*Niezbędne jest stworzenie przy polskiej armii profesjonalnego korpusu prawników i pełnomocników reprezentujących żołnierzy i świadczących dla nich pomoc prawną - uważa Helsińska Fundacja Praw Człowieka. MON zapewnia, że trwają w tej sprawie analizy. *
Kwestiom wsparcia prawnego udzielanego polskim żołnierzom, również tym wyjeżdżającym na zagraniczne misje, poświęcona była w czwartek konferencja prasowa w warszawskiej siedzibie Fundacji Helsińskiej.
"Nie powinno być tak, że jak jest głośna sprawa medialna z udziałem żołnierzy to ad hoc jest im zapewniana pomoc prawna. Problem powinien zostać rozwiązany w sposób systemowy" - powiedział Adam Bodnar z zarządu HFPC. Dodał, że prawnicy, z którymi armia podpisałaby stałe umowy reprezentowaliby żołnierzy np. w sprawach dotyczących odszkodowań i pomagaliby w przypadku postawienia im jakichkolwiek zarzutów.
Wskazał, że fundacja zainteresowała się problemem po zbadaniu opisywanej przed rokiem w mediach sprawy dwóch polskich żołnierzy postrzelonych w 2006 r. przypadkowo podczas misji w Iraku przez amerykańskiego kolegę. Żołnierze ci zwrócili się o pomoc do HFPC i dzięki podjętym działaniom prawnym otrzymali w październiku zeszłego roku od strony amerykańskiej łącznie 100 tys. dolarów odszkodowania.
"Od strony prawnej sprawa odszkodowania dla tych żołnierzy była dość banalna, należało się zastosować do przepisów, nie było nawet potrzeby dodatkowych ekspertyz amerykańskich lekarzy, bo uznana została polska dokumentacja medyczna" - powiedziała reprezentująca żołnierzy mec. Ewa Don-Siemion.
Zaznaczyła, że obecnie, jej zdaniem, wsparcie ze strony polskiej armii dla takich osób nie jest wystarczające i muszą one często zabiegać o pomoc prawną we własnym zakresie.
Rzecznik MON Janusz Sejmej powiedział w czwartek PAP, iż postulaty fundacji są słuszne, a w sprawie trwają analizy i konsultacje. "Muszę jednak zapewnić, że pomoc prawna dla żołnierzy możliwa jest także obecnie, choć ideałem byłoby, gdyby powstało takie biuro prawne" - zaznaczył.
"To nie jest jednak tak, że teraz nie ma żadnej pomocy prawnej dla żołnierzy, prawnicy ministerstwa i poszczególnych rodzajów sił zbrojnych są dostępni i mogą udzielać również tego typu wsparcia" - dodał Sejmej.
Według Bodnara, prawnicy funkcjonujący obecnie w ramach polskiego wojska lub armię reprezentujący, w większym stopniu zajmują się doradztwem prawnym na rzecz jednostek i dowództwa. "Wykonują usługi na rzecz instytucji, nie ma prawników pomagających żołnierzom" - dodał. Zaznaczył, iż dlatego powinna istnieć grupa kilku prawników, znających się m.in. na prawie wojskowym i humanitarnym, i będących niezależnymi od dowódców wojskowych.
HFPC poinformowała, że w sprawie tej już dwukrotnie w zeszłym roku spotkała się z przedstawicielami MON m.in. z biura prawnego ministerstwa. Obecnie fundacja czeka na wyznaczenie terminu rozmów z jednym z wiceministrów. Rzecznik MON zapewnił natomiast, że kolejne spotkania są planowane.
Jako przykład Fundacja Helsińska wskazała rozwiązania funkcjonujące w innych krajach NATO. Instytucje w ramach armii świadczące także pomoc prawną dla żołnierzy istnieją w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie: Judge Advocate General's Corps (JAG) i Legal Branch of the Canadian Forces. Specjalne korpusy prawne funkcjonują także w ramach m.in. wojsk Wielkiej Brytanii, Hiszpanii i Holandii.
Zdaniem Bodnara problemem może być kwestia reprezentacji żołnierzy w sprawach karnych, gdyż według obowiązujących przepisów adwokat nie może być zatrudniony na etacie. "Być może w Polsce nie byłoby potrzebne tworzenie korpusu w ramach MON, tylko przeznaczenie przez ministerstwo stałej kwoty na stworzenie grupy mecenasów działających w ramach Naczelnej Rady Adwokackiej" - dodał Bodnar.(PAP)
mja/ bno/ jbr/
