicznej sytuacji ofiar gwałtów można zauważyć u przedstawicieli policji, służby zdrowia, organizacji i instytucji pomocowych" - podkreśliła Grabowska. Jak dodała, mają oni dużą wiedzę o zjawisku, jednak w praktyce kierują się stereotypami dotyczącymi m.in. współodpowiedzialności kobiety za gwałt, np. z powodu niewłaściwego stroju.
"Z badań wyłania się obraz społeczeństwa, w którym kobieta traktowana jest przedmiotowo i odmawia się jej możliwości opowiedzenia o własnym doświadczeniu, a wiedza o gwałcie spychana jest poza obręb debaty publicznej" - podkreśliła Grabowska.
Ponadto badania pokazały, że zdaniem kobiet - ofiar gwałtu, jednym z najważniejszych problemów jest brak zintegrowanego podejścia do ich doświadczenia, a działania różnych instytucji i organizacji są fragmentaryczne i brakuje w nich ciągłości.
"Większość z tych kobiet skarżyła się, że doświadczyły wtórnej wiktymizacji, czyli ponownego skrzywdzenia przez niewłaściwą reakcję otoczenia na ich doświadczenia" - dodała Grabowska. Lekceważenie, bagatelizowanie, obwinianie, sugerowanie prowokowania gwałtu, naleganie by kobiety zapomniały, nie mówiły o gwałcie - takie doświadczenia - według raportu - spotykały kobiety podczas zgłaszania przestępstwa służbom publicznym oraz podczas postępowania karnego.
Według autorów raportu, postępowanie karne nadal tylko w niewielkim stopniu uwzględnia potrzeby osób pokrzywdzonych, nadając pierwszoplanowe znaczenie prawom oskarżonego. Jak wskazuje Feminoteka, niezbędne jest m.in. wprowadzenie przepisów umożliwiających jednokrotne przesłuchanie ofiary zgwałcenia w całym procesie karnym, ponieważ wielokrotne przesłuchania w warunkach niezapewniających prywatności pogłębiają traumę.
Fundacja wskazuje też na "pozorne" działania rządu. Socjolożka Zofia Nawrocka przypomniała, że w 2009 r. z inicjatywy pełnomocniczki rządu ds. równego traktowania powstała Platforma Działania Przeciw Przemocy Seksualnej, która zrzesza instytucje publiczne, placówki medyczne oraz organizacje pozarządowe, jednak "jej działania są pozorowane".
"Wbrew składanym obietnicom platforma nie zaczęła prac nad skutecznymi antyprzemocowymi programami edukacyjnymi oraz nie wdrożyła jednolitej procedury postępowania z ofiarami gwałtów" - mówiła Nawrocka. Dodała, że przygotowano wytyczne w tym zakresie dla prokuratorów, jednak dokument od kilku miesięcy czeka na podpis Prokuratora Generalnego.
W ramach raportu Feminoteka przygotowała rekomendacje, m.in. wprowadzenie szkoleń dla pracowników policji, placówek medycznych, prokuratury, sędziów nt. standardów pracy z ofiarą przemocy seksualnej, prowadzenie kampanii edukacyjnych dla mężczyzn nt. przeciwdziałania przemocy seksualnej, wprowadzenie tematyki związanej z przeciwdziałaniem przemocy seksualnej do programów szkolnych.
Ponadto fundacja stworzyła katalog "porad, jak zapobiegać gwałtom", skierowany do mężczyzn. "Jeśli kobieta mówi +nie+, to znaczy +nie+", "nie wrzucaj kobietom narkotyków do drinków", "seks, na który kobieta nie wyraża zgody - to gwałt", "traktuj inne kobiety tak jak chciałbyś, aby twoi koledzy traktowali bliskie ci osoby - twoją dziewczynę, siostrę czy matkę" - to m.in. niektóre z nich.
Raport i badanie zostały przygotowane i sfinansowane w ramach regionalnego programu "Demokracja płci/ polityka kobiet" fundacji im. H. Boella. Raport dostępny będzie na stronie www.feminoteka.pl
Konferencja nt. raportu odbyła się w ramach Międzynarodowej Kampanii 16 Dni Przeciwdziałania Przemocy wobec Kobiet 25 listopada - 10 grudnia.(PAP)
bpi/ malk/
