Przez kilka lat nie chciano uwierzyć w odkrycie dzisiejszego noblisty z chemii. W wyniku jego badań trzeba było na nowo stworzyć definicję kryształu - powiedział PAP prof. Andrzej Katrusiak z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Laureatem tegorocznej Nagrody Nobla z chemii został 70-letni izraelski naukowiec Daniel Shechtman, którego uhonorowano za odkrycie kwazikryształów.
Jak powiedział prof. Andrzej Katrusiak, kierownik Zakładu Chemii Materiałów na Wydziale Chemii UAM, Daniel Shetchman w 1982 r. odkrył nowy typ kryształów - kryształy o 5-krotnej symetrii. "Przez dwa lata nikt nie chciał uwierzyć w to odkrycie, ono przewróciło sposób myślenia o kryształach. Rozpoczął nowy dział nauki w ramach krystalografii, w ramach nauki o materiałach" - podkreślił naukowiec z UAM i dodał, że było to wielkie odkrycie, które otworzyło nowe drogi do materiałów o nowych właściwościach.
Andrzej Katrusiak wyjaśnił, że kwazikryształy są izolatorami termicznymi, ale przy tym zachowują właściwości podobne do metali - są twarde, odporne na ścieranie i mają bardzo niską przyczepność. Współczynnik tarcia materiałów kwazikrystalicznych podobny jest do teflonu. "Są już wykonywane naczynia wysokiej jakości, które są pokrywane materiałami kwazikrystalicznymi. Również ostrza golarek dobrej jakości są powlekane tymi materiałami, żeby zapewnić duży poślizg" - wymienił przykładowe zastosowania naukowiec. Jego zdaniem kwazikryształy będą znajdować kolejne zastosowania.
Ekspert z UAM zaznaczył, że początkowo uzyskiwanie kwazikryształów było trudne - stopy metali rozgrzane do setek tysięcy stopni wystrzeliwano na chłodne płyty, gdzie metale te schładzały się w ułamku sekundy. Teraz, jak powiedział ekspert, proces wytwarzania tych materiałów jest prostszy.
Do początku lat 90. twierdzono, że kryształami są tylko te substancje, w których istnieje pewien prosty rodzaj symetrii - symetria translacyjna, nie występująca w kwazikryształach. "Po odkryciu Shechtmana zmieniono definicję kryształów. Stwierdzono, że kryształami są te substancje, które dają dyskretny rozkład w obrazie dyfrakcyjnym" - powiedział prof. Katrusiak.
Rozmówca PAP podkreślił, że odkrycia dokonano 27 lat temu i izraelski uczony nominowany był do Nagrody Nobla od co najmniej 20 lat. "Nie otrzymywał jej wcześniej, bo (...) część naukowców przez wiele lat nie wierzyła w jego odkrycie" - powiedział prof. Katrusiak. (PAP)
lt/ tot/ jra/
