Największą w świecie internetową bazę filmów o zagładzie Żydów w czasie II wojny światowej udostępnił w środę jerozolimski Instytut Yad Vashem. Obecnie w katalogu jest prawie siedem tys. obrazów - od fabuł, przez dokumenty, aż do nagranych na wideo wspomnień.
Materiały filmowe można znaleźć w wyszukiwarce na stronie internetowej instytutu, dostępnej w kilku językach, ale nie po polsku. Np. na stronie anglojęzycznej znajdziemy je w zakładce Online Film Database, do której wchodzimy przez zakładkę Digital Collections.
W katalogu znajdziemy m.in. dokumentalizowany film fabularny "Ostatni etap" Wandy Jakubowskiej z 1948 roku. Reżyserka sama była więźniarką największego obozu śmierci Auschwitz-Birkenau.
Po wpisaniu tytułu najsłynniejszego filmu fabularnego poświęconego zagładzie - "Lista Schindlera" Stevena Spielberga - w wyszukiwarce ukazuje się, oprócz samego obrazu w kilkunastu wersjach językowych (ale znów bez wersji polskiej), także 16 innych pozycji związanych z hollywoodzką superprodukcją. Wśród nich jest dokument Wincentego Ronisza "Żołnierze wyklęci. Losy niepokornych", poświęcony bojownikom powojennego antykomunistycznego podziemia. W dodatkowych informacjach znajdziemy szczegółowe wyliczenie scen i postaci występujących w tym filmie, który wspomina też Schindlera, nazistowskiego agenta i biznesmena uhonorowanego po wojnie przez Yad Vashem tytułem "Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata" - za ratowanie Żydów przed zagładą.
Najwięcej jest w katalogu obrazów dokumentalnych - 4 tys. - następnie tysiąc fabuł pełnometrażowych, 400 seriali oraz 250 zarejestrowanych wspomnień. Nie brakuje też informacji telewizyjnych.
Katalog został stworzony dzięki finansowemu wsparciu Awrahama Harszaloma-Fridberga. Fundator w ten sposób chciał się przyczynić do upamiętnienia swoich rodziców Mosze i Cyry Fridbergów oraz brata Siomy, którzy zginęli w Auschwitz-Birkenau w 1943 roku. Życiorys samego sponsora jest niemal gotowym materiałem na scenariusz. Awraham Harszalom (Adam Fridberg) urodził się w 1925 roku w Prużanach, należących wówczas do Polski, a dziś do Białorusi. W styczniu 1943 roku rodzina Fridbergów została wywieziona przez Niemców do Auschwitz. W czerwcu następnego roku Fridberg próbował uciec z obozu, ale udało mu się to dopiero półtora roku później, gdy zbiegł z transportu podczas ewakuacji więźniów wymuszonej zbliżaniem się frontu wschodniego. Przedostał się do Pragi, a tam zaopiekowała się nim Irina Sobotkowa. Jej również przyznano tytuł "sprawiedliwej".
W kwietniu 1945 roku Fridberg walczył w powstaniu praskim przeciw wycofującym się Niemcom, za co został odznaczony przez rząd wyzwolonej spod niemieckiej okupacji Czechosłowacji.
Po wybuchu wojny o niepodległość Izraela Fridberg zaciągnął się w szeregi Hagany - zalążka późniejszych sił zbrojnych państwa żydowskiego - i przeszedł szkolenie na pilota. Służył później w izraelskim lotnictwie. W 1951 roku Fridberg przedzierzgnął się w biznesmena i założył firmę Ariel, późniejszą grupę firm działających zarówno w Izraelu, jak i innych krajach. Historię życia Fridberga -Harszaloma opisuje jego książkowa autobiografia oraz film dokumentalny pod tym samym tytułem "Alive from the Ashes"(ocalony z popiołów).
Z Tel Awiwu Juliusz Urbanowicz (PAP)
ju/ mc/
