"Polska i Hiszpania: przeszłość i teraźniejszość. Europa widziana z Madrytu i Warszawy".Pod takim tytułem odbyła się we środę w Madrycie debata z okazji 35. rocznicy odnowienia polsko-hiszpańskich stosunków dyplomatycznych.
W konferencji zorganizowanej wspólnie przez Ambasadę RP w Madrycie oraz Fundację Rafael del Pino, udział wzięli b. prezydent RP Aleksander Kwaśniewski, b. minister spraw zagranicznych Królestwa Hiszpanii Marcelino Oreja Aguirre oraz redaktor naczelny "Gazety Wyborczej" Adam Michnik. Moderatorem dyskusji był Charles Powell, wicedyrektor Królewskiego Instytutu Elcano.
W swoich wystąpieniach uczestnicy debaty koncentrowali się na kluczowych zagadnieniach związanych z historią stosunków polsko-hiszpańskich, procesami transformacji ustrojowej, jakie zaszły w obu krajach oraz przyszłości Unii Europejskiej i miejsca Polski i Hiszpanii w przyszłej Europie.
Oprócz gestów przyjaźni oraz szczerej sympatii, Hiszpanie wyrazili duże uznanie i respekt dla Polski jako kraju, który pokonał w swej historii wiele trudności i który obecnie dysponuje dużym potencjałem ekonomiczno-politycznym w skali europejskiej. Mimo że w przeszłości stosunki polsko-hiszpańskie nie były zbyt bliskie, to jak przyznał Inigo Mendez de Vigo, sekretarz stanu do spraw europejskich w hiszpańskim MSZ, "patrzymy dziś na Polskę jak na Hiszpanię w latach 90. - pełną zapału, chęci do uczestnictwa i zaangażowania się w sprawy całej Europy".
Mówiąc o przyszłości UE oraz stosunków polsko-hiszpańskich Marcelino Oreja Aguirre, zasłużony dla hiszpańskiej demokracji w epoce pofrankistowskiej, podkreślił, że relacje obu krajów mają przed sobą bardzo dobrą przyszłość. Jego zdaniem w hiszpańskiej polityce zagranicznej Polska zyskuje coraz większe znaczenie. W przekonaniu ministra należy jeszcze bardziej wykorzystać strategiczne położenie Polski i Hiszpanii oraz wzajemnie się wspierać i uzupełniać na forum UE. "Możemy połączyć hiszpańskie spojrzenie na zachód i polskie spojrzenie na Wschód. Nasze relacje są komplementarne" - powiedział Oreja Aguirre.
Adam Michnik, który w swoim wystąpieniu analizował podobieństwa i różnice polskiej i hiszpańskiej drogi dochodzenia do demokracji, podkreślił, że Polscy opozycjoniści z uwagą śledzili to, co dzieje się w Hiszpanii już w epoce frankizmu.
"Dla nas Hiszpania była przykładem tego, jak można wyjść z sytuacji, która wydawała się bez wyjścia. Kiedy z czasem okazało się, że dyktatura słabnie, że w obozie władzy pojawiają się wewnętrzne środowiska reformatorskie, że pojawiają się związki robotnicze - to był dla nas sygnał, że trzeba zmieniać kategorie myślenia. (...) Wierzyliśmy, że Hiszpania, która po doświadczeniu krwawej wojny domowej na drodze dialogu osiągnęła porozumienie w kwestii zbudowania nowego systemu demokratycznego, stanie się wzorem dla innych państw" - powiedział Michnik.
Przywołując m.in. fakt wmurowania w wąwozie Somosierra tablicy upamiętniającej udział Polaków w niszczącej Hiszpanię wojnie napoleońskiej, Michnik stwierdził, że "Polacy mają do Hiszpanii stosunek emocjonalny, sentymentalny i całkowicie niekompetentny". Jednak pomimo występowania wielu obszarów nieporozumień zapewnił, że hiszpański model dochodzenia do demokracji stanowi dla niego cenny wkład w historię państw europejskich.
Prezydent Aleksander Kwaśniewski podkreślił, że oprócz przeniesionej do Polski hiszpańskiej metody dialogu i porozumienia jako sposobu na pokojowe wyjście z dyktatury i przełamanie głębokich podziałów społeczeństwa spowodowanych dramatem wojny domowej, Hiszpania była dla Polski przykładem, że przez dialog można również odnieść wielki sukces na arenie międzynarodowej.
Odnosząc się do przyszłości Unii Europejskiej, która boryka się obecnie z wieloma poważnymi problemami ekonomiczno-strukturalnymi prezydent Kwaśniewski przestrzegał, by nie zmarnować tak cennego europejskiego dorobku.
"Mimo obecnych trudności Unii nie wolno zmarnować jej dorobku. Bo jeśli do tego dojdzie, to będzie wielki i nieodwracalny błąd historyczny. () Europa musi przetrwać, bo na świecie na naszych oczach dokonuje się wielka zmiana. A my mamy większe aspiracje niż bycie przyszłym skansenem dla Amerykanów i Chińczyków. () Dziś gramy o większą stawkę, niż to czy pomożemy Gracji czy nie. Gramy o naszą przyszłość" - powiedział były prezydent RP.
Nawiązując do zaplanowanych na kwiecień hiszpańsko-polskich konsultacji międzyrządowych A. Kwaśniewski podkreślił, że premierzy Donald Tusk i Mariano Rajoy, mający za sobą świeże jeszcze zwycięstwa wyborcze, mogą razem stworzyć silny duet i mimo konieczności rozwiązywania palących problemów wewnętrznych, mogą budować wspólne strategie polityczne w kontekście przyszłych losów Europy.
Z Madrytu Joanna Lizut
joli/ jm/
