Obowiązkiem ludzkości jest nie tylko pamiętanie o zagładzie, ale też przekazywanie tej pamięci następnym pokoleniom oraz codzienna walka z "demonami fanatyzmu i nienawiści" - podkreślali uczestnicy III Międzynarodowego Forum Holokaustu, które w środę odbyło się w Krakowie.
Forum "Let my people live!" - "Pozwólcie żyć mojemu narodowi!" zorganizowane dla upamiętnienia ofiar zagłady, towarzyszy obchodom 65. rocznicy wyzwolenia obozu Auschwitz.
Prezydent Europejskiego Kongresu Żydów, Moshe Kantor zaapelował w trakcie forum o wsparcie dla idei powołania Uniwersytetu Tolerancji i Bezpieczeństwa. Dodał, że uczelnia, która mogłaby być wspólnym projektem UE, Rosji i USA, powinna zajmować się tą problematyką w skali globalnej.
"Uniwersytet zajmujący się tolerancją i bezpieczeństwem na świecie będzie najlepszą odpowiedzią dla tych wszystkich, którzy pragnęliby, aby historia holokaustu została zapomniana" - ocenił Kantor.
Przewodniczący Parlamentu Europejskiego, Jerzy Buzek powiedział do zgromadzonych w Operze Krakowskiej, że "Unia Europejska powstała po to, by koszmar wojny nigdy się nie powtórzył. A nazistowski obóz zagłady Auschwitz to także symbol dla Unii".
Buzek podkreślił, że holokaust był "największą tragedią ludzkości nieporównywalną z niczym". "Teraz naszym, Europejczyków zadaniem jest pamięć i edukacja" - powiedział, podkreślając upływ czasu i topniejące szeregi świadków zagłady. "Stanie na straży pamięci holokaustu, aby nikt nigdy nie próbował umniejszyć zbrodni Auschwitz, jest naszym wspólnym obowiązkiem" - zaznaczył przewodniczący PE.
Przewodniczący PE dodał, że niedawna kradzież napisu "Arbeit macht frei" była przykładem "przerażającego braku pamięci i braku edukacji". Zapowiedział powołanie europejskiego forum, które integrowałoby działania na rzecz praw człowieka.
Buzek przypomniał, że wyzwolenie obozu Auschwitz przynieśli żołnierze Armii Czerwonej. "Zawsze będziemy im za to wdzięczni" - powiedział. Ale zauważył też, że po wojnie w Europie Środkowo-Wschodniej wyzwolonej spod hitleryzmu zaczął się inny totalitaryzm - stalinowski, który nie przyniósł ludziom wolności i pod rządami którego doszło do haniebnych działań przeciw obywatelom narodowości żydowskiej, jak np. w marcu 1968 r. w Polsce.
Prezydent USA, Barack Obama w przesłaniu do uczestników forum powiedział, że musimy opierać się antysemityzmowi, ignorancji i nie godzić się na przyjęcie "roli biernego świadka zła".
Obama podkreślił, że pamiętamy o zdolności człowieka do wyrządzenia zła, ale "Auschwitz opowiada też o zdolności do czynienia dobra", poprzez wiele drobnych przejawów współczucia i uczynków, które ratowały życie. "Pamiętajmy o Polakach, którzy ratowali Żydów i o tych, którzy weszli w poczet Sprawiedliwych wśród Narodów Świata" - apelował.
Prezydent USA podziękował Polakom za zachowanie Auschwitz - "miejsca tak bardzo bolesnego dla narodu polskiego, które jest jednocześnie miejscem pamięci i źródłem refleksji dla świata".
Prezydent Francji, Nicolas Sarkozy w liście do uczestników forum wyraził przekonanie, że "żadna ideologia, żaden totalizm nie potrafi wykorzenić pozytywnych cech ludzkości". Dodał, że pamięć o ofiarach zagłady i jej przekazywanie następnym pokoleniom jest "świętym obowiązkiem" żyjących.
"Budujmy pokój, afirmujmy stabilność, wzmacniajmy Europę, bo Auschwitz zmusza nas do tego dziś i w przyszłości. Zjednoczona Europa ma obowiązek zachowania i niesienia pamięci o ofiarach holokaustu. To najbardziej godny i autentyczny hołd, jaki możemy złożyć tym, którzy zginęli" - podkreślił Sarkozy.
Były prezydent RP, obecnie przewodniczący Europejskiej Rady ds. Tolerancji i Pojednania, Aleksander Kwaśniewski przestrzegał, że "nikt nie jest odporny na demony fanatyzmu i nienawiści".
"Nie wolno nam zapominać, że tolerancja (...) jest ciągle poddawana próbie. Nie można jej po prostu ogłosić, należy ją praktykować; trzeba być czujnym na przejawy ksenofobii, rasizmu i braku poszanowania dla człowieka" - powiedział do zgromadzonych w Operze Krakowskiej.
Według Kwaśniewskiego, Europa po zagładzie ma szczególne obowiązki w krzewieniu tolerancji i poszanowania człowieka. "Europa, ze swoim doświadczeniem II wojny światowej i holokaustu ma szczególny obowiązek wzmacniania tolerancji. Jeżeli podważymy to doświadczenie, zrobimy to na nasze własne ryzyko" - dodał, zaznaczając, że najbardziej smutne i bolesne są przypadki kwestionowania pamięci o zagładzie, z którymi wciąż się spotykamy.
W podobnym tonie głos zabrał dyrektor Instytutu Pamięci Yad Vashem, Avner Shalev, mówiąc: "Martwią nas bardzo przykłady kłamstwa oświęcimskiego, które pojawiają się w kulturze europejskiej. Ale ostatnio pojawiła się tendencja, która jest coraz bardziej znana w Europie. Chodzi o unikanie pełnej prawdy dotyczącej holokaustu, chodzi o równanie holokaustu do innych wydarzeń, czyli trywializacja - tak mówią o tym historycy".
Jak tłumaczył, ideologie nazizmu, stalinizmu i komunizmu były bardzo różne od siebie i różne były w praktyce skutki ich działania. Jego zdaniem, dlatego niebezpieczne jest upamiętnienie wszystkich ofiar reżimów totalitarnych - jak proponuje PE - jednego dnia. Dyrektor Yad Vashem dodał, że poprzez edukację, a nie propagandę czy uogólnienia, można "propagować pozytywne wartości i nauczać, jak wyglądała pełna prawda".
W krakowskim forum wzięli udział przedstawiciele kilkudziesięciu krajów - delegacje rządowe, ocaleni z holokaustu, reprezentanci organizacji żydowskich, eurodeputowani, rosyjscy kombatanci - wyzwoliciele obozu oraz młodzież.
Uczestnicy wysłuchali fragmentu oratorium "Kolot min HaShoah" - "Głosy Holokaustu", w wykonaniu zespołu Opery Krakowskiej. Amerykanin David Eddleman napisał ten utwór w hołdzie ofiarom holokaustu do tekstów biblijnych, pieśni i modlitw w języku jidysz, hebrajskim i angielskim.
Forum zostało zorganizowane przez: Europejski Kongres Żydów, Światowe Forum Holocaustu oraz Instytut Yad Vashem pod patronatem: prezydenta Lecha Kaczyńskiego, przewodniczącego PE Jerzego Buzka i przewodniczącego Rady Europejskiej Hermana Van Rompuy.(PAP)
wos/ czo/ ls/ mow/
