Bariera językowa i wynikająca z tego nieznajomość przepisów dotyczących m.in. regulacji prawa pobytowego czy opieki zdrowotnej to główne problemy migrantów mieszkających w Polsce - wynika z badania Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.
Z badania "Bieg przez płotki", przeprowadzonego wśród migrantów mieszkających w Warszawie, Łodzi, Białymstoku i Trójmieście wynika, że integrację utrudniają także: biurokracja, niejasność przepisów, niedostępność tanich mieszkań, nieuczciwość pracodawców i dyskryminacja.
Kierownik badań Agnieszka Mikulska zaznacza, że Polska stała się krajem atrakcyjnym dla imigrantów i coraz więcej osób przyjeżdża tu z myślą o pozostaniu na dłużej - szuka pracy, zakłada rodziny, prowadzi działalność biznesową. Podkreśliła, że o udanej integracji można mówić, gdy dana osoba jest w stanie samodzielnie funkcjonować w społeczeństwie, korzystając bez przeszkód i na równi z innymi z przysługujących jej praw.
HFPC zaznacza, że wśród większości osób, z którymi przeprowadzono wywiady - mieszkającymi w Polsce do pięciu lat - znajomość języka polskiego była na poziomie, który nie umożliwiał samodzielnego funkcjonowania. HFPC ocenia, że ze słabą znajomością języka wiąże się ograniczony dostęp do zrozumiałej informacji na przykład o tym, jak funkcjonuje służba zdrowia w Polsce, co wchodzi w zakres ubezpieczeń społecznych, do kogo zwrócić się o pomoc, gdy pracodawca łamie prawo pracy.
Migranci, z którymi rozmawiała HFPC, narzekali na kłopoty w urzędach, niejasność przepisów, przesadną biurokrację. "Część wskazywała także na błędy popełniane przez polskich urzędników, za które sama musiała płacić, np. koniecznością wyjazdu za granicę w związku z końcem ważności wizy" - podaje fundacja. Dodaje, że niejednokrotnie od cudzoziemców żąda się dokumentów, które wcale nie są wymagane przez polskie prawo. "Przykładem są różnego rodzaju zaświadczenia rzekomo potrzebne do zawarcia małżeństwa" - podaje HFPC. Fundacja podaje, że migranci zwracają uwagę na niewłaściwe traktowanie ich przez urzędników, np. nieprzyjemne uwagi na temat ich pochodzenia.
HFPC ocenia, że funkcjonowanie migrantów na początku pobytu w Polsce jest właściwie niemożliwe bez pomocy osoby trzeciej. "Potrzebują oni kompleksowej pomocy tłumaczeniowej - tłumacza językowego, ale również kogoś, kto wyjaśni wszelkie procedury i mechanizmy" - podano. Zaznacza, że w tej roli najczęściej występują inni cudzoziemcy, dłużej przebywający w Polsce, członkowie rodziny, znajomi, pracodawcy, opiekunowie studentów zagranicznych. "Niewielka część korzysta z usług wyspecjalizowanych pośredników" - zaznacza HFPC.
Fundacja informuje, że problemami związanymi z pracą migrantów w Polsce są izolacja, wykorzystywanie pracowników rekrutowanych przez agencje zatrudnienia, a także związane z legalnością zatrudnienia i przestrzeganiem praw pracowniczych. "W najgorszej sytuacji są pracownicy zatrudnieni w Polsce przez agencje pośrednictwa pracy. Sprowadzeni do Polski pracownicy - najczęściej z Azji - są narażeni na eksploatację i dyskryminację" - podaje HFPC. Zaznacza także, że dla części osób utrata nawet bardzo złej pracy oznacza niemożność spłaty długów, które musieli zaciągnąć, by wyjechać do Europy.
Kolejnym problemem cudzoziemców jest dostęp do tańszych mieszkań. "Migranci zwracają także uwagę na kłopoty związane z wynajmowaniem mieszkań bez pisemnych umów oraz z meldunkiem, na który właściciele nie chcą się zgodzić" - podaje fundacja. W związku z tym - zaznacza - utrudnione zostają procedury legalizacyjne pobytu, uzyskanie numeru PESEL.
HFPC podaje, że w wywiadach nie odnotowała dyskryminacji w dostępie do służby zdrowia, wyjąwszy pojedyncze przypadki nieprzyjemnych zachowań personelu placówek zdrowotnych w stosunku do migrantów. "Głównym problemem zgłaszanym podczas badań to niewiedza, w jakim zakresie działa ubezpieczenie, co pokrywa oraz jak funkcjonuje publiczna służba zdrowia w Polsce" - podkreślono.
W procesie integracji przeszkodą jest ksenofobia - podaje HFPC. "Ksenofobia pojawia się we wszystkich dziedzinach życia i we wszystkich instytucjach - poczynając od uniwersytetu, przez urzędy, sklepy, środki transportu, na zachowaniach na ulicy kończąc" - podano. HFCP zaznacza, że nie są to sytuacje nagminne, ale dotykają w mniejszym lub większym stopniu wszystkich przyjezdnych.
Badania zostały przeprowadzone w ramach projektu "Bieg przez płotki. Bariery na drodze do integracji" współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu na rzecz Integracji Obywateli Państw Trzecich i budżetu państwa. (PAP)
kno/ itm/ gma/
