Znakomicie przyjęta przez francuskich czytelników dokumentalno-literacka opowieść "Jan Karski" Yannicka Haenela otrzymała w środę ważną nagrodę literacką - Prix Interallie.
Wcześniej książka o legendarnym polskim kurierze była nominowana do kilku innych prestiżowych nagród, w tym nagrody Goncourtów.
Dzieło 42-letniego pisarza francuskiego Yannicka Haenela znajduje się w ostatnich miesiącach na listach bestsellerów ze Francji. Otrzymało wiele pozytywnych recenzji w opiniotwórczej prasie i nagrodę francuskiego "supermarketu" kulturalnego FNAC.
Książka "Jan Karski" łączy literaturę faktu z fikcją powieściową. Składa się z trzech części. Pierwsza jest zapisem wypowiedzi Jana Karskiego, pochodzących z głośnego filmu "Shoah" Claude'a Lanzmanna. Druga jest streszczeniem książki samego Karskiego o jego wojennych przeżyciach "Tajne państwo" z 1944 roku. Dopiero ostatnia, trzecia część książki, ma powieściowy charakter - jest utrzymana w formie wewnętrznego monologu głównego bohatera książki.
Autor próbuje w tym rozdziale "wejść w skórę" Karskiego, zrekonstruować, co myślał człowiek, którego skrajne poświęcenie poszło w rezultacie na marne. Ten wymyślony przez Haenela monolog Polaka jest w dużej mierze oskarżeniem aliantów, w tym zwłaszcza prezydenta USA Roosevelta o to, że nie podjęli żadnych działań, by powstrzymać Zagładę.
"Wyobraziłem sobie, że w czasie milczących i bezsennych nocy (po wojnie) Karski, obciążony wszystkimi doświadczeniami, mówił sobie, że w gruncie rzeczy ludzkość jest zbrodnicza, występna. Wychodząc od tej myśli, próbowałem wydobyć to, czego nigdy nie powiedział" - tłumaczył w jednym z wywiadów Haenel.
Dużą dyskusję nad Sekwaną wywołały fikcyjne wywody Karskiego o świadomej bezczynności aliantów wobec Holokaustu, którzy według autora obawiali się perspektywy przyjęcia w swoich krajach milionów Żydów ocalałych z Zagłady.
Książka Haenela spopularyzowała we Francji postać prawie tam nieznanego legendarnego polskiego kuriera, który w czasie II wojny światowej informował państwa sprzymierzone o Holokauście.
Opiniotwórczy dziennik "Le Figaro" napisał, że ta książka "oddaje hołd Janowi Karskiemu - zwykłemu człowiekowi, który mógłby stać się największym bohaterem XX wieku, gdyby tylko go posłuchano". Obszerne omówienia i recenzje dzieła Haenela zamieściły wszystkie liczące się francuskie dzienniki i periodyki.
W przyszłym roku "Jan Karski" Haenela ukaże się po polsku nakładem Wydawnictwa Literackiego.
Nagroda Interallie przyznawana jest na ogół powieściom pisanym przez dziennikarzy. W tym wypadku zrobiono jednak wyjątek, gdyż Haenel nie pracuje w mediach. Ma dotąd na swym koncie kilka powieści, w tym nagrodzoną już "Cercle" - opowieść o odysei po Europie Środkowej i Wschodniej, prowadzącej bohatera do Berlina, Pragi i Warszawy.
Szymon Łucyk (PAP)
szl/ klm/ kar/ gma/
