Przekazujemy kalendarium rocznic na najbliższy tydzień:
5 grudnia ---------
1830 - Powstanie Listopadowe: gen. Józef Chłopicki ogłosił objęcie władzy dyktatorskiej.
1867 - W Zułowie pod Wilnem urodził się Józef Piłsudski, mąż stanu, marszałek Polski.
1906 - Siostra Feliksa Kozłowska, założycielka wspólnoty mariawitów, została ekskomunikowana przez papieża Piusa X. (115)
1911 - W Sosnowcu urodził się Władysław Szpilman, kompozytor, pianista. (100)
1925 - W Warszawie zmarł Władysław Reymont, pisarz.
1928 - W Warszawie urodziła się Barbara Krafftówna, aktorka.
1929 - W Warszawie urodził się Stanisław Bareja, reżyser.
1946 - W Chrzanowie urodził się Mikołaj Grabowski, aktor, reżyser, pedagog. (65)
1953 - Płk Józef Światło, wicedyrektor X Departamentu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, po przejściu na teren Berlina Zachodniego zwrócił się do władz amerykańskich o azyl polityczny.
1956 - W Zabrzu urodził się Krystian Zimerman, pianista. (55)
1965 - Na ręce prymasa Stefana Wyszyńskiego nadszedł list biskupów niemieckich, będący odpowiedzią na orędzie biskupów polskich z 18 listopada 1965 r.
1975 - 59 intelektualistów skierowało do władz PRL list zawierający protest przeciwko projektowanym zmianom w Konstytucji. Jego sygnatariusze domagali się m.in. zagwarantowania w konstytucji wolności sumienia i praktyk religijnych, wolności pracy i niezależnych związków zawodowych, prawa do strajku, respektowania wolności słowa, nauki i zniesienia cenzury prewencyjnej.
1980 - W Moskwie odbyła się narada przywódców państw Układu Warszawskiego na temat sytuacji panującej w Polsce. Większość z obecnych oceniła ją jako kontrrewolucyjne zagrożenie. Decyzja o podjęciu interwencji militarnej jednak nie zapadła.
6 grudnia ---------
1656 - W Radnot na Węgrzech zawarty został pierwszy w dziejach układ o rozbiorze Polski. Przystąpiły do niego: Szwecja, Brandenburgia, Siedmiogród, Kozacy oraz przedstawiciele księcia Bogusława Radziwiłła. Traktat nie został zrealizowany. (355)
1906 - W Łodzi urodził się Marian Spychalski, działacz komunistyczny, minister obrony narodowej, marszałek Polski, przewodniczący Rady Państwa PRL. (105)
1916 - W Warszawie generał-gubernatorzy niemiecki i austriacki powołali Tymczasową Radę Stanu, której zadaniem miało być tworzenie administracyjnych podstaw przyszłego Królestwa Polskiego. (95)
1930 - W Warszawie urodził się Wojciech Zabłocki, szermierz, medalista olimpijski, architekt.
1945 - W Warszawie rozpoczął obrady I Zjazd Polskiej Partii Robotniczej.
1945 - W Mikołowie urodził się Rafał Wojaczek, poeta.
1953 - W Warszawie zmarł Konstanty Ildefons Gałczyński, poeta.
1960 - Według spisu powszechnego Polska miała 29 731 tys. mieszkańców, z czego w miastach 48,5 proc., a na wsi 51,6 proc.
1968 - We Wrocławiu urodził się Olaf Linde-Lubaszenko, aktor.
1970 - Kanclerz RFN Willy Brandt przybył z wizytą do Polski.
1971 - Pod hasłem "Aby Polska rosła w siłę, a ludzie żyli dostatniej" rozpoczął w Warszawie obrady VI Zjazd PZPR. Gośćmi zjazdu byli m.in. Leonid Breżniew, Gustaw Husak i Erich Honecker. (40)
1975 - Otwarto Dworzec Centralny w Warszawie.
1986 - W Warszawie utworzono Radę Konsultacyjną przy przewodniczącym Rady Państwa. (25)
7 grudnia ---------
1881 - W Naczy koło Nowogródka urodził się Marian Falski, pedagog, działacz oświatowy, autor najpopularniejszego polskiego elementarza. (130)
1918 - Rozkaz Naczelnego Wodza Józefa Piłsudskiego w sprawie jednolitości armii.
1941 - Japoński atak na amerykańską bazę morską Pearl Harbor na Hawajach. (70)
1941 - W Gorzycach pod Sandomierzem urodził się Janusz Bukowski, aktor. (70)
1953 - Przed Rejonowym Sądem Wojskowym w Warszawie zakończył się proces oficerów Armii Krajowej. Głównym oskarżonym był płk Jan Mazurkiewicz "Radosław". Płk Mazurkiewicza skazano na dożywocie, pozostałych na kary długoletniego więzienia.
1954 - Na mocy dekretu Rady Państwa zlikwidowano Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego. W jego miejsce utworzono Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Komitet do spraw Bezpieczeństwa Publicznego.
1970 - W Warszawie kanclerz Willy Brandt i premier Józef Cyrankiewicz podpisali układ o normalizacji stosunków pomiędzy PRL a RFN.
1970 - Według zakończonego Trzeciego Narodowego Spisu Powszechnego Polska miała 32 642 tys. mieszkańców. 52,3 proc. z nich mieszkało w miastach.
1980 - W Gdańsku odbyła się pierwsza publiczna projekcja filmu "Robotnicy `80", przedstawiającego sierpniowy strajk w Stoczni Gdańskiej i rozmowy MKS z Komisją Rządową.
1981 - W sali warszawskiego "Torwaru" wystąpiła Tina Turner. (30)
8 grudnia ---------
1506 - Sejm elekcyjny w Piotrkowie powołał na tron polski Zygmunta Jagiellończyka. (505)
1831 - W Paryżu pod kierownictwem Joachima Lelewela powstał Komitet Narodowy Polski. (180)
1919 - Rada Najwyższa państw Ententy ogłosiła deklarację dotyczącą proponowanego przebiegu tymczasowej granicy wschodniej Polski (tzw. linia Curzona).
1920 - W Tczewie została otwarta Szkoła Morska, przeniesiona następnie do Gdyni.
1941 - W Chełmnie nad Nerem zaczął działać niemiecki obóz zagłady KL Kulmhof - przywieziono do niego pierwszy transport 700 Żydów z Koła. Do kwietnia 1944 r. w obozie Niemcy zamordowali około 320 tys. Żydów. (70)
1943 - W Warszawie Gestapo aresztowało w wyniku denuncjacji 19 członków Oddziału II (Informacyjno-Wywiadowczego) Komendy Głównej AK. Do równoczesnych aresztowań doszło w Podkowie Leśnej, także na skutek działań agentów Gestapo. Wśród zatrzymanych był m.in. ppłk dypl. Marian Drobik "Dzięcioł", szef Oddziału II KG AK.
1945 - W Zielonej Górze urodziła się Maryla Rodowicz, piosenkarka.
1975 - W Sali Kongresowej PKiN w Warszawie obrady rozpoczął VII Zjazd PZPR.
1981 - Papież Jan Paweł II ustanowił w Krakowie Papieską Akademię Teologiczną. (30)
1990 - W Krakowie zmarł Tadeusz Kantor, reżyser teatralny, scenograf, malarz, grafik.
1991 - Prezydent Federacji Rosyjskiej Borys Jelcyn zawarł z prezydentami Ukrainy - Leonidem Krawczukiem i Białorusi - Stanisławem Szuszkiewiczem układ białowieski, na mocy którego ZSRR jako podmiot prawa międzynarodowego przestał istnieć. Na jego miejsce już suwerenne kraje - Rosja, Ukraina i Białoruś - powołały Wspólnotę Niepodległych Państw. Podpisanie układu białowieskiego i utworzenie WNP uznawane jest za ostateczny upadek imperium radzieckiego. (20)
9 grudnia ---------
1911 - W Warszawie urodził się Stefan Żółkiewski, pisarz, teoretyk i historyk literatury, krytyk literacki, współzałożyciel Polskiej Partii Robotniczej. (100)
1916 - Rozporządzenie niemieckiego gubernatora gen. Hansa von Beselera o utworzeniu na okupowanych terenach zaboru rosyjskiego Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej, emitującej marki polskie. W niepodległej Polsce marka pozostawała prawnym środkiem płatniczym do wprowadzenia złotego w 1924 r. (95)
1918 - W Lublinie otwarto Katolicki Uniwersytet Lubelski.
1922 - Zgromadzenie Narodowe wybrało na prezydenta RP Gabriela Narutowicza.
1934 - W Papowie Biskupim na Pomorzu urodziła się Irena Santor, piosenkarka.
1939 - Prezydent RP Władysław Raczkiewicz podpisał dekret o powołaniu Rady Narodowej.
1946 - Przed amerykańskim trybunałem w Norymberdze rozpoczął się tzw. proces lekarzy. Wśród ponad dwudziestu członków nazistowskich służb medycznych, którzy zasiedli na ławie oskarżonych był m.in. dr Karl Brandt - Główny Komisarz do spraw Zdrowia i Higieny Rzeszy. (65)
1950 - W Warszawie w gruzach domu przy ul. Nowolipki odnaleziono część archiwum Emanuela Ringelbluma - Podziemnego Archiwum Getta Warszawskiego. W 1999 r. zostało ono wpisane przez UNESCO na Listę "Pamięć Świata", gromadzącą najważniejsze dokumenty, jakie przechowała ludzkość.
1956 - W Łodzi w czasie ogólnopolskiego zjazdu działaczy harcerskich podjęto decyzję o reaktywowaniu rozwiązanego w 1950 r. Związku Harcerstwa Polskiego. Przewodniczącym Rady Naczelnej ZHP został Aleksander Kamiński. ZHP został rozwiązany w 1950 r. i włączony do Związku Młodzieży Polskiej pod nazwą Organizacji Harcerskiej. (55)
1980 - Erupcja ropy i gazu ziemnego w Karlinie.
1985 - W Warszawie zmarł Ireneusz Iredyński, pisarz, dramaturg.
1988 - Na zaproszenie prezydenta Francois Mitteranda Lech Wałęsa rozpoczął czterodniową wizytę we Francji. Towarzyszyli mu Bronisław Geremek i Andrzej Wielowieyski. Była to pierwsza zagraniczna wizyta Wałęsy od 1981 r.
1990 - Odbyła się druga tura wyborów prezydenckich. Wzięło w niej udział 53,39 proc. uprawnionych do głosownia obywateli (14,65 mln). Lecha Wałęsę poparło 74, 25 proc. głosujących (10 622 696), natomiast Stanisława Tymińskiego 25,75 proc. (3 683 098). Ponad 344 tys. wyborców oddało nieważne głosy.
1991 - "Radio Maryja", działając jako stacja lokalna, rozpoczęło nadawanie audycji. (20)
10 grudnia ----------
1671 - Turcja wypowiedziała Rzeczpospolitej wojnę, żądając wycofania polskich wojsk z Podola i Ukrainy. (340)
1850 - W Aleppo w Syrii zmarł Józef Bem, uczestnik wojny 1812-1813 i Powstania Listopadowego. W czasie Wiosny Ludów dowódca rewolucyjnego Wiednia. Podczas powstania węgierskiego (1848-1849) stał na czele wojsk w Siedmiogrodzie, a następnie był naczelnym wodzem armii węgierskiej. Po upadku powstania służył w armii tureckiej jako Murat Pasza.
1901 - W Sztokholmie po raz pierwszy przyznano Nagrody Nobla. (110)
1912 - W Krakowie urodził się Jerzy Turowicz, dziennikarz, publicysta, wieloletni redaktor naczelny "Tygodnika Powszechnego".
1936 - W Warszawie zmarł Leon Wasilewski, działacz i teoretyk PPS, dyplomata, historyk i publicysta. (75)
1936 - W Lidzie urodził się Roman Załuski, reżyser, scenarzysta. (75)
1942 - Nota ministra spraw zagranicznych RP Edwarda Raczyńskiego do rządów Narodów Zjednoczonych dotycząca niemieckich zbrodni na ludności żydowskiej w okupowanej Polsce.
1945 - W Zamościu urodził się Marek Grechuta, piosenkarz, poeta, kompozytor.
1946 - W Zabrzu urodził się Jan Sawka, grafik, malarz. (65)
1948 - Zgromadzenie Ogólne ONZ uchwaliło Powszechną Deklarację Praw Człowieka.
1965 - W Londynie zmarł Michał Grażyński, w latach 1926-1939 wojewoda śląski.
1966 - Pierwszy album studyjny "Czerwonych Gitar" - "To właśnie my". (45)
1980 - Czesław Miłosz odebrał w Sztokholmie literacką Nagrodę Nobla.
1980 - Przy Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ "Solidarność" powstał Komitet Obrony Więzionych za Przekonania.
1983 - Danuta Wałęsa wraz z synem odebrała w Oslo przyznaną Lechowi Wałęsie Pokojową Nagrodę Nobla.
1986 - Lech Wałęsa powołał Komisję Interwencji i Praworządności NSZZ "Solidarność", którą kierował Zbigniew Romaszewski. (25)
1989 - W Nowej Hucie zdemontowano pomnik Włodzimierza Lenina.
1996 - Wisława Szymborska odebrała Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury. (15)
11 grudnia ----------
1811 - Zmarł Seweryn Rzewuski, hetman polny koronny, jeden z liderów tzw. stronnictwa hetmańskiego, przeciwnik reform Sejmu Czteroletniego, współtwórca i przywódca konfederacji targowickiej. (200)
1876 - W Wiszniewie na Litwie urodził się Mieczysław Karłowicz, kompozytor, dyrygent. (135)
1921 - Na warszawskim Żoliborzu założona została pierwsza w Polsce spółdzielnia osiedlowa budownictwa wielorodzinnego - Warszawska Spółdzielnia Mieszkaniowa (WSM). (90)
1922 - Gabriel Narutowicz został zaprzysiężony na prezydenta RP.
1941 - Rząd polski wypowiedział wojnę Japonii. (70)
1941 - W Warszawie zmarł płk Bronisław Gembarzewski, historyk wojskowości, organizator i dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie (1916-1936) oraz Muzeum Wojska w Warszawie (1920-1939). (70)
1945 - Pogrzeb sekretarza NKW PSL Bolesława Ściborka, zamordowanego 5 grudnia 1945 r. w Łodzi przez funkcjonariuszy UB. W uroczystościach wzięło udział około 25 tys. osób.
1946 - Powstał UNICEF (Fundusz Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci). (65)
1976 - Premiera serialu telewizyjnego "Daleko od szosy" w reżyserii Zbigniewa Chmielewskiego. (35)
1981 - Początek posiedzenia Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność" w Gdańsku. (30)
1981 - W warszawskim Teatrze Dramatycznym rozpoczął obrady Kongres Kultury Polskiej. (30)
1994 - W Edynburgu zmarł gen. Stanisław Maczek, dowódca 1. Polskiej Dywizji Pancernej, wsławionej walkami pod Falais podczas inwazji sił alianckich w Normandii w 1944 r. i wyzwoleniem m.in. holenderskiej Bredy.
(PAP)
mjs/ ls/
