Wstrząsające dokumenty, notatki, protokoły świadków, wspomnienia i fotografie można oglądać w Kaliszu na wystawie o germanizacji dzieci polskich w okresie II wojny światowej. Ekspozycję przygotowało miejscowe Archiwum Państwowe i łódzki IPN.
Pierwsza część wystawy opowiada o germanizacji i wysiedleniach dzieci, zamieszkujących Kraj Warty i Generalne Gubernatorstwo oraz o indywidualnych losach dzieci poddawanych zniemczaniu. W drugiej części pokazano tragiczne losy dzieci z kaliskiego obozu Gaukinderheim (tzw. Okręgowego Domu Dziecka), utworzonego 10 grudnia 1942 r. na terenie klasztoru sióstr Nazaretanek.
W części kaliskiej prezentowane są m.in. nazwiska polskiego i niemieckiego personelu Gaukinderheimu i częściowy wykaz nazwisk dzieci w wieku od 2 do 14 lat. Najczęściej spędzały one w Kaliszu około sześciu tygodni, później wysyłano je do Monachium. "Wysyłano przede wszystkim najstarsze dzieci, posłuszne i mówiące po niemiecku, blondynki i blondynów" - mówi dyrektor Archiwum Grażyna Schlender.
Przypomniano także osoby starające się pomóc dzieciom, m.in. Marię Pinczewską, która zdołała nawiązać kontakt z polskim personelem Gaukinderheimu. Dzięki temu sporządziła listę nazwisk dzieci, co pozwoliło odnaleźć później adresy ich rodziców. "Niektórym dzieciom udało się po wojnie wrócić do Polski" - twierdzi Schlender.
Bohaterem tamtych lat był także pracownik gospodarczy Stanisław Kulczyński, który w kubłach na śmieci przemycił na zewnątrz kilkoro dzieci. Na wystawie pokazano zdjęcie dziewczynki, którą uratował.
Są także oryginalne dokumenty z przesłuchań świadków dotyczących tragicznej śmierci 14-letniego Zygmunta Światkowskiego z Łodzi, który nie poddał się germanizacji. "Mówił po polsku i został za to rzucony przez szefową Gaukinderheimu na przewody elektryczne" - mówi Schlender.
Jak poinformował IPN, zbrodniczą germanizację naziści prowadzili od początku wojny, a ich ofiarą padło kilkanaście tysięcy osób dorosłych i prawie 200 tysięcy dzieci. Do zniemczenia wybierano głównie dzieci będące sierotami.
"Po wojnie polskie władze podjęły starania o rewindykację zgermanizowanych dzieci z obszaru Niemiec. Do 1947 r. powróciło do kraju blisko 30 tysięcy małych Polaków" - poinformowała Marzena Kumosińska z IPN.
Wystawa jest hołdem wobec wszystkich nieletnich ofiar II wojny światowej. Według Schlender dla uczniów jest to bardzo dobra lekcja historii.
Ekspozycję można oglądać w siedzibie AP do końca października.(PAP)
zak/ abe/ mow/
