Największe francuskie gazety zamieszczają w czwartek obszerne recenzje książki Agaty Tuszyńskiej "Oskarżona: Wiera Gran". Kontrowersyjna opowieść biograficzna o pieśniarce z warszawskiego getta ukazała się właśnie nad Sekwaną.
Dziennik "Le Figaro" określa książkę polskiej reportażystki o Wierze Gran jako "przejmującą". Według francuskiego dziennika, w swojej opowieści o znanej śpiewaczce, oskarżanej o kolaborację z nazistami w warszawskim getcie, Tuszyńska pozostaje "bezstronna" i stara się ważyć wszystkie "za i przeciw".
Gazeta podkreśla, że książka jest solidnie udokumentowana, gdyż pisarka poświęciła tej pracy 10 lat swojego życia, spotykając się wiele razy z Wierą Gran. "Jej (Tuszyńskiej) tekst ma w sobie pasję tego, co prawdziwe, inteligentne i dobre" - podkreśla "Le Figaro".
Inny opiniotwórczy francuski dziennik "Le Monde" ocenia książkę bardziej krytycznie niż "Le Figaro", choć twierdzi, że "książkę czyta się dobrze", a Tuszyńska "odczuwa wyraźną empatię" wobec pieśniarki z warszawskiego getta. Dziennik wytyka jednak Tuszyńskiej pewną manierę do eksponowania swojej obecności u boku "gigantycznej i przejmującej Wiery Gran".
"Le Monde" zauważa też, że trudno jest zweryfikować prawdziwość wszystkich opisanych w opowieści faktów, gdyż - jak tłumaczy sama autorka - nie jest ona ściśle rzecz biorąc biografią, ale "rodzajem dokumentalnej fikcji". Według "Le Monde", w "Oskarżonej: Wierze Gran" nie brak także "dłużyzn i niepotrzebnych anegdot". Gazeta przypomina, że we Francji wydano już w ostatnich latach dwie inne książki Agaty Tuszyńskiej, związane z tematyką żydowską - "Singer, pejzaże pamięci" i "Rodzinną historię lęku".
"Oskarżona: Wiera Gran" skupia się na najbardziej kontrowersyjnym okresie życia pieśniarki, gdy od wiosny 1941 do lata 1942 mieszkała i śpiewała ona w warszawskim getcie. Tam właśnie poznała i współpracowała ze Szpilmanem. Po wojnie oskarżono ją o współpracę z nazistami, uznając za "kolaborantkę". Mimo uniewinnienia w warszawskim procesie Centralnego Komitetu Żydów Polskich Gran opuściła Polskę w 1950 roku.
Występowała potem w najbardziej znanych salach koncertowych we Francji i na świecie, współpracowała z Charles'em Aznavourem i Jacquesem Brelem. Jednak do końca życia ciągnęło się za nią piętno "kolaborantki". Zmarła w Paryżu 19 listopada 2007 roku.
Wydana w Polsce ubiegłej jesieni nakładem Wydawnictwa Literackiego książka Tuszyńskiej wywołała gorący spór. Szczególne wątpliwości wzbudziło niepochlebne przedstawienie we wspomnieniach Wiery Gran Władysława Szpilmana, pierwowzoru bohatera filmu "Pianista" Romana Polańskiego. Śpiewaczka utrzymywała, według cytującej ją Tuszyńskiej, że Władysław Szpilman był policjantem w getcie. Syn artysty, Andrzej Szpilman, uważa, że książka Tuszyńskiej w "skandaliczny sposób" narusza pamięć o jego ojcu. Twierdzi on, że dostępne dokumenty zadają kłam słowom Wiery Gran. Zapowiedział on skierowanie sprawy do sądu przeciw Wydawnictwu Literackiemu. Agata Tuszyńska odpiera zarzuty o fałszowanie historii, tłumacząc, że w swojej opowieści zaznaczyła wyraźnie, że sugestie Gran o rzekomej współpracy Szpilmana z gestapo nie znajdują potwierdzenia w innych relacjach.
z Paryża Szymon Łucyk (PAP)
szl/ sp/
